Nhắc đến thơ Việt Phương, chúng ta không thể không nhắc đến tập thơ Cửa Mở nổi tiếng. Đó là những nhận thức muôn mặt về xã hội được đưa vào thơ. Thơ ông đã gây nên một cơn địa chấn trong làng thơ ca Việt Nam và thu hút sự chú ý của dư luận. Nó có tác động mạnh mẽ trong cộng đồng thi ca, kể cả đến những năm tháng cuối đời .Năm 1970, NXB Văn học in tập thơ “Cửa mở” của Việt Phương. 5.300 bản đã bán hết trong 2 tuần sau khi phát hành đã cho ta thấy sức ảnh hưởng của ông trong lòng độc giả. Ngay bây giờ còn chần chờ gì nữa mà không theo dõi bài viết này của chúng tôi!
Nội Dung
(Ơi cách mạng ta yêu mình từ bé
Như trẻ thơ yêu mẹ tự trong nôi
Ta chưa hiểu những lẽ đời dâu bể
Chỉ thấy xa xa vòm sáng rạng ngời)
Quê ta những con đường đất thịt
Êm đềm như một vệt tình thương
Hai bờ cỏ mịn màng tha thiết
Những cành xoan phủ biếc mái vàng
Quê ta dòng sông trôi bình thản
Khoan thai trong bảng lảng hoàng hôn
Đàn trâu đẫm mình đen loang loáng
Chiều rỏ tình quê xuống tâm hồn
Quê ta những buổi đùa như phá
Ta khát như tàu lá chuối khô
Trong lòng mẹ chạy về, hối hả
Uống nước xong, uống cả nụ chè
Quê ta những cây rơm vàng rực
Chơi hú tim ta sục tìm nhau
Bát canh cua dậy mùi thơm phức
Mẹ cho ta húp chực hớp đầu
Quê ta một nhịp cầu nhún nhảy
Những đêm nao hây hẩy gió nồm
Ta ngồi đếm sao trời thức dậy
Dưới chân cầu nhẹ quẫy trăng lam
Quê ta những hàng tre mơn mởn
Mặt đầm sen gờn gợn hơi thu
Con đê xanh như làn sóng lượn
Đàn vịt bơi nước rộn trên hồ
Quê ta đồng tháng mười trĩu hạt
Như biển êm bát ngát đêm rằm
Em gái ta ngọt ngào giọng hát
Hương hoa cau ngào ngạt mùa trăng…
Quê ta những chiều buồn tím nhạt
Ta hiểu rồi, chua chát làm sao
Trời rộng thế mà đời chết ngạt
Ôi tự do – tiếng hát phương nào?
Đói quê hương giữa nhà của mẹ
Con đi đây. Lạy mẹ, đừng buồn
Tha cho con những chiều quạnh quẽ
Mắt âm thầm đẫm lệ hoàng hôn
Con đi mang bóng hình của mẹ
Bao năm dài vò xé tâm can
Những nhục nhằn hằn trên cơ thể
Đất trời ta đau khổ cơ hàn
Mang theo những ước mơ héo hắt
Những tâm hồn què quặt còn thơ
Những hạnh phúc chưa về đã mất
Đường xa đi chen chật oán thù
Mang theo cả quê hương yêu dấu
Đau trong từng giọt máu căm hờn
Cầm như tự ngày xưa chẳng đậu
Lạy mẹ, đừng đau đáu chờ con…
Ta đứng lên ta làm cách mạng
Bỗng thấy trời ta trong sáng vô cùng
Lao thẳng cuộc đời đi như viên đạn
Nhằm chân trời đã rạng đằng đông…
Một người bạn cũ đã hy sinh trong đoàn quân Nam tiến năm đầu cách mạng
Em trẻ quá, ơi người em bé nhỏ
Chú chim non hăm hở bước vào đời
Tuổi mười lăm toàn mơ đồn giặc đổ
Ra chiến hào như một chuyến đi chơi
Anh lớn quá, ơi người anh tưởng nhớ
Mười tám năm xưa máu đổ giữ đời
Đường tình yêu đêm nay trăng sáng tỏ
Hồn anh thơm trong mỗi búp đào tươi
Yêu biết mấy những đêm dài thức trắng
Làm kỳ xong. Việc nặng sẵn sức bền
Bình minh đuổi lá vàng trên đường vắng
Như vì ta mà trời ửng hồng lên.
Đời đẹp quá. Sáng hôm nay chủ nhật
Cây đầu hè quen đến mất màu xanh
Bỗng bừng nở chùm hoa tươi mát nhất
Hay niềm vui đất nước tặng cho mình?
Đất được mùa hoa, ta: mùa đời
Mỗi lòng thơm toả một hương vui
Như người ươm hạt yêu quả chín
Đi suốt đường hoa, chỉ ngắm người
Biển im lìm như một sa mạc nước
Chợt rung lên trong trẻo tiếng ai cười
Cát nâng niu gót chân em bé bước
Được hơi người, sóng biển vẫn reo vui
Trời trống rỗng như một lồng úp lớn
Vẳng êm đềm câu hát mẹ ru con
Gió làm nền cho âm thanh uốn lượn
Chứa lời ca, vũ trụ bỗng mang hồn
I
Ngang dãy Ba-vì một nét thơ
Xa xa gờn gợn mấy đường tơ
Tưới vừa tươi mát hàng rau cải
Trời đã hồng lên tự bao giờ
II
Ôi dằng dặc như ngày không công tác
Ai hình dung ra hình phạt nào hơn
Không đánh mà đau, không vò mà nát
Dao thời gian đẽo gọt tâm hồn
Nguồn cô đơn, nước xuôi về biển rộng
Đời ta về đầm ấm giữa lòng dân
Ai ngăn được tuổi hai mươi hoài vọng
Khi ta về, đông cũng ấm mùa xuân
Như trời xanh bắt đầu từ ánh sáng
Cứ mỗi ngày anh lại muốn gặp em
Như mỗi ngày, đêm lụi nắng ngời lên
Chiều bâng khuâng khi hoa tim lại nở
Anh muốn bóp trái tim mình đến vỡ
Anh muốn tìm điều dễ ghét trong em
Tìm được rồi, anh càng thấy yêu thêm
Mỗi con đường, mỗi bậc thềm, khóm lá
Mang tình yêu, thành Tình yêu tất
Mỗi việc anh làm là một đoá sương mai
Mang hình em như mang ánh mặt trời
Khi chưa gặp em anh mới sống một nửa
Chưa biết sự cay đắng ngọt ngào và sự lạnh lùng bốc lửa
Ta chẳng thể nào không trở thành nhau
Đêm mọc sao lên trời mở chiều sâu
Đến bây giờ từ đâu không nhớ nữa
Buổi sáng mai nao lại chẳng ban đầu
Cứ đêm đêm, ta lại xét kết nạp ta vào Đảng
Thời gian nâng đòi hỏi mãi cao thêm
Đến trọn đời, từng giờ là cộng sản
Những nỗi đau ta cũng sáng búa liềm
Thêm một lần mùa thu thương nhớ
Những vòm hoa tim lại nở thắm hồng
Sự lặng im cũng thành lời nhắc nhở
Lòng sông Hồng ta lại mở mênh mông
Mỗi hoàng hôn vẫn vì sao mát rượi
Ta vẫn đang chờ đang đợi gì đây
Từ dải đất tình yêu gió thổi
Một mùi hương thâm trầm mà say
Bom đạn giặc làm nhà ta trốc mái
Những giấc mơ còn theo khói tan tành
Nhà cha mẹ, ta sẽ về lợp lại
Mùa thu này, ta ngủ với Trường Sơn
Ta từng quên ngắm sắc hồng bình minh
Ngẩng lên ngỡ ngàng vừa quen vừa lạ
Ta từng quên tiếng chim hót đầu cành
Chiêm chiếp như hồn tơ hoa lá
Ơi Hà Nội những đường đi lịch sử
Một khung trời tuổi nhỏ vọng hàng hiên
Mỗi phố nghèo đều có lòng ta ở
Ta vẫn yêu mình như thuở đầu tiên.
Ta vẫn theo mình từng bước lớn lên
Niềm vui lớn và nỗi đau cũng lớn
Mỗi mùa xuân, én mở thêm vòng lượn
Có một người con gái bỗng thành em
Ơi Hà Nội những vườn hoa mới nở
Vào chiến tranh bỡ ngỡ lứa hoa đào
Lên gác thượng nhìn quân thù cho rõ
Đêm thu này đạn đỏ giữa trời sao
Hà Nội ơi mình của ta đẹp nhất
Như tâm hồn như khuôn mặt người thương
Đêm Cửa Nam đèn nê-ông mậu dịch
Rung rinh hành quân rầm rập trên đường
Ta lại đi giữa mùi hương Hà Nội
Tất cả khác rồi mà vẫn như xưa
Thành phố của ta như người đồng đội
Rất yêu thương mà không nói bao giờ
Anh dâng em
bài thơ anh mà em là
tác giả
Đoá hoa anh mà em là
sắc hương
Thanh gươm anh mà em là
chất thép
Anh dâng em
Cái phần anh trong kỷ niệm về những
con đường
quá đẹp
Em sẽ đi trên đường ngày xưa
Mùi hoa sữa mùa thu
vẫn ngát
Tình yêu như một hạt
cườm trên trời
Dải Ngân-hà thôi
không lạnh nữa
Những khung cửa
mở
Ngày mai
Một vì sao tỏ hay mờ cũng làm ta thao thức
Mặc kệ được sao một nỗi đau người
Hãy đợi bao giờ ta mang cục chì trong lồng ngực
Cũng chưa biết chừng! Tâm hồn ta còn rạo rực chưa nguôi
Có đêm ta mơ tưởng đến những vùng cách đây mấy nghìn năm ánh sáng
Những thế giới thiên hà không ngừng nở giãn tách xa nhau
Nơi vật chất đến tận cùng pha loãng
Một chút hơi ta sưởi ấm lớp tinh cầu Tâm tư ta vùng vẫy giữa không gian và thời gian không đầu không cuối
Ta phá tung định kiến sai lầm chiều dọc với chiều ngang
Bay, bay lên, ôi vô cùng sảng khoái
Vươn hết mình trong vũ trụ hồng hoang
Ta sẽ chết ngạt giữa một thiên đường riêng bó chặt trong cái khung biên giới
Cảnh thần tiên mà chật hẹp thì không đáng gọi là thần tiên
Hồn ta khát những khoảng không mênh mông sâu vời vợi
Cho một lần mặc sức nỗi đau người trùm lên cõi vô biên
Ta bay đến những phản-thế-giới, nơi mọi quá trình đều lộn ngược
Thời gian đảo dòng, sau là quá khứ mà trước lại tương lai
Những nỗi đau vẫn rất đau, không sao chuyển thành niềm vui được
Hay chính ngay từ bên trong nỗi đau trái đấtđã vui rồi?
Ta bay đến những miền hạt cơ bản thưa như vết chân lạc đà giữa sa mạc vắng
Không gian đen, không có tiếng người để nói lên chất vũ trụ của màu đen
Ta thả vào trong đêm nỗi đau như một con thuyền im lặng
Bỗng chói loà hào quang, nỗi đau cháy thành một mặt trời hình đoá hoa sen
Ta để lại chút đau, làm thành một thái dương hệ mới
Rồi quên đi. Năm nghìn triệu năm sau
Đoàn thám hiểm thấy mặt trời nên rủ nhau ghé lại
Chỉ thấy những đợt sóng vui dâng trên những đại dương màu… *
Trái đất của ta, hạt bụi li ti mà ta yêu quý thế
Ôi cuộc đời người, vui đến cả khi đau
Chỉ miễn là chẳng bao giờ: Mặc kệ
Ta sống say mê mỗi bình minh như thể sớm mai đầu
Nơi quỷ sa tăng Mỹ giết con người
Chẳng lẽ cãi bạn rằng hạnh phúc
Nằm giữa đất này như trẻ trong nôi
Mà hình như chính là hạnh phúc
Thở giữa đất này bằng ngực hai mươi…
Ôi xanh mát trời thu ta đẹp lắm
Mà con ta ngồi lặng dưới hầm sâu
Ta ghi nợ cả mỗi chùm tia nắng
Giặc vào đây ta nhằm thẳng giữa đầu
Bom bi nổ nát phố hè Hà Nội
Mẹ già ta đau khu gối trên đường
Trận trả thù trên đầu bay ta giội
Lửa ðắc Tô bão nổi giữa màn sương
Khi bom giặc điên cuồng lao trút xuống
Pháo ta gầm đạn vút hướng bom rơi
Quân giết người sợ run lên hốt hoảng
Thêm một con ma bón ruộng ta rồi
Hôm qua cha ta bắn thù gãy cánh
Dọc Trường Sơn vang trận đánh thần kỳ
Em gái ta quẩy chiến công trĩu gánh
Giữa một trời sao lấp lánh em đi…
Bàn tay cha ta dạn dày đau khổ
Bàn tay em ta xoè nở búp sen
Nỗi đau xé và niềm vui cởi mở
Chung sức vào đưa đường lửa ta lên
Giặc chạy rồi, ta mang làn đi chợ
Mua bó rau về cho vợ nấu canh
Bữa cơm chiều ánh trăng vào bên cửa
Cây quỳnh trước sân vừa nở thêm nhành
Bữa cơm thường ta ăn mừng chiến thắng
Đậm đà sao dưa cải thấm tình em
Mà giữa chừng bỗng nghe như cay đắng
Bom bi còn đang nổ vẳng trong đêm
Ta đi trong sự êm đềm phố nhỏ
Lắng nghe từng hơi thở của miền quê
Những trang đời thuở ấu thơ quen mở
Bỗng dạt dào dâng nhịp vỗ say mê
Cảm ơn người đã lo về Hà Nội
Tuyến lửa đây nghĩ tới những chân trời
Bô-li-vi của lòng ta mong đợi
Có nghe chăng lời ta gọi người ơi…
Không, Hà Nội không phải là địa ngục
Cũng không là nơi đất ngọc thiên đường
Sự sống cuộn những vui buồn trần tục
Cháy căm thù và rạo rực yêu thương
Sự sống cuộn những vui buồn trần tục
Nơi hằng đêm Bác thức với quê hương…
Đêm 19 tháng 11 năm 1967
(Hà Nội một ngày bắn rơi máy bay giặc M)
Không được soi vào đôi mắt em
Anh ngắm trời sao cho vợi nhớ
Ô kìa, trời sao mà cũng ghen
Bắc đẩu nghẹn ngào như tức thở
Gốc liễu đôi ta ngồi đêm trước
Hôm nay lại vẫn đón một đôi
Anh đi suốt hai bờ mây nước
Mỗi góc tình yêu đều ấm hơi người
Đêm em thơm anh ngọc lan ngào ngạt
Hôm nay còn man mác mùi hương
Tình đôi ta thành một làn gió mát
Đưa ngọc lan đi, thơm mọi nẻo đường
Chẳng được nhìn em dù trong giấc mộng
Càng thêm yêu những cặp yêu nhau
Đời bật đèn xanh cho sự sống
Ta hồi sinh trong mỗi cái hôn đầu
Anh lại về đây chiều Bắc Kinh
Hàng dương chao động nắng màu xanh
Những bước đường xưa giàu ân nghĩa
Còn giữ bâng khuâng một chút mình
Một ngày vắng bặt tin báo động
Trời im lặng quá, ngỡ ngàng sao
Ta lại quen rồi đời kháng chiến
Vốn ở trong ta tự thuở nào
Ngọn gió nồm nam từ Tổ quốc
Rất yêu thương nâng bước ta đi
Đêm xa quê trong mơ ta vượt
Bạn mời ta bữa cơm quá ngon
Mà nghẹn lưng chừng ăn chẳng hết
Tâm tư thêm áy náy bồn chồn
Khi mặc những áo quần quá đẹp
Ta nâng một trái đào chín mọng
Quê hương ơi, đất bỏng căm hờn
Nơi hồn ta đêm ngày tưởng tượng
Đào ngọt thơm càng đắng lòng hơn
Ta đến soi ta vào anh em
Mà thấy tầm ta càng lớn lên
Đi trên đất bạn bình yên lắm
Nghe giữa lòng ta tiếng bom rền
Anh lại về đây đêm Bắc Kinh
Trời sao như biển rắc lân tinh
Lâng lâng cánh mộng vờn trăm đảo
Sóng nước Hạ Long vỗ quanh mình
Anh đã đến bên bờ Hắc Hải
Ngày trong veo nắng trải biển êm
Những lòng thông thì thào trên bãi
Trời rất ta mà anh thiếu em
Hôm qua giặc ném bom Bãi Cháy
Cành phi lao giập gẫy bên đường
Màu hoa tím bầm như máu chảy
Đêm hạ huyền rách cả màn sương
Động trái tim ta – trời Hà Nội
Ôi những cánh đào đất Nhật Tân
Lửa thiêu đốt lửa bừng dữ dội
Phố Mạc-tư-khoa rung dưới chân
Thảm rừng đây giỡn đùa bóng sóc
Vòi nước tuôn chuỗi ngọc trong ngời
Xa lạ quá. ðời ta đánh giặc
Chẳng đang lòng mỗi lúc ngồi chơi
Xin lỗi những rừng bạch dương Nga
Hôm nay chẳng muốn nhìn cái đẹp
Người còn đây, lòng đã về nhà
Đứng tiếp đạn bên nòng súng thép
Mắt em gái hiền như mắt thỏ
Nâng niu từng ngọn cỏ, mầm cây
Nay giặc M đến nhà ta đó
Em giết thù chẳng sợ run tay
Em ạ quê ta mùa đánh Mỹ
Dòng sông vẫn gọi những lời thơ
Đem cả tình yêu làm vũ khí
Xanh biếc lòng thông vẫn đợi chờ…
Ta sóng như một người say hạnh phúc
Nên tâm hồn luôn rạo rực yêu thương
Như người mẹ nhựa đời căng nhức ngực
Con thừa no, cho bú chực quanh làng
TIẾNG GỌI
Nỗi đau ta reo như một rừng thông
Như nắng pha mưa gọi sắc cầu vồng
Thơm hương nhành quế.
Nỗi đau thấm vào ta rất sâu
Lắng đến miền mà vui nở trong đau
Nhưng chỉ vừa đến thế
SÓNG
Rất mát tươi một tiếng trẻ cười
Ta có niềm vui mỗi buổi sớm mai
Bao giờ cũng sẵn một ngày mai nữa
Cho ta, hay là cho một người
TÌNH YÊU
Ta biết từng niềm vui mùa gặt
Những thoáng nhìn trách móc hờn yêu
Mầm trăng nhú lên, chùm sao vụt tắt
Gió thảo nguyên xa dìu dặt những chiều
Ta từng biết niềm vui chớp giật
Một dáng hình quen hút chặt lòng theo
Ta từng biết niềm vui tự lập
Rạng đông lửa Biên Hoà.
LỬA
Ta từng biết niềm vui cây súng trẻ
Trống Ngọc Lũ, tên đồng Cổ Loa
Nam Trần Thị Lý và Bắc Trần Thị Lý
Những bài thơ Trần Đăng Khoa.
Giọt máu hồng anh em đồng chí
Màu da cam tên lửa Mạc-tư-khoa
Tiếng súng da đen giữa lòng phố Mỹ
Giọng cười ngọt mía đồng Cu Ba
Chân trời tím Bạch Long Vĩ
Nghe tiếng thời gian rất trẻ gọi xung quanh.
NGÀY MAI
Chiều nay ta vui Hà Nội bắn tan năm con ma giặc Mỹ
Niềm vui thiên thần diệt qu dữ trời xanh
Ta hằng vui ngày Chủ tịch Liên bang Hoa kỳ sẽ là đồng chí
Có thể vào một mùa hoa phượng vĩ đỏ trên cành.
Niềm vui ta như em nhỏ đón bình minh trên bãi bể
Như mật ong uống rồi hương còn ngọt trên môi
Ta vui Lộc Ninh vừa diệt năm trăm tên khỉ đột
Càng vui niềm vui khỉ trút lốt trở lại người
Cao vụt những niềm vui thiêu đốt
Ta có niềm vui chiếu soi.
Sâu hơn niềm vui đượm nỗi đau như rượu.
TA
Niềm vui đánh Mỹ này cuối cùng cũng như là cánh cửa
Ta mở để đi vào nhà ta
Nơi ấy ta có quyền quên đi chẳng nhớ
Những oán thù từng nặng trĩu mỗi nhành hoa
Nơi ấy niềm vui thành hơi thở
Trong mình ta ta thấy nở toàn ta
Nơi ấy niềm vui luôn là cánh cửa
Mở thấy quanh ta toàn ta nữa, chan hoà
Tập thơ Cửa Mở của Việt Phương luôn được bạn đọc quan tâm đặc biệt bởi những vần thơ mang những ý nghĩa vô cùng sâu sắc. Tập thơ này khi ấy thực sự đã gây một tiếng vang lớn, một sự chấn động lớn trong cả nước. Tác giả Việt Phương đã dám nghĩ, dám nói, dám viết những điều mà ở thời kỳ đó người ta cho là cấm kỵ.Mời quý độc giả chú ý đón xem phần cuối vào một ngày không xa nhé! Thân Ái !
