Đất Nước Nguyễn Đình Thi là một đã ghi lại và vẽ nên một hình ảnh đất nước Việt Nam với bao thăng trầm, khói lửa để đến được ngày độc lập. Đất nước xứng đáng được coi là cuốn biên niên sử nước ta bằng thơ. Với tài năng thơ ca của mình, Nguyễn Đình Thi đã khắc họa nên hình ảnh đất nước trong đau thương đứng lên với ý chí chiến đấu mạnh mẽ giành chiến thắng độc lập. Nếu các bạn quan tâm thì hãy cùng chúng tôi theo dõi bài viết hấp dẫn này nhé!
Nội Dung
Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa
Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những phố dài xao xác hơi may
Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy.
Mùa thu nay khác rồi
Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi
Gió thổi rừng tre phấp phới
Trời thu thay áo mới
Trong biếc nói cười thiết tha!
Trời xanh đây là của chúng ta
Núi rừng đây là của chúng ta
Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa
Nước chúng ta
Nước những người chưa bao giờ khuất
Ðêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về!
Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều
Những đêm dài hành quân nung nấu
Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu.
Từ những năm đau thương chiến đấu
Ðã ngời lên nét mặt quê hương
Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu
Ðã bật lên những tiếng căm hờn
Bát cơm chan đầy nước mắt
Bay còn giằng khỏi miệng ta
Thằng giặc Tây, thằng chúa đất
Ðứa đè cổ, đứa lột da…
Xiềng xích chúng bay không khoá được
Trời đầy chim và đất đầy hoa
Súng đạn chúng bay không bắn được
Lòng dân ta yêu nước thương nhà!
Khói nhà máy cuộn trong sương núi
Kèn gọi quân văng vẳng cánh đồng
Ôm đất nước những người áo vải
Ðã đứng lên thành những anh hùng.
Ngày nắng đốt theo đêm mưa dội
Mỗi bước đường mỗi bước hy sinh
Trán cháy rực nghĩ trời đất mới
Lòng ta bát ngát ánh bình minh.
Súng nổ rung trời giận dữ
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Việt Nam từ máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng loà.
1948-1955
Nguyễn Đình Thi (1924-2003) quê ở lãng Vũ Thạch, nay là phố Bà Triệu, Tràng Tiền, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.
Ông là một trong những nhà văn, nhạc sỹ nổi tiếng của Việt Nam thời hiện đại.
Các tác phẩm thơ nổi tiếng: Xung kích, Bên bờ sông Lô, Vỡ bờ, Đất nước, Người Hà Nội…
Bài thơ Đất nước – Nguyễn Đình Thi là sự kết hợp của 2 bài thơ khác nhau, nhưng vẫn tạo thành một bài thơ hoàn chỉnh mang một ý nghĩa sâu sắ. Bài thơ miêu tả hình ảnh đất nước thông qua cảm nhận và suy nghĩ của tác giả.
Bài thơ Đất nước được Nguyễn Đình Thi sáng tác vào cuối năm 1948 (theo hồi ức của nhà văn Tô Hoài) tại chiến khu Việt Bắc, mà cụ thể là ở vùng rừng núi Tuyên Quang. Lúc đó, ông đang là Ủy viên Ban Chấp hành Hội Văn nghệ Việt Nam.
Bố cục bài thơ được chia làm 3 phần:
Đất nước từ lâu đã trở thành nguồn cảm hứng thi ca của nhiều nhà thơ, nhà văn Việt Nam. Nổi bật trong nguồn cảm hứng đó là bài thơ Đất nước của nhà thơ Nguyễn Đình Thi. Qua bài thơ tác giả đã khắc họa được hình ảnh đất nước trong đau thương đứng lên chiến đấu với tất cả sức mạnh và dành chiến thắng vẻ vang.
Mở đầu bài thơ tác giả miêu tả khung cảnh mùa thu Hà Nội vào một buổi sáng tinh sương:
Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa
Mùa thu Hà Nội với hình ảnh mùi hương cốm đặc trưng, tác giả miêu tả vô cùng chân thực từ cái chớm lạnh đến những cơn gió thu nhẹ, lành lạnh. Nhà thơ đứng trước mùa thu hiện tại và hồi tưởng về mùa thu đã xa, mùa thu trong quá khứ.
Câu thơ ” gió thổi mùa thu hương cốm mới” làm nổi bật cảnh vật mùa thu Hà Nội với vẻ đẹp truyền thống, vẻ đẹp của mùa thu cổ xưa. Một chút gió héo may, một chút hương cốm thơm nức, hình ảnh mùa thu vô cùng quen thuộc, không thay đổi.
Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những phố dài xao xác hơi may
Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy.
Với nhịp điệu thơ chậm rãi, tràn đầy sự nhung nhớ, nhà thơ Nguyễn Đình Thi đã nhắc lai hình ảnh “sáng” để chỉ thời gian. Không gian mùa thu Hà Nội vào buổi sáng vẫn chớm lạnh, đẹp mà buồn, gợi bao sự nhung thớ. Cái tinh tế của nhà thơ được thể hiện qua câu chữ “trong lòng Hà Nội”. Liệu có phải đây thực ra là nỗi nhớ qua những câu thơ đầy khắc khoải và ám ảnh.
Hình ảnh đặc trưng của phố Hà Nội hiện lên “con phố dài”. Sử dụng từ láy “xao xác” gợi lên sự vắng vẻ, hiu quạnh của mùa thu.
Và mạch thơ được thay đổi đột ngột ở câu thơ “Người ra đi đầu không ngoảnh lại” đó là hình ảnh người ra đi. Sự ra đi ở đây thể hiện một sự quyết tâm mạnh mẽ “đầu không ngoảnh lại” ra đi mang chí lớn. Nhưng câu thơ cuối lại là một tình cảm sâu lắng, trực tiếp, cảm xúc được dàn trải đều qua trang giấy qua cách ngắt nhịp của tác giả.
Đó là mùa thu của quá khứ, còn mùa thu hiện tại rực rỡ và tươi mát hơn:
Mùa thu nay khác rồi
Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi
Gió thổi rừng tre phấp phới
Trời thu thay áo mới
Trong biếc nói cười thiết tha
Hình ảnh mùa thu hiện lại ở trong lòng trác giả đầy sự kiêu hãnh, gợi mở cho người đọc hướng về hình ảnh mùa thu trong sự đổi mới với mùa thu xưa. Chữ ” khác” không chỉ thể hiện sự khác biệt về thời gian, không gian mà còn thể hiện ở sự khác biệt trong nhận thức của con người.
Khi đất nước độc lập, dành chiến thắng thì mùa thu cũng trở nên rạng rỡ hơn, chan hòa hơn. Giữa sự thay đổi của đất trời là sự thay đổi của cuộc đời, lòng người. Con người giao hoà với đất trời và vũ trụ. Con người lắng nghe được âm hưởng vui mừng của niềm vui độc lập, đó là niềm hạnh phúc tột độ.
Cảnh vật mùa thu ở đây được miêu tả với sự tươi mới” gió thổi rừng tre phấp phới” mùa thu hiện tại không còn lẻ loi, cô đơn nữa. “Trời thu thay áo mới” hình ảnh mùa thu, không gian mùa thu như được nhân hóa với hình ảnh con người, đó là một thiếu nữ điệu đà đang khoác lên mình tấm áo rạng rỡ và tươi tắn. Phải chăng tấm áo ấy là của sự độc lập, tự do của dân tộc.
Và cảm xúc vui tươi đó như trải dài:
Trời xanh đay là của chúng ta
Núi rừng đây là của chúng ta
Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa
Các câu thơ gắn liền với nhau theo một mạch cảm xúc, các câu thơ với cách ngắt nhịp mạnh mẽ tạo ra âm hưởng hùng tráng tràn đầy niềm tự hào. Tác giả liệt kê ra vẻ đẹp của thiên nhiên, đất nước đó là ” trời xanh” “núi rừng” cánh đồng” ” ngả đường” dòng sông” như một sự khẳng định chủ quyền, niềm tự hào độc lập. Tất cả thể hiện sự hãnh diện, về “người làm chủ” Tác giả nhấn mạnh vào quan hệ từ “của” như muốn khẳng định sự sở hữu và quyền tự chủ của bản thân.
Cảm xúc dâng trào khi nghĩ về sự tự do, độc lập, niềm vui mừng hân hoan bỗng nhiên trầm lắng trong sự suy tưởng.
Nước chúng ta
Nước những người chưa bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về
Những câu thơ bông thay đổi nhịp điệu mang đầy cảm xúc trầm lắng, đó là thái độ thành kính đối với lịch sử đất nước, đối với những anh hùng đã hi sinh bảo vệ tổ quốc. Đất nước ở đây không chỉ được cảm nhận ở hiện tại mà được nhìn nhận trong chiều sâu quá khứ. Đất nước của những con người bất tử, từ láy “rì rầm” tạo sư sự cộng hưởng vô cùng kì diệu.
Tiếp đến những câu thơ tác giả suy nghĩ về quá khứ đấu tranh của dân tộc:
Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều
Những đêm dài hành quần nung nấu
Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu
Những câu thơ tràn đầy sự đau thương, tác giả sử dụng từ ” ôi” như là một tiếng than, tiếng khóc khi đất nước lâm vào cảnh lầm than, bị giặc chiếm đống. Các hình ảnh thơ mang giá trị hiện thực cao, sử dụng biện pháp tu từ đặc sắc: cánh đồng quê chảy máu, dây thép gai đâm nát trời., gợi ra một nỗi đau khôn cùng.
Không còn những vẻ đẹp bình yên của làng quê, mà thay vào đó là hình ảnh “Dây thép gai”, thể hiện tội ác của giặc. Câu thơ diễn tả sự khốc liệt của chiến tranh và tội ác ghê ghớm của quân thù, bộc lộ một nỗi đau lên đến tận cùng. Nỗi đau càng lớn, niềm căm thù càng sâu sắc.
Với tài năng của mình, nhà thơ Nguyễn Đình Thi đã sử dụng những vần thơ giàu chất điện ảnh và hội họa tạo nên hình ảnh đất nước đau thương, khắc họa hiện thực khốc liệt của những năm tháng chiến tranh.
Ở hai câu thơ sau tác giả thay đổi mạch cảm xúc, đó là hình ảnh người chiến sĩ ra trận. Vẽ nên hình ảnh sống động của người lính kiên cường bất khuất, lại vừa sâu lắng và lãng mạn của bài thơ.
Những câu thơ tiếp tác giả lý giải sâu xa về sức sống tình thần và ý chí chiến đấu của người dân:
Từ những nam đau thương chiến đấu
Đã ngời lên nét mặt quê hương
Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu
Đã bật lên những tiếng căm hờn
Từ “những đau thương” trong chiến đấu đã mang đến chiến thắng, thể hiện niềm kiêu hãnh của tác giả về ý chí chiến đấu của người dân ta. Từ “ngời” được tác giả dùng rất hay, đó là sự tỏa sáng, sức sống hồi sinh của dân tộc ta.
Từ hình ảnh con người bình dị, chân lấm tay bùn đã vươn lên thành anh hùng dũng cảm trong hành động, kiên định trong ý chí. Tứ thơ gợi ra chiều sâu của suy tưởng ở khổ thơ tiếp:
Bát cơm chan đầy nước mắt
Bay còn giằng khỏi miệng ta
Thằng giặc Tây thằng chúa đất
Đứa đe cổ, đứa lột da
Ở những câu thơ trên tác giả đã khắc họa nên tội ác của kẻ thù, niềm căm hờn và nỗi đau tột cùng của dân ta. Hình ảnh “bát cơm chan đầy nước mắt” là một hình ảnh được tác giả khắc họa vô cùng thành công, đó là sự hòa quyện của mồ hôi và nước mắt. Câu thơ gợi ra nỗi đau. Sự xót xa của con người trong nô lệ, Cách xưng hô đối lập giữa một bên là chính nghĩa: ta, cùng với một bên là sự phi nghĩa: bọn thằng, đứa… như bao căm thù và uất hận được dồn lại.
Dù chiến tranh khốc liệt, dù quân địch độc ác thế nào thì người dân ta vẫn hiên ngang:
Xiềng xích chúng bay không khoá được
Trời đầy chim và đất đầy hoa
Súng đạn chúng bay không bắn được
Lòng dân ta yêu nước thương nhà
Lời khẳng định của dân tộc ta, dù quân địch có lớn mạnh, có vũ khí hiện đại cũng không làm át đi được lòng dân ta “yêu nước, thương nhà”. Một ý chí chiến đấu vô cùng cao cả. ự đối lập giữa hai hình ảnh thơ “xiềng xích” và “trời đầy chim, đất đầy hoa” đã thể hiện tinh thần lạc quan của nhân dân, khí phách anh hùng của dân tộc bất chấp sự tàn khốc của chiến tranh và quân thù.
Ở hai khổ tiếp theo, Nguyễn Đình Thi đã miêu tả cuộc chiến đấu của nhân dân ta:
Khói nhà máy cuộn trong sương núi
Kèn gọi quân văng vẳng cánh đồng
Ôm đất nước những người áo vải
Đã đứng lên thành những anh hùng
Ngày nắng đốt theo đêm mưa dội
Mỗi bước đường mỗi bước hi sinh
Trán cháy rực nghĩ trời đất mới
Lòng ta bát ngát ánh bình minh
Những câu thơ miêu tả niềm tin và niềm hi vọng mạnh mẽ của dân tộc ta. Nhịp thơ như giục giã, vẫy gọi mỗi con người trên con đường ra trận, tạo ra âm hưởng hào hùng của những con người anh hùng trong một đất nước anh hùng. Cảm xúc của những câu thơ chứa chan sự tươi mới, đàn đầy âm hưởng hào hùng. Hai hình ảnh “nắng đốt” và “mưa dội” là quá trình gian khổ thăng trầm của dân tộc. Song từ trong gian khổ, khó khăn ấy, dân tộc vẫn đứng lên.
Súng nổ rung trời giận giữ
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Việt Nam từ máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng loà
Hai câu đầu là sự tái hiện sinh động không khí của cuộc kháng chiến. Câu thơ thứ nhất ngập tràn tiếng rung, khiến người đọc cảm nhận được sự dữ dội. Động từ “rung” được dùng khá chính xác, không chỉ là sự rung chuyển, khuynh đảo mạnh mẽ mà còn diễn tả niềm căm thù tột cùng đối với quân thù. Nhà thơ đã sử dụng biện pháp nhân hóa vô cùng tài tình, khiến cho người đọc cảm nhận được sự mạnh mẽ, khí thế của nhân dân ta. Đến tận cuối bài thơ, tác giả mới gọi tên Việt Nam với sự tự do, tự chủ, sự kiêu hãnh. Ông cảm nhận được hình ảnh đất nước trong lòng.
Bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi miêu tả hình ảnh đất nước từ trong đau thương đứng lên với ý chí chiến đấu hào hùng tạo nên chiến thắng vẻ vang. Đất nước đã ghi lại và vẽ nên một hình ảnh đất nước Việt Nam với bao thăng trầm, khói lửa để đến được ngày độc lập.Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết này của chúng tôi nhé!
