Mời bạn đọc và quý vị độc giả cùng theo dõi và cập nhật tiếp phần 4 của tập thơ dịch tác giả nước ngoài P4 của nhà thơ Bằng Việt. Bằng Việt là một trong những nhà thơ hiện đại nổi tiếng của Việt Nam, với sự nghiệp thơ ca đồ sộ, Bằng Việt có những đóng góp lớn lao cho sự phát triển của thơ ca Việt Nam và thơ ca nước ngoài.
> Xem lại: Bằng Việt và các tập thơ dịch của tác giả nước ngoài P3
Nội Dung
Không đề Cái chết dần dà đã đến bên tôi,
Còn thế giới mỗi ngày thêm đẹp mãi.
Thế giới như tấm áo hằng ngày
Tôi bắt đầu phải cởi…
Xưa tôi như cửa sổ con tàu,
Nay sẽ chỉ là thềm ga lát đá.
Xưa có thể như gian phòng để ở,
Nay sẽ chỉ cánh cửa trống hoang.
Tôi càng yêu bè bạn hơn xưa
Nắng càng ngả sang vàng
Và tuyết tưởng chưa bao giờ trắng thế…
Sinh năm 1902
Chưa về lại bao giờ nơi chôn rau cắt rốn
Ba tuổi, làm cháu nuôi một vị tướng
Mười chín tuổi – sinh viên Đại học Maxcơva
Bốn mươi chín tuổi, là khách mời của Trung ương Đảng cộng sản
Và từ mười bốn tuổi đã làm thơ
Có người thuộc từng loài cây cỏ
Còn tôi thuộc lòng từng cuộc chia ly
Có người thuộc tên tất cả các vì sao
Còn tôi thuộc hết tên đất, tên người cách biệt
Từng được ngủ trong các khách sạn lớn và các nhà tù lớn
Từng được nếm mọi món ăn ở khắp chốn trên đời
Nhưng nhớ nhất vị đói kéo dài những lần tuyệt thực
Ba mươi tuổi, bị kết án treo cổ, nhưng chưa bị đưa lên thòng lọng
Bốn mươi tám tuổi, được Giải thưởng Hoà bình và còn kịp sống đến khi trao
Ba mươi sáu tuổi, phải đi lại suốt nửa năm quanh bốn mét phòng giam
Năm mươi chín tuổi, được bay một mạch từ Praha đến La Habana có mười tám tiếng
Năm 1951
Dám phiêu lưu chỉ cùng một bạn tù
Lênh đênh giữa trùng khơi, đến khi kiệt sức
Năm 1952
Phải nằm liệt bốn tháng trời chờ chết
Trên giường bệnh tha hương với trái tim đau
Có tính hay hờn với những người yêu
Nhưng chưa bao giờ đố kỵ mọi người
Dù nổi tiếng đến như Sác lô chăng nữa
Cũng chưa một lần phản bội bạn bè
Tuy đã đôi khi đánh lừa phụ nữ
Uống rượu, nhưng chưa bao giờ nát rượu
Ăn đủ mức ăn, nhờ lao động bản thân
Nói dối đôi lần, để người khác khỏi buồn phiền
Cũng nói dối đôi lần, vì xấu hổ thay cho người khác
Đã được đi ô tô, tàu hoả, máy bay
Những thứ tiện nghi mà nhân loại lớn chưa đủ tiền xa phí
Đã được đi xem ôpêra, balét
Những thứ mà nhân loại lớn chưa từng nghe nói đến một lần
Tuy nhiên từ năm 21 trở đi
Không bao giờ còn đi lễ nhà thờ Thiên Chúa giáo hay đến xưng tội ở đền thờ Hồi giáo
Nơi nhân loại lớn vẫn còn đến đó hàng ngày
Không bao giờ còn đi bói số mệnh ở thầy phù thuỷ hoặc bà đồng
Tuy rỗi rãi, cũng còn bói giúp bạn bè lấy vui, ở quán cà phê, quán rượu
Viết sách được in ra 30-40 thứ tiếng
Riêng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ thì không
Những thứ ấy ở quê nhà bị cấm
Đói khổ, tù đày, nhiễm vào đủ bệnh
Còn may chưa bị ung thư
Không nhất thiết còn cần căn bệnh đó
Làm đủ mọi nghề, chỉ chưa làm bộ trưởng
Mà dẫu có làm, cũng không hợp với mình
Chưa chịu bao giờ trốn xuống đường hầm
Dẫu máy bay nhắm thẳng mình lao xuống
Nhưng bù lại, biết yêu từ rất sớm
Mười sáu tuổi đầu đã suýt chết vì yêu
Nói tóm lại, hôm nay
Đang thở hồng hộc như một con chó chạy rông
Qua quá nhiều những chia ly dồn dập
Nhưng vẫn chưa hề để mất
Những gì làm nên một con người
Và ai mà biết được
Những gì phía trước
Còn là thử thách
Còn cần vượt qua
Lúc những đỉnh tháp Praha mùa Xuân
Như những người khổng lồ mơ ngủ
Thì những tủ kính bày hàng trên phố Vaslav
Bật sáng lên bao giấc mộng không cùng.
Mỗi người chạm tay vào tủ kính bày hàng
Khẽ tỉnh thức bao giấc mơ hạnh phúc
Đôi mắt nhìn mỗi thứ như ngấu nghiến
Đến tận đáy sắc màu trong tủ kính long lanh.
Pha lê chói chang, đồ da mới tinh, kim khí và vải vóc,
Những nốt nhạc, bài ca từ trẻ đến già,
Những cuộn băng, đau khổ với mộng mơ, chia tay và gặp gỡ,
Trong tủ kính muôn màu phố Vaslav xa hoa…
Sự choáng ngợp cao sang cùng niềm vui thô tháp
Nỗi lo lắng bất thành cùng giấc mộng đi qua
Rượu vang, bánh mì, mọi ngọt ngào, đắng chát
Trong tủ kính muôn màu phố Vaslav xa hoa!
Tôi áp trán vào quầy hàng sặc sỡ
Thế giới đồ chơi: chim, thú bạn bầy
Những chú gấu hiền khô, những con sói không xé thịt,
Và máy bay, tàu bè không bắn giết một ai…
Và tàu thuỷ, ôtô, nhưng tôi không đi được
Memet con ơi, lại năm mới nữa rồi!
Ở mãi tận Stambul, có ngôi nhà tội nghiệp,
Và đứa bé ngậm ngùi, lên 6 tuổi đơn côi!
Phao đơn độc
Dập dềnh trên sóng buồn thiu
Nhưng phao là dấu hiệu
Cho tàu bè biết doi cát ngầm
Cuộc đời tồn tại ở trăm nơi
Mỏng mảnh như phao, nhưng dễ sức nào
Tiêu huỷ được phao trên sóng
Chiếc phao nhỏ nhoi, cứng cổ
Không biết khổ đau, mãi mãi dập dềnh
Tôi nhớ đến vô cùng
Chiếc phao đẫm ướt trăm ngàn con sóng
Ví dù có ai bất hạnh
Không thoát chết trên dòng nước đen ngòm
Thì vẫn nên nhớ rằng
Chiếc phao đã nhiều lần cứu họ
Đến mãi sau, ta ra đi chăng nữa
Phao vẫn còn, cho những kẻ sinh sau
Phao chỉ biết gắn mình vào sóng dữ
Cái phao buồn thiu, vĩnh viễn dập dềnh
Khi tôi còn xinh đẹp
Những thành phố vỡ tan
Một mảnh trời xanh bỗng hiện ra
Ở những chỗ không ai ngờ nhất
Khi tôi còn xinh đẹp
Mọi người hấp hối xung quanh
Trong xưởng máy tôi làm
Trên những hòn đảo nhỏ
Và khắp biển xa khơi
Chẳng còn một lúc nào
Tôi được quyền soi gương chải tóc
Khi tôi còn xinh đẹp
Không ai tặng tôi một món quà nào
Những người đàn ông ngày ấy
Chỉ biết bắn súng chào dậy đất
Biết đứng nghiêm và biết đi đều
Trong trí nhớ của tôi
In hình họ những đôi mắt sáng
Khi tôi còn xinh đẹp
Đất nước thua trong cuộc chiến tranh
Và tôi đi vô vọng như mọi người
Khoác chiếc áo bờ-lu nặng nhọc
Tôi hoàn toàn cô độc
Tôi hoàn toàn ngu ngốc
Tôi hoàn toàn không hưởng hạnh phúc gì
Khi tôi còn xinh đẹp
Bài hát của viên bộ trưởng 大臣のうた
Bao nhiêu tro tàn của cái chết rắc lên
Bao nhiêu giọt nước của cơn mưa nhiễm độc
Bao lời tố cáo của các nhà bác học
Bao tiếng rỉ rên đau đớn trong đêm
Nhưng viên bộ trưởng vẫn còng lưng
Trước kẻ ngoại bang nhiều tiền lắm của:
“Thưa các ngài, xin các ngài tin tưởng
Cứ coi đây như ở nhà!”
Tia Gama
Tia Bêta
Đám mây mang cái chết như một chiếc lồng đen
Chụp lên hòn đảo Nhật
Những người dân chài, cỏ cây, súc vật
Tất cả biến ra màu chì
Con người thoáng qua đi như ảo ảnh
Vẫn còn sống sót tên bộ trưởng
Lải nhải: “Thưa các ngài, xin các ngài
Cứ coi đây như ở nhà!”
Ở đây không còn lại gì
Không một bóng người cử động
Những đảo rỗng không lạo xạo xác sò
Những đám xoáy tròn màu chết xám tro
Như sa mạc mở mênh mông cho gió
Tên bộ trưởng vẫn vẩn vơ đâu đó
Vẫn cúi rạp đầu, the thé bên tai
“Tin tưởng tôi đi! Thưa các ngài, xin các ngài
Cứ coi đây như ở nhà!”
…Và tất cả đổi thay rồi. Và em nay cũng khác
Em hát khác xưa rồi, khóc cũng khác xưa theo
(B. Kornilov)
1.
Vâng, em khác hẳn rồi, chẳng giống trước nữa đâu!
Cuộc đời ngắn cũng xem chừng sắp hết.
Em đã già nhiều, nhưng anh đâu có biết,
Hay anh cũng biết rồi? Có thể!… Nói đi anh!
Em xin lỗi làm chi, chẳng cần đâu anh nhỉ
Thề thốt chăng? Cũng vô ích thôi mà,
Nhưng ví thử em tin, anh còn quay trở lại
Thì một ngày nào, anh sẽ hiểu ra…
Và mọi tổn thương, chúng mình xoá hết
Chỉ ở bên nhau, sánh bước trọn đường
Chỉ cần được sóng đôi, và chỉ khóc
Chỉ khóc thôi, đủ bù đắp tận cùng!…
2.
Em lại nhớ chuyện ngày quá khứ
Khúc hát ngây thơ một thời thiếu nữ:
“Ngôi sao cháy bùng trên sóng Nêva
Và tiếng chim kêu những buổi chiều tà…”
Năm tháng đắng cay hơn, năm tháng ngọt ngào hơn
Em mới hiểu, bây giờ anh có lý
Dù chuyện xong rồi, Anh đã xa cách thế!
“Em hát khác xưa rồi, khóc cũng khác xưa theo…”
Lũ trẻ lớn lên, giờ lại tiếp theo ta
Lại nhắp lại vị ngọt ngào thuở trước
Vẫn sông Nêva, bóng chiều, sóng nước…
Nhưng nghĩ cho cùng, họ có lỗi đâu anh!
Lộ tòng kim dạ bạch,
Nguyệt thị cố hương minh.
Tôi đã sống bao năm ở ngôi nhà ấy
Cho tới mùa đông thành phố bị bao vây…
Những ô cửa chiều ta, đến bây giờ lại thấy
Ánh đèn hồng lên, rạng rỡ, xum vầy
Chỉ cần nhìn lại những ô cửa cũ
Tôi nhớ liền những năm tháng chiến tranh
Những căn phòng thật quen!
Tôi từng sống với người yêu.
Ai ở đó, bây giờ chẳng rõ,
Ai sẽ lại chiều chiều đặt tay vào nắm cửa?
Những mảng giấy bồi phơn phớt, đã thay chưa?
Màu giấy bồi xanh, chi chút tự ngày xưa
Tôi có thể nhận ra ngay từ bên ngoài cửa sổ.
Cái ấm áp hội hè ở đó
Làm thức tỉnh trong tôi ánh sáng đã từng quên
Ánh sáng này bỗng khiến tôi tin:
Nhà ấy hẳn chỉ gồm những người tốt lành và cởi mở.
Nhà có cả tiếng cười trẻ nhỏ
Có khuôn mặt thanh niên đang độ dễ yêu thương
Có bác đưa thư thường đến luôn luôn
Hẳn chỉ mang toàn những tin vui thích.
Ngày lễ hội ở đây khá ồn ào rậm rịch
Những bạn bè trông hồn hậu thuỷ chung
Tôi cầu chúc xiết bao cho chủ nhà hạnh phúc
Nơi một thời xưa, tôi vất vả khôn cùng!
Nhưng nếu lỡ một hôm nào đó
Tuyết êm ru lấp lánh giữa hoàng hôn.
Tôi chẳng ở đâu yên, vì tràn đầy nỗi nhớ,
Kỷ niệm trong tôi như lửa đốt, bồn chồn.
Thì xin hãy cho tôi gõ cửa
Tôi về lại nhà tôi, trên thềm cũ lòng mình
Như trên nẻo đường chiến tranh, tôi ghé xin miếng nước
Cần phút nghỉ chân giữa cả chặng hành trình.
Xin đừng ai chê trách tôi vô ý
Hãy san sẻ cho tôi lòng tin cậy, thân tình
Vì tôi nhớ mọi điều, vì tôi tin hạnh phúc
Tôi đâu có lạ xa với nhà cũ của mình!
Có một mùa thu trong sáng diệu kỳ,
Sức nóng êm ru, màu trời không chói,
Mùa hè rớt cho những người yếu đuối,
Cứ ngỡ ngàng như lúc mới vào xuân.
Trên má mơ hồ tơ nhện bay giăng,
Se sẽ như không, nhẹ nhàng, phơ phất…
Lanh lảnh bầy chim bay đi muộn nhất,
Hoa cuối mùa sặc sỡ lo âu.
Những trận mưa rào đã tắt từ lâu,
Tất cả thấm trên cánh đồng lặng sẫm,
Hạnh phúc ít hơn mắt nhìn say đắm,
Ghen tuông dù chua chát…có thà hơn.
Ôi cái mùa độ lượng rất thân thương,
Ta tiếp nhận vì ngươi sâu sắc quá,
Nhưng ta nhớ, trời ơi, ta vẫn nhớ,
Tình yêu đâu? Rừng lặng… bóng sao đi…
Sao ơi sao, sao sắp rụng vào đêm,
Ta biết lắm thời gian đang tiễn biệt,
Nhưng mãi đến bây giờ ta mới biết,
Yêu thương – giận hờn – tha thứ – chia li…
Lộ tòng kim dạ bạch,
Nguyệt thị cố hương minh.
Mùa thu ở Mátxcơva
người ta thường treo những tấm biển trên các đại lộ,
với dòng chữ: “Tránh đừng động vào cây, mùa lá rụng”
Những đàn sếu bay qua. Sương mù và khói toả.
Matxcơva lại đã thu rồi!
Bao khu vườn như lửa chói ngời,
Vòm lá sẫm ánh vàng lên rực rỡ
Những tấm biển treo dọc đại lộ
Nhắc ai đi ngang dù đầy đủ lứa đôi
Nhắc cả những ai cô độc trong đời:
“Tránh đừng động vào cây, mùa lá rụng!”
Ôi trái tim, trái tim của một mình tôi
Đập hồi hộp giữa phố hè xa lạ
Buổi chiều kéo lang thang mưa giá
Khẽ rung lên bên khung cửa sáng đèn
Ở đây tôi cần ai khi xuôi ngược một mình?
Tôi có thể yêu ai? Ai làm tôi vui sướng?
“Tránh đừng động vào cây, mùa lá rụng”
Nhắc suốt đường cũng chỉ bấy nhiêu thôi!
Nếu không có gì ao ước nữa trong tôi
Thì có nghĩa chẳng còn gì để mất
Anh từng ở đây, từng là người thân nhất
Sao phút này làm người bạn cũng không?
Tôi chẳng hiểu sao cứ ngùi ngẫm trong lòng
Rằng sẽ phải xa anh vĩnh viễn
Anh – con người không vui, con người bất hạnh
Con người đi cô độc quá trong đời
Thiếu cẩn trọng chăng? Hay chỉ đáng nực cười?
Thôi, hãy biết kiên tâm, mọi điều đều phải đợi
Dịu dàng quá, dịu dàng không chịu nổi
Mưa thầm thì rơi mãi lúc chia ly
Mưa tối rầm nhưng ấm áp nhường kia
Mưa run rẩy trong ánh trời chớp loá…
Anh hãy cố vui lên dù con đường hai ngả
Tìm hạnh phúc bình yên trong ấm áp cơn mưa!…
Tôi ra ga, lòng lặng lẽ như xưa
Một mình với mình thôi, chẳng cần ai tiễn biệt
Tôi không biết nói cùng anh đến hết
Nhưng bây giờ còn phải nói gì thêm!
Cái ngõ nhỏ con đã tràn ngập màu đêm
Những tấm biển dọc đường càng thấy trống:
“Tránh đừng động vào cây,
mùa lá rụng…”
Thành phố trắng, bãi bờ xanh mướt
Những ngọn lửa con trên những cột buồm
Vâng! Tôi vẫn biết mình hạnh phúc
Dù dạn dày thất bại, gian truân!
Có nỗi lo nào, mất mát nào, đớn đau nào
lại chia biệt lòng tôi cùng đất ấy
Nơi biển cả lạ lùng run rẩy
Vừa gào kêu, vừa chậm rãi cần lao
Nơi chim ó bay, tàu lộng khơi vào
Mỗi mỏm đá cùng lập loè trăm sắc
Nơi không thể có gì đi mất
Mà không quay trở lại bao giờ!
Hắn nhai xong, rồi ngủ kỹ
Khi thành phố sôi lên, náo loạn, đổ nhào!
Hắn tỉnh dậy, vẫn như hôm qua
Nhớ ra việc đi bơi, nằm tắm nắng
Con sông vẫn chảy như xưa trước Toà thị chính
Hắn nhào lộn vô tâm, tập trồng cây chuối
Giữa sóng dồi hoang vu
Tới một ngày, khi tôi không còn nữa,
Một người bạn đường, dù nam hay nữ,
Sẽ đến tìm tôi ở đây
Tìm giữa đá và biển
Trong ánh sáng của bọt sóng đời đời sôi động.
Hãy đến tìm tôi ở đây,
Tôi sẽ trở về vẹn nguyên, trong sạch,
Dù không môi, không tiếng, không thể thốt ra lời,
Tôi sẽ trở lại làm sức vận chuyển cho trái tim biển cả,
Trái tim dữ dội, hoang sơ…
Ở đây tôi mất đi, ở đây tôi sẽ về trở lại
Cho dù chỉ như tảng đá lặng thinh.
Anh thấy ngọn lửa chiều loé ra khỏi vỏ
Và cánh rừng vùi trong khí mát tươi
Anh thấy đồng cỏ phơi trần bên vòm không gian trễ nải
Tuyết trắng cao như biển
Và biển cao trong màu xanh da trời
Gỗ đá dẫu tuyệt vời, không kêu cứu nên lời
Anh thấy những thành phố nhuộm u sầu vời vợi
Vàng rực các vỉa hè, tràn ngập lời tạ tội
Một quảng trường cô đơn có bức tượng mỉm cười
Và tình yêu, một ngôi nhà đơn độc !
…Anh thấy cảnh vật đượm mùi dầu, vị nước
Một tảng đá bị đày xa nơi đất chẳng đoái hoài
Sắc xanh mùa hè vẫn che đất bằng chùm quả ngọt
Những người đàn bà bước ra từ bóng gương xưa
Đem tuổi trẻ lại cùng anh, đem lòng tin vào tuổi xuân anh có
Sẽ có một người đem sự sáng trong, dong cánh buồm cho anh đi tới
Bí mật chỉ anh nhìn thế giới anh chưa qua
Tất cả sẽ cùng ta sinh sống
Những sinh vật như những bóng cờ vàng
Những đồng cỏ, giấc phiêu lưu kỳ thú
Hữu ích như màu cây, nhạy cảm như thành phố
Những con người sẽ đến trong đầu anh
Những con người ở dưới lớp mồ hôi, đánh đập và nước mắt
Nhưng họ sẽ hái hết về mọi niềm mơ mộng của mình !
Tôi thấy những con người chân thật, tốt lành, hữu ích và nhạy cảm
Đã vứt được gánh nặng mỏng mảnh hơn cái chết
Và ngủ vì niềm vui dưới tiếng động mặt trời.
Không phải đêm đâu, giờ này đang trăng sáng
Trời dịu hiền như bát sữa ăn, làm anh mỉm cười, người tình xưa ơi !
Và anh nói với em, nói với em về họ, kẻ điểm tô cho đầu óc anh, điểm tô cho nhà anh ở, điểm tô cho đời chúng ta
Bạn ơi ! Họ sao nhiều thế: Cha, mẹ, vợ, con, đến nỗi không còn biết sung sướng nữa. Song giấc mơ anh vẫn cứ yên lành, và em thật đã quá nhiều tính toán !
Anh đổi thay ý định anh rồi
Khi ấy em đi ra phố
Trong cơn lốc của mặt trời
Anh gặp em và anh dừng lại
Anh trẻ lắm chắc em còn nhớ mãi
Anh đổi thay ý định anh rồi
Miệng em đã thành xa vắng
Em đang ngủ và anh đành im lặng
Những ngọn lửa kinh hoàng trong đêm của riêng em
Giấc mộng của riêng em
Cánh đồng sáng trong nước mắt
Đôi ta không cùng buồn khổ như nhau
Anh quên em từ đấy…
Anh đổi thay ý định anh rồi
Em không thể lại còn ngủ được
Trên những nấc thang biếng lười
Những nấc thang giữa hoa và trái
Kéo dài vô tận mãi
Em lại đi tìm giấc ngủ cho em
Sắc trắng mênh mông hơi giá đầu tiên
Em quên anh từ đấy…
Trái đất màu xanh như một quả cam
Không phải một lỗi lầm, lời nói không dối trá !
Lời nói dành cho ta đâu chỉ cho ta hát
Mà thay cho những cái hôn để hoà hợp cùng nhau !
Những kẻ điên và những mối tình
Em với miệng em, dành cho những gì nối kết
Những bí mật, những nụ cười bất tuyệt
Và bộ áo quần có vẻ đẹp khoan dung
Đến mức tưởng em khoả thân trước mặt !
Những con ong bò vẽ nở oà ra màu lục
Bình minh lướt qua cổ ta, quá đỗi nhẹ nhàng
Một chùm cửa sổ nối sáng vào nhau
Những cánh chim phủ lên vòm lá
Em có tất cả những niềm vui trần thế
Tất cả ánh thái dương rạng rỡ đất đai này
Rạng rỡ khắp con đường dành cho em nhan sắc
Những làng quê trông mỏi mệt
Các thiếu nữ phơi ra những cánh tay trần
Giống những vòi nước chảy
Tuổi xuân lớn lên trong các cô
Và cười với bước chân trên từng đầu ngón
Những làng quê trông mỏi mệt
Mọi sinh vật trong làng đều tất thảy giống nhau…
Anh vượt qua những dòng sông dựng cheo leo
Rồi trèo lại bò, xuyên vào đồng cỏ
Người trinh sát chẳng hề ai biết đó
Đôi mắt bừng lên như ánh than hồng!
Không một ngôi sao, một đốm lửa lập loè
Chỉ còn dúm tro tàn, vệt khói treo lơ lửng
Đợt sóng trào lên, thình lình quật trúng
Hất anh ngã nhào xuống bãi đất phù sa…
Quân địch đã từng đánh anh tàn tệ
Chúng dồn anh vào những khoảng đất hoang
Giữa bụi tả tơi và xám ngắt tro tàn
Tự anh không biết là mình cao cả!
Nước vũng tù váng đục nhấp thay cơm
Anh vẫn vui, nhớ một cô bạn nào rám nắng
Và vẫn tỉnh, dù cơn sốt rùng người lẳng lặng
Phải đưa tin vào du kích tận rừng sâu
Anh biết rằng, quanh quất ở đâu đây
Đồng bào anh, ngày lại ngày vụt lớn
Ôi những bóng thân thương không gì làm đục gợn
Cả hình vợ con, làng xóm, trâu bò…
Bao người thân nhích lại gần, thở dốc
Họ căm hờn, thôi thúc tự trong mơ
Nghe như lá lao xao trong rừng rậm
Như điệu nhạc mưa rào, như tiếng rít gió mùa…
Họ lật bật, run run, nóng bừng cơn sốt
Xiết chặt hàng, theo một hướng đi lên
…Chính ngày ấy, ở Stalingrad
Cơn bão Vonga thổi chiến thắng tới trăm miền!
Người lính Nga khoác áo choàng loáng trắng
Giữa một trưa bừng sáng tuyết, vui sao:
Phôn Pauluýt* quẳng lên bàn khẩu súng
Như mất hồn, tay uể oải giơ cao!
Người chiến sĩ Nga mỉm cười cay đắng
Anh nói: ” Chào ông ” – lịch thiệp lạ lùng
Điếu thuốc Nga ngon, anh đem tới hắn dùng
Tự anh không biết là mình cao cả!
…Ôi đất phù sa trải dọc sông Hồng
Sao đỏ lựng và ngầu lên như máu
Người trinh sát vẫn bò và ẩn náu
Cùng đội ngũ điệp trùng, tưởng với đến chân mây
Anh mím chặt môi, gò má lõm sâu
Bóng tối chờn vờn, rồi lửa bùng dậy mãi
Khi ấy, trên cao, trong tiếng gầm vĩ đại
Thời gian bay, giang thẳng cánh mênh mông!
…Rồi trước mặt anh, dưới rãnh nhỏ ven đường
Kẻ thù nằm ngang, sườn mang vết đạn
Tên lính thực dân đã đền bù thích đáng
Cho trăm nghìn hành động dã man xưa…
Người Việt đã xốc kẻ kiệt cùng từ mặt đất
Anh nói: ” Chào ông ” – lịch thiệp lạ lùng
Đem nước kề môi cho kẻ khác dùng
Tự anh không biết là mình cao cả!
Ôi, vàng óng bao nhiêu bình minh thuở ấy
Anh lấy lại quyền làm chủ đất trời!
Dù cách trở ở hai đầu lục địa
Ta vẫn cùng một chính nghĩa mà thôi!
Chính nghĩa nối liền khoảng cách xa xôi
Tới hôm nay, cùng dựng xây, cùng cày cấy
Cùng gắn bó, hát ca, cùng múa nhảy
Tay bắt mặt mừng, ta lại gặp nhau
-Mới hiểu mình đều cao cả, lớn lao!
Tôi gần gũi lạ lùng
Với những điệu dân ca xứ Séc
Với những nỗi đau ly biệt u uẩn hoài không tắt
Cứ dội dội lên từng hồi
Chỉ nghe rụt rè đôi tiếng trẻ con
Ngân khe khẽ, ê a trên đồng cỏ
Là nỗi đau đã làm tôi nghẹn cổ
Cứ dập dồn co thắt trong tim
Năm tháng dần qua, lời hát ngỡ lặng im
Tôi cứ lang thang, lê la cùng khắp chốn
Sực có lúc bị nỗi buồn lôi cuốn
Lời ca kia lại đau đáu dội về…
Những tráng sĩ – Nhiều khi tôi tưởng tượng
Đã qua bao trận huyết chiến không về
Biến thành đàn sếu trắng trên kia
Tự những thời xưa, đến bây giờ vẫn vậy…
Đàn sếu bay, đàn sếu gọi gì ta?
Hẳn vì thế mà ta thường lặng lẽ
Thường ngậm ngùi khi ngước mắt về xa…
Tôi đang ngắm sếu bay, giữa một miền đất lạ,
Giữa sương xuống chiều hôm,
Đàn sếu trắng giăng hàng
Bay theo đội hình, bay theo nhịp bước,
Tưởng chẳng khác con người
Trong cuộc sống nhân gian!
Đàn chim đổi mùa, hành trình dài dặc…
Vừa bay vừa kêu như gọi mãi tên ai,
Tiếng chim sếu, vì sao nghe rất giống
Những âm sắc Avar quen thuộc tự bao đời?
Đàn chim hình mũi tên, cứ bay qua, bay mãi,
Nhắc bè bạn, nhắc người thân
khuất nẻo đã lâu rồi!
Và trong hàng, có một khe hở nhỏ
Hẳn đó sẽ là chỗ đứng của đời tôi!
Có phải rồi tới ngày, ở trong hàng ngũ ấy,
Tôi cũng vươn theo đàn, bay tít tận xa xanh?
Và chỉ bằng lời chim, từ ngang tầm vũ trụ,
Tôi sẽ hướng về đây, cất tiếng gọi các anh?…
Chúng đến, lôi tôi ra từ ngôi lều rơm rạ
Bắt chúng tôi xếp hàng, đếm chúng tôi như đếm vịt
Nói với nhau bằng thứ tiếng ngạo mạn líu lô
Cười hô hố, ra hiệu đi đều tiến lên phía trước
“Phải khai hoá chúng mày! Lũ người man rợ!”
Chúng nói
Rồi chúng tập cho mặc quần áo lính
Rồi chúng bắt tôi dập gót giày đinh
Rồi chúng dạy tôi tắm vòi hoa sen
Rồi chúng cho tôi xem phim kích dục
Cuối cùng, chúng tôi bị lôi đi bắn giết
Nhuộm lẫn máu mình vào máu người đồng chủng với tôi
Còn chính dòng máu ban đầu trinh trắng của tôi
Bị chúng làm bẩn đi vù ma men và thuốc sái
Và những tham vọng thấp hèn của đồng tiền vụ lợi
Hu hu! Hô hô! Hi ha! Hi hô!
Hãy hô lên, đánh trống nữa, to lên
Tam tam! Tam tam! Tam tam!
Chúng tôi bây giờ đã biết mùi văn minh thực sự!
Tôi càng ngày càng trở nên bình thản
Điều này có giản đơn không?
Khi tôi biết mình không cao đủ tầm
Cao lý tưởng như vận động viên bóng rổ
Cũng không đủ tóc dài kết bím
Không đủ nét phớt hồng trên má tuổi thanh xuân
Không đủ váy mốt, áo choàng sang
Không có cả đồng hồ tay, hay vòng hạt giả
Và thế là tôi không đủ bạn bè
Không có bạn trai nào tiễn tôi về tận cửa
Để bịn rịn dưới cầu thang tập thể
Túm khẽ tay áo tôi, không nỡ buông rời!
Và thế là tôi cứ mãi muộn chồng
Không đủ bí ẩn để con trai theo đuổi
Không đủ những gì khiến mọi người cuốn hút
Nên mọi người bèn nói xấu về tôi
Đài báo suốt ngày ra rả tuyên truyền
Rằng thế hệ chúng tôi cái gì cũng sẵn
Rằng thế hệ chúng tôi vô cùng may mắn
Áy vậy mà
Tôi vẫn âm thầm không đủ rất nhiều điều!
Tháng Ba vào xuân, tôi vẫn còn giá buốt
Tôi không đủ lòng tin, không tìm ra lòng tốt
Càng lớn lên tôi càng không đủ tự yêu mình!
Như mặt đất khát khô không đủ thấm giọt sương
Tôi không dám chọn cho mình
Thứ chân lý trụi trần dàn thẳng mặt!
Và thế là tôi đánh chọn
Sự bình thản đến lạnh lùng
Để nhìn bình minh cũng như hoàng hôn
Đúng như nó không một lời tô vẽ
Và tâm hồn tôi chẳng một khe hở nhỏ
Như nguyên tử tự quay tròn, không chia cắt gì thêm!
Hỡi ngôi sao, chói sáng từ xa thẳm,
Dù ban ngày, có lúc bị mây che,
Nhưng giữa đêm, ánh sáng ngươi nổi bật
Lặng lẽ, xanh trong, huyền ảo hiện về!
Ngươi soi sáng mà không cần mở miệng
Không khoe gì bí ẩn của đời riêng,
Chỉ tỏ khẽ niềm vui, khi đôi lần nhấp nháy
Để báo rằng: Năng lượng sáng còn nguyên!
Ai biết ánh sáng sao nóng lạnh bao nhiêu độ
Đo bằng độ Xenxi hay độ Farenhai?
Cũng chẳng thể đo lượng vật chất nào đã trải
Trong ánh sao rọi khắp Thiên hà!
Chẳng đòi hỏi gì, Ngươi luôn lặng lẽ
Làm tấm gương kiên trì, soi vũ trụ gần xa…
Chẳng bận tâm, ai bỉ báng hay ca ngợi
Cũng chẳng bận tâm lời xu phụ thấp hèn,
Ngươi cứ đúng là Sao – như thế gian đã chọn
Giữ vĩnh viễn vòng quay và rọi sáng đêm đen!
Tháng Chín đã qua. Rồi sau, em sẽ biết
Buổi chiều này nặng nề ẩm ướt
Anh khó sống làm sao!
Cuốn sách trên tay nặng như phiến đá
Dòng chữ quen hoá lạ hết rồi
Cơn mưa đi qua
Không hiểu vì sao lại đọng trong trí nhớ
Chẳng phải bài hát nào mình ưa thích
Mà là hình ảnh con chó con
Từ tuổi nhỏ xa vời
Khi anh chết
Chắc người ta chỉ nhớ
Rằng anh không hề lộ vẻ thở than
Anh không có cả quyền mệt mỏi
Anh phải bóc chân lý ra từ lửa
Quả đấm tay anh như kim cương nguyên khối
Mãi mãi vung cao niềm hy vọng không rời!
Chỉ riêng anh biết rằng, từ lúc xa em
Âm nhạc cũng trở thành băng giá
Chỉ riêng anh cảm nhận, nỗi đau tê điếng
Của những ngày lạnh ngắt không em
Nếu như anh chết đi
Chắc người ta chỉ nói:
“Khổ cho thằng này không biết khóc bao giờ!”
Một cành cây khô
Rơi xuống, áp vào cỏ ướt
Khuôn mặt anh khô cằn vì thế sự
Áp vào ngực em
Đôi khi một mùi hương
Mất không còn dấu tích
Đôi khi tìm đến đích
Chỉ nhờ một dấu chân
Đôi khi nhìn vầng trăng
Muốn bỏ vào trong túi
Đôi khi nhìn thế giới
Thấy xa như sương mù
Chỉ đàn kiến đang bò
Dạy lòng ta kiên nhẫn
Đôi khi điều nín lặng
Bỗng thét gào trong tôi
Đôi khi nỗi buồn trôi
Thành Ngân hà không tới!
Trong đầu tôi khí mát đung đưa
Theo nhịp cây xanh đón gió
Nhưng tôi không quay đầu ngoái lại
Vì biết mùa xuân sắp qua!
Tôi cúi xuống
Ngửi mùi hương cỏ
Một giọt sương tinh khiết
Khiến tôi tưởng chạm ánh trời
Nếu phải trải thêm một lần chiến đấu
Hãy cho tôi theo nếp cũ từng làm
Để tôi trước tiên hãy là chiến sĩ
Trong đội ngũ tiền tiêu xung kích tiểu đoàn
Người chỉ huy tôi chỉ cần là thượng sĩ
Cho cả cuộc chiến tranh ít nhất một phần ba
Để lăn lóc từ đây từ đỉnh cao sống chết
Tôi sẽ tìm đường tụt xuống với thơ ca!
Mỗi nhà thơ có một tỉnh lẻ trong mình
Những yếu đuối, lỗi lầm, những băn khoăn bé nhỏ
Nhưng mọi ngẩn ngơ sẽ được mọi người tha thứ
Nếu anh viết những câu thơ trung thực tận cùng
Số phận thế hệ tôi khắc khổ và cay cực
Cũng mang theo một tỉnh lẻ trong mình
Tỉnh lẻ không tên trên bản đồ địa lý
Tỉnh lẻ đã xa vời
Là cả cuộc chiến tranh!
Những bông hoa đến từ biệt cùng tôi
Cúi thấp xuống từng mái đầu xinh nhỏ
Mặt người thân và mảnh đất ông cha
Tôi mãi mãi sẽ không còn thấy nữa!
Nhưng thôi mà, thôi nhỉ, có sao đâu!
Quê kiểng, người thân…, tôi đều đã biết.
Giờ tôi nhận cái rùng mình giãy chết
Như một điều âu yếm mới thêm thôi!
Thế là xong. Suốt cả cuộc đời tôi
Tôi đi hết, với nụ cười chưa tắt
Tôi có thể nói rõ ràng giây lát
về những gì mai sau lại lặp lại trên đời!
Chả có gì hơn, rồi lại có một người
(Nỗi buồn cũ, cần chi cho kẻ chết!)
Một người khác sẽ cất lời hát tiếp
Bài ca tôi yêu còn bỏ lại trên đời!
Người tôi yêu sẽ yêu lại một người
Và tiếp nhận bài ca kia lặng lẽ
Có thể đôi khi nhớ về tôi nhỉ?
Như một cánh hoa không lặp lại bao giờ!
Mẹ già ơi! Biết mẹ có còn không?
Con vẫn sống, gửi lời chào tạ mẹ!
Mái nhà cũ, ôi mái nhà nhỏ bé,
Ánh chiều tuôn như suối lặng không lời…
Có phải, mẹ ơi, như người ta bảo:
Mẹ dấu buồn lo, khổ mãi vì con!
Có phải mẹ vẫn ra đường mỗi buổi
Choàng trên vai chiếc áo cũ bông sờn!
Có phải mẹ trong bóng chiều chạng vạng
Trong ánh xanh lơ, trông ngóng bồn chồn,
Tưởng ai đó, giữa cơn say quán rượu
Cắm mũi dao vào tận trái tim con!
Con van mẹ. Mẹ đừng lo mẹ nhé,
Cơn mê đè nặng chĩu cũng qua đi,
Con chẳng phải hạng người điêu đứng thế
Phải chết khi chưa gặp mẹ dãi dề…
Con vẫn thế, như xưa, mềm yếu lắm,
Chỉ có một điều mơ ước khôn nguôi
Là mau thoát cơn đau buồn dằng dật
Về bình yên dưới mái nhỏ yêu đời!
Con sẽ về khi cành tơ bén lá
Mảnh vườn quê lại trắng xoá màu xuân…
Nhưng mẹ đừng như tám năm xưa cũ
Mỗi bình minh, đừng đánh thức chi con!
Đừng đánh thức, mẹ ơi, cơn mơ đã tắt
Đừng khơi những nôn nao đã lạnh tanh rồi!
Từ sớm lắm, nỗi chán chường mất mát
Đã buộc đời con thử thách khôn nguôi!
Cũng chớ khuyên con nguyện cầu nữa, mẹ!
Ích chi đâu, nẻo cũ khép lâu rồi
Chỉ mẹ biết niềm vui và cứu giúp
Chỉ mẹ là ánh chói lói không lời!
Thôi hãy quên đi nỗi lo mẹ nhé
Và cũng đừng đau xót mãi cho con…
Đừng mỗi buổi lại ra đường mãi thế
Choàng trên vai chiếc áo cũ bông sờn!
Vậy là cuộc đời cứ trôi
Trôi dưới ánh đèn đêm lờ mờ đường phố
Trôi trên những đệm giường nhàu nhĩ ban mai
“Anh cần em, em yêu!”
Tất cả đàn ông đều chốt lại một câu
Để những người đàn bà hể hả
Cặm cụi trong bếp ăn nhập nhoạng mỗi chiều
“Em cũng yêu anh nhiều!”
Người đàn bà trả lời khi nhận đủ lương chồng tháng tháng…
Vậy là cuộc đời cứ trôi
Nhưng cũng có bất ngờ, những phút hiếm hoi
Trên cánh đồng hoang, ngát cỏ hương tháng sáu
Cuộc đời lại biết thơm mùi dâu đất:
Hai người yêu dắt tay nhau vào lối mòn lặng lẽ
Không nói một lời, họ thực sự yêu nhau!
Kết cục có thể giống nhau
Nhưng nguyên nhân thì hàng ngàn hàng vạn
Việc nhỏ tày đình – thành bại ai hay?
Mọi nguyên nhân từ cuộc sống sinh ra
Rồi như những đường ray chạy biến vào tít tắp
Như những hầm lò bỏ quên, mặc con người chui rúc
Một ban mai sẽ sập xuống vô tình
Có bất thường đâu, dù sự việc thình lình
Tất cả đều không tránh khỏi!
Những năm tháng quên đi, đều hoá tuổi
Thuyết nhân quả quên đi, vẫn báo ứng luân hồi!
Xem tiếp: Bằng Việt và các tập thơ dịch của tác giả nước ngoài P5
