Bài thơ Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga là một thi phẩm hay được trích từ tập thơ Lục Vân Tiên của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu. Đây là một tác phẩm được phổ biến rất sâu rộng ở Miền Nam, là một truyện thơ sáng tác theo thể lục bát vào đầu những năm 1850. Qua bài thơ tác giả muốn đem gương người xưa mà khuyên người ta về cương thường – đạo nghĩa. Với ngôn ngữ bình dân gần gũi nên mọi tầng lớp trong xã hội đều yêu thích. Bài thơ là một thi phẩm nổi bật trong tập thơ này. Hãy cùng chúng tôi cảm nhận bài thơ này nhé!
Dẹp rồi lũ kiến chòm ong,
Hỏi: “Ai than khóc ở trong xe này?”
Thưa rằng: “Tôi thiệt người ngay,
“Sa cơ nên mới lầm tay hung đồ.
“Trong xe chật hẹp khôn phô,
“Cúi đầu trăm lạy, cứu cô tôi cùng.”
Vân Tiên nghe nói động lòng,
Đáp rằng: “Ta đã trừ dòng lâu la.
“Khoan khoan ngồi đó chớ ra,
“Nàng là phận gái, ta là phận trai.
“Tiểu thư con gái nhà ai,
“Đi đâu nên nỗi mang tai bất kỳ.
“Chẳng hay tên họ là chi?
“Khuê môn phận gái việc gì đến đây?
“Trước sau chưa hãn dạ nầy,
“Hai nàng ai tớ, ai thầy nói ra?”
Thưa rằng: “Tôi Kiều Nguyệt Nga,
“Con này tỳ tất tên là Kim Liên.
“Quê nhà ở quận Tây Xuyên,
“Cha làm tri phủ ở miền Hà Khê.
“Sai quân đem bức thư về,
“Rước tôi qua đó định bề nghi gia.
“Làm con đâu dám cãi cha,
“Ví dầu ngàn dặm đàng xa cũng đành!
“Chẳng qua là sự bất bình,
“Hay vầy cũng chẳng đăng trình làm chi.
“Lâm nguy chẳng gặp giải nguy,
“Tiết trăm năm cũng bỏ đi một hồi.
“Trước xe quân tử tạm ngồi,
“Xin cho tiện thiếp lạy rồi sẽ thưa:
“Chút tôi liễu yếu đào thơ,
“Giữa đường lâm phải bụi dơ đã phần.
“Hà Khê qua đó cũng gần,
“Xin theo cùng thiếp đền ơn cho chàng.
“Gặp đây đương lúc giữa đàng,
“Của tiền không có, bạc vàng cũng không.
“Ngẫm câu báo đức thù công,
“Lấy chi cho phỉ tấm lòng cùng ngươi.”
Vân Tiên nghe nói liền cười:
“Làm ơn há dễ trông người trả ơn.
“Này đà rõ đặng nguồn cơn,
“Nào ai tính thiệt so hơn làm gì?
“Nhớ câu kiến ngãi bất vi,
“Làm người thế ấy cũng phi anh hùng.
“Đó mà biết chữ thuỷ chung,
“Lựa là đây phải theo cùng làm chi.”
Nguyệt Nga biết ý chẳng đi,
Hỏi qua tên họ một khi cho tường.
Thưa rằng: “Tiện thiếp đi đường,
“Chẳng hay quân tử quê hương nơi nào?”
Phút nghe lời nói thanh tao,
Vân Tiên há nỡ lòng nào phôi pha:
“Đông Thành vốn thiệt quê ta,
“Họ là Lục thị, tên là Vân Tiên.”
Nguyệt Nga vốn đấng thuyền quyên,
Tai nghe lời nói tay liền rút trâm.
Thưa rằng: “Nay gặp tri âm,
“Xin đưa môt vật để cầm làm tin.
Vân Tiên ngơ mặt chẳng nhìn,
Nguyệt Nga liếc thấy càng thìn nết na:
“Vật chi một chút gọi là,
“Thiếp thưa chưa dứt chàng đà làm ngơ.
“Của này là của vất vơ,
“Lòng chê cũng phải, mặt ngơ sao đành!”
201 Vân Tiên khó nổi làm thinh,
Chữ ơn buộc lại chữ tình lây dây.
Than rằng: “Đó khéo trêu đây,
“Ơn kia đã mấy, của nầy rất sang.
“Đương khi gặp gỡ giữa đàng,
“Một lời cũng nhớ, ngàn vàng chẳng phai.
“Nhớ câu trọng nghĩa khinh tài,
“Nào ai chịu lấy của ai làm gì.”
Thưa rằng: “Chút phận nữ nhi,
“Vốn chưa biết lẽ có khi mất lòng.
“Ai dè những đấng anh hùng,
“Thấy trâm thôi lại thẹn thùng cùng trâm.”
Riêng than: “Trâm hỡi là trâm!
“Vô duyên chi mấy ai cầm mà mơ?
“Đưa trâm chàng đã làm ngơ,
“Thiếp xin đưa một bài thơ giã từ.”
Vân Tiên ngó lại rằng: “Ừ,
“Làm thơ cho kịp bấy chừ chớ lâu.”
Nguyệt Nga ứng tiếng xin hầu,
Xuống tay liền tả tám câu năm vần.
“Thơ rồi này thiếp xin dâng,
“Ngửa trông lượng rộng văn nhân thể nào?”
Vân Tiên xem thấy ngạt ngào,
Ai dè sức gái tài cao bực nầy.
Đã mau mà lại thêm hay,
Chẳng phen Tạ nữ, cũng tày Từ phi.
Thơ ngâm dũ xuất dũ kỳ,
Cho hay tài gái kém gì tài trai.
Như vầy ai lại thua ai,
Vân Tiên hoạ lại một bài trao ra.
231 Xem thơ biết ý gần xa,
Mai hoà vận điểu, điểu hoà vận mai.
Có câu xúc cảnh hứng hoài,
Đường xa vọi vọi, dặm dài vơi vơi.
Ai ai cũng ở trong trời,
Gặp nhau ta đã cạn lời thời thôi.
Truyện Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu là tác phẩm có sức sống mạnh mẽ lâu bền trong lòng nhân dân Nam Bộ và nhân dân cả nước. Tác phẩm là bài ca về đạo đức chính nghĩa và tấm lòng nhân nghĩa của con người.
Lục Vân Tiên là hình tượng cao đẹp về người anh hùng lý tưởng mang khí phách hào hiệp trọng nghĩa khinh tài. Đoạn trích ” Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga” kể lại hành động đánh cướp cứu người giàu lòng quả cảm vị nghĩa của Lục Vân Tiên.
Trên đường về kinh đô dự thi Lục Vân Tiên bất ngờ gặp nhân dân khốn khổ chạy trốn bọn cướp Phong Lai. Chàng ân cần hỏi thăm và quyết ra tay đánh cướp để cứu dân lành thoát khỏi cảnh đau thương. Hình ảnh Lục Vân Tiên được khắc họa với mô tuýp quen thuộc ở truyện Nôm truyền thống.
Chàng là nhân vật lý tưởng, mới 16 tuổi dời trường học bước vào đời lòng đầy hăm hở muốn lập công danh,mong thi thố tài năng để giúp đời. Gặp một tình huống ” bất bằng” đây là một thử thách đầu tiên nhưng cũng là một cơ hội cho chàng hành động.
Giữa đám cướp đông đảo gươm giáo sáng ngờ, tướng Phong Lai thì đằm đằm sát khí:
Phong Lai mặt đỏ phừng phừng :
“Thằng nào dám tới lẫy lừng vào đây”
Còn Lục Vân Tiên thì một mình tay không. Chàng bình tĩnh bẻ cây làm gậy:
” Vân Tiên ghé lại bên đàng,
Bẻ cây làm gậy tìm đàng chạy vô”
Dùng cây làm gậy,Vân Tiên ” tả đột hữu xông”, tung hoành giữa bọn cướp khiến chúng tan rã tơi bời
” Vân Tiên tả đột hữu xông,
Khác nào Triệu Tử phá vòng đương đang
Lâu la bốn phía vỡ tan,
Đều quăng gươm giáo tìm đàng chạy ngay .
Phong Lai trở chẳng lập tay,
Bị Tiên một gậy thác rày thân vong”
Hình ảnh Vân Tiên được nhà thơ so sánh với Triệu Tử Long là một hổ tướng ở Trung Quốc. Đó là vẻ đẹp của một dũng tướng có tài của bậc anh hùng, có tâm của người vị nghĩa sẵn sàng bênh vực kẻ yếu chiến thắng cái ác. Giọng thơ hùng tráng vang lên diễn tả một trận đánh cướp đầy kịch tính.
Đánh tan lũ cướp sơn đà chàng đã giải thoát cho Kiều Nguyệt Nga và Kim Liên. Cuộc kì ngộ giữa người đẹp và anh hùng diễn ra thấm đẫm tình người,chàng là con người chính trực hào hiệp nhưng cũng rất từ tâm nhân hậu. Thấy hai cô gái chưa hết hãi hùng,chàng tìm cách an ủi ân cần hỏi thăm:
” Hỏi : ai than khóc ở trong xe này”
(…)Vân Tiên nghe nói động lòng,
Đáp rằng :”Ta đã trừ dòng lâu la .
Khoan khoan ngồi đó chớ ra,
Nàng là phận gái, ta là phận trai .
Tiểu thơ con gái nhà ai .
Đi đâu đến nổi mang tai bất kỳ.
Chẳng hay tên họ là chi ?
Khuê môn phận gái việc gì đến đây ?
Trước sau chưa hãn dạ này,
Hai nàng ai tớ ai thầy nói ra ?”
Khi Kiều Nguyệt Nga muốn lạy tạ, chàng đã khước từ. Vân Tiên chỉ cùng Nguyệt Nga sướng họa một bài thơ rồi thanh thản ra đi. Dường như với Vân Tiên đó là một bổn phận một lẽ tự nhiên của con người, trọng nghĩa khinh tài chứ không coi đó là công trạng:
” Nhớ câu kiến nghĩa bất vi
Làm người thế ấy cũng phi anh hùng”
Quan điểm về người anh hùng của Nguyễn Đình Chiểu trong cái xã hội phong kiến loạn lạc thật giản dị: đó là những con người mang tinh thần hiệp nghĩa, anh hùng hảo hán mang dáng dấp trượng phu.
Từ cử chỉ hành động ngôn ngữ cách ứng xử của Vân Tiên mang phong thái của một tráng sĩ ngày xưa. Chàng là một hình ảnh đẹp lí tưởng mà Nguyễn Đình Chiểu gửi gắm niềm tin và ước vọng của mình.
Tóm lại, bằng bút pháp kể và tả thực mang phong cách Nam Bộ, nhưng hơn thế nữa là bằng tấm lòng nhân đạo cao cả Nguyễn Đình Chiểu đã dựng lại một trận đánh cướp oai hùng của tráng sĩ Lục Vân Tiên. Chàng là người tiêu biểu cho cái thiện mang vẻ đẹp hào hiệp trong cái xã hội đầy bất công tàn ác. Nhân vật Vân Tiên mãi là hình ảnh đẹp mà Nguyễn Đình Chiểu gửi gắm niềm tin khát vọng về truyền thống đạo đức tốt đẹp của nhân dân ta.
Bài thơ Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga gây nên một ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc. Qua đó nhà thơ mượn thời điểm giải cứu Kiều Nguyệt Nga để nêu cao tinh thần trượng nghĩa đồng thời khẳng định cái thiện bao giờ cũng chiến thắng cái ác. Đến nay, truyện Lục Vân Tiên vẫn giữ được vị trí của nó trong nền văn học Việt Nam. Cảm ơn quý độc giả đã theo dõi bài viết này của chúng tôi!
