Mời bạn đọc cùng theo dõi và cảm nhận phần tiếp theo của tập thơ Bầy ong trong đêm sâu (1993) của nhà thơ Lưu Quang Vũ. Với những vần thơ trữ tình mộc mạc, thể hiện tâm tư tình cảm của tác giả trong thơ.
Nội Dung
Con cá rô nằm vũng chân trâu
Đồng mưa nước trắng
Bàn tay em mát lạnh
Bây giờ đâu ?
Ngón tay xanh xao
Nắng chiều kẽ lá
Ngón tay gầy nhánh mạ
Anh không còn nắm nữa
Bây giờ đâu ?
Lý thương nhau
Câu hát chiều dông trước
Gà con cỏ ướt
Chân vàng run run.
Đã trót thương em
Làm sao xa được
Thôi em đừng khóc
Đường dài nắng chang.
Muốn bỏ đi tất cả
Mặc trống đánh ngũ liên
Mặc quan sai xuống thuyền
Vứt bao vàng bẻ giáo
Anh ở lại cùng em.
Nếu đường đừng xa thế
Nếu em chẳng mạ xanh lá bé
Nếu anh không giếng thẳm rơi gầu.
Ích chi đâu
Đành ngoảnh mặt cúi đầu
Thôi đừng thương mến nữa
Thôi tiếng hát chớ nghẹn ngào trong gió
Lý thương nhau…
Mưa ướt lá đài bi
Trúc xinh cơn gió dập
Chị hai đứng một mình
Qua lối tôi ngẩn ngơ.
Làng tôi cách bãi xa
Châu chấu nằm trên cỏ
Tôi có gian nhà nhỏ
Nở vàng hoa mướp leo.
Tôi mê cô đào chèo
Tôi bỏ cả làm ăn
Khoác bị lang thang
Dọc bờ sông trắng xoá.
Chị hai không yêu
Lòng tôi cứ nhớ
Chị hai có dạ nào
Qua lối vẫn làm ngơ.
Tôi bỏ ruộng bỏ nhà
Bỏ làng tìm lên phố
Tôi đứng ngoài cổng chợ
Chẳng thấy chị hai về.
Mưa đổ cành tre
Ấo quần tôi rách rưới
Những cô buôn nâu bán vải
Những bà đi chợ cười tôi
Những người lính gác đánh tôi vào mặt
Tôi đợi bạn tình chẳng gặp
Dao đâm muối xát
Tôi trở thành điên dại bạn tình ơi
Tôi lậy bạn đừng cười
Lòng tôi không giăng gió
Nhưng gặp người gió giăng
Tôi bắt ông trăng rằm
Bỏ vào trong áo
Tôi thương con sáo sậu
Chết rũ giữa lồng nan
Các em bé ngoan
Đừng theo tôi vứt bùn lên áo
Đừng ném gạch xuống đầu tôi chảy máu
Hãy nghe tôi hát đôi lời
Tình dậu tình ôi
Ngực đau, trống vỡ
Điều tôi tin cõi đời này chẳng có
Cô đào chèo xa lạ
Sao tôi còn nhớ mong
Bẻ gậy làm đàn
Tôi gẩy tịch tình tang
Trăng lặn, canh tàn
Giọng tôi khản đặc
Tôi ngồi ôm mặt khóc
Chị hai nào có nghe.
(Ngày rét 1972)
Mắt một mí ngồi tựa mạn thuyền
Lòng như sóng vỗ
Con sáo sang sông bạt gió
Cánh cò lặn lội đồng xa.
Mắt một mí nhìn sau lá thưa
Soi mảnh gương tròn trong nón
Đồi rậm trồng khoai giếng sâu nuôi bống
Miếng ngọt bùi dâng mẹ nhường em.
Mắt một mí ngày nắng đêm sương
Đường dài gánh nặng
Áo nâu non bùn lấm
Mồ hôi đầm tóc mai.
Mắt một mí bỏ nhà theo trai
Dì mắng thầy la chẳng sợ
Gửi áo thay lời thương nhớ
Qua cầu ai nỡ đánh rơi.
Mắt một mí tiễn chồng ra trận
Vai vác gươm, tay xách nón
Áo lông ngỗng, đá vọng phu
Ru con gió mùa thu
Năm canh chầy thức trắng.
Mắt một mí, người ơi người ở đừng về
Hun hút bờ đê
Đứng ngồi đống lửa
Thương em cháy lòng cháy dạ
Đất nghèo thân bống long đong
Biết nhau từ thửa buông thừng
Từ khi mót lúa
Sao em còn dặn chi hoài
Xa em nào nỡ
Đứng ngồi với ai?
Có những lúc tâm hồn tôi rách nát
Như một chiếc lá khô như một chồng gạch vụn
Một tấm gương chẳng biết soi gì
Một đáy giếng cạn không một hốc mắt đen sì
Trời chật chội như chiếc lồng trống rỗng
Thành phố đầy bụi bặm
Những mặt người lì nhẵn chen nhau.
Tôi biết làm gì tôi biết đi đâu
Tôi chẳng còn điếu thuốc nào
Đốt lên cho đỡ sợ
Yếu đuối đến cộc cằn thô lỗ
Tôi xấu xí mù loà như đứa trẻ mồ côi
Tình yêu trong lòng tôi chẳng ích lợi cho ai
Những gì mọi người cần, tôi chẳng thiết
Tôi khao khát yêu người
Mà không yêu sao được
Cuộc đời như một mụ già dâm đãng
Một núi giây thừng bẩn thỉu rối ren
Tôi chán cả bạn bè
Mấy năm rồi họ chẳng nói được câu gì mới
Tôi bỏ ra đi, họ ngồi ở lại
Tôi đi một mình trong phố vắng ban đêm
Tôi chẳng dám về gian phòng nhỏ của em
Tấm áo đẹp của em và chiếc đồng hồ em xinh xắn
Mặt tôi âm u như khu rừng rậm
Nghe em cười giữa bè bạn đông vui.
Những bức tường dựng đứng quanh tôi
Có những lúc tôi xuôi tay đuối sức
Nhưng từ đáy nỗi buồn tôi thăm thẳm
Một cái gì như nhựa thắm trong cây
Một cái gì trắng xoá tựa mây bay
Là hoa gạo của lòng tôi chẳng tắt
Tôi đập tay lên bức tường lạnh ngắt
Dù tiếng tôi chỉ một người nghe
Tôi phải đốt lên một cái gì
Cho sáng rực giữa chênh vênh vực thẳm
Dẫu bao lần người làm tôi thất vọng
Tôi vẫn yêu người lắm lắm người ơi
Tình yêu tôi như một tiếng chuông dài
Làm run rẩy hoa hồng trên ngực nắng.
1972
Những chữ đẹp ngày xưa giờ đã bỏ tôi rồi
Mở trang thơ chúng biến đi đâu cả
Chữ biển chữ trời từ cây xanh từ hương cỏ
Từ bình minh, hạnh phúc, tình yêu
Những chữ ngọt ngào lộng lẫy gọi kêu
Tôi dùng chúng quen tay đến nhẵn mòn sờn rách
Không chịu theo tôi, chúng rủ nhau nổi loạn
Tôi bán chúng nhiều lần, nay chúng chống lại tôi.
Còn lại trên trang giấy mênh mông những chữ trần truồng
Những chữ như đinh nhìn tôi sắc nhọn
Chữ gầy guộc, chữ bùn lầy, cống rãnh
Từ ho lao, giận dữ, than tro
Tên những bông hoa thường mọc trên mồ
Tên những con chó hoang, những quả bom, những đứa giết người, những thằng lừa dối
Tên những dãy phố nghèo u tối
Những bàn tay đang mọc dậy âm thầm
Những chữ xưa giờ đã bỏ tôi đi
Đã bỏ đi lũ bướm vàng lười nhác
Đã bỏ đi tuổi trẻ tôi vô tư ngu ngốc
Tôi chẳng tiếc gì khi cùng nó chia tay.
Tôi ở cùng những chữ hôm nay
Điều còn lại sau đường dài tôi vượt
Những chữ lấm lem đứng dậy từ đời thật
Tin yêu cuộc đời theo cách của tôi
Những chữ đẹp xưa giờ tôi đuổi đi rồi
Bao chữ mới đang ầm ầm đập cửa
Thơ rộng dài cánh lớn hãy bay đi.
(Đầu năm 1972)
Bao bài ca xáo trộn trong tôi
Có tiếng khóc của con chim gẫy cánh
Tiếng đau rên của ngôi nhà đổ sập
Tiếng con thuyền không về được bờ quen
Tiếng mưa rơi trên ngọn cỏ yếu mềm…
Nhưng đêm hội này, chỉ một lần tôi được hát
Chỉ sống một cuộc đời giữa vô cùng năm tháng
Chỉ một lần gặp bạn, bạn yêu thương
Chẳng muốn kỷ niệm về tôi là một điệu hát buồn
Tôi chọn bài ca của mùa hạ nắng
Tôi chọn bài ca của người gieo hạt
Hôm nay là mầm, mai sẽ thành cây
Khổ đau dẫu nhiều, tôi chọn niềm vui
Là suối mát lòng tôi gửi bạn
Một cuộc đời – một bài ca duy nhất
Tôi chẳng muốn điệu hát buồn là kỷ niệm về tôi.
Giấc mơ của anh hề
Thấy mình thành triệu phú
Ác-lơ-canh nghèo khổ
Nằm mỉm cười sau tấm màn nhung.
Giấc mơ người hát xẩm nhục nhằn
Thức dậy giữa lâu đài rực rỡ
Thằng bé mồ côi lạnh giá
Thấy trong tay chiếc bánh khổng lồ
Trên đá lạnh người tù
Gặp bầy chim cánh trắng
Kẻ u tối suốt đời cúi mặt
Bỗng thảnh thơi đứng dưới mặt trời.
Giấc mơ đêm cứu vớt cho ngày
Trong hư ảo người sống phần thực nhất
Cái không thể nào tới được
Đã giục con người
Vươn đến những điều đạt tới
Những giấc mơ êm đềm
Những giấc mơ nổi loạn
Như cánh chim vẫy gọi những bàn tay.
Đời sống là bờ
Những giấc mơ là biển
Bờ không còn nếu chẳng có khơi xa.
Mơ thấy em trong lành
Như ngày 16 tuổi
Mơ thấy con người trên mặt đất
Nắm tay nhau.
Ác-lơ-canh khổ nghèo
Thổi ống sáo dưới màn nhung đỏ thắm
Đông-ki-sốt tả tơi
Đi chiến đấu cho đời
Như con tàu nối bờ và biển cả
Những bài thơ mãi mãi ra khơi.
Thành phố khép ngàn ô mắt cửa
Tôi một mình thức với canh khuya
Những chân xưa chờ lúc vắng trở về
Lần từng bước trên mái nhà khe khẽ
Trong lá động ai nói gì thủ thỉ
Ai than vãn rên rỉ dưới chân giường
Những cái đinh như mắt lạnh mở trừng
Những chiếc ghế bỗng chập chờn chuyển động
Ai đổ mực đen sì trang giấy trắng
Ai viết lên tường những dòng chữ vẹo xiêu
Bàn tay nào trong bóng tối nhăn nheo
Đập lên cửa từng hồi vang động
Vụt ngoảnh lại, gian phòng bỗng chật
Những bóng gày lặng im
Người ngồi trên cửa sổ chênh vênh
Người đứng sững khoanh tay buồn bã
Những mặt tái nhìn tôi giận dữ
Những nụ cười giàn giụa miệng run run
Phút bàng hoàng chưa kịp biết lạ quen
Tôi lập cập xoè diêm châm ngọn nến
Khói nghi ngút quanh hình người ẩn hiện
Ai men tường lảo đảo dìu nhau
Ai lững thững đến sau
Trong sương khuất những buổi chiều dĩ vãng
Những bà thím suốt đời không ngẩng mặt
Ông tôi rượu say gác tối khóc cười
Ngâm rên rỉ những vần thơ phẫn chí
Đêm giao thừa mù mịt mưa bay
Mặt giấy mờ voi ngựa ngả nghiêng quay
Xác pháo nát đèn lồng cao đỏ thắm
Tôi thấy lại tích tuồng xưa mê mẩn
Những ông tướng mất thành chết chém
Bầy hồ ly hoá gái đẹp trêu người
Đàn đáy dài trầm mặc xa xôi.
Sênh phách gõ trên chiếu hoa thanh khiết
Những ả đào múa hát
“Bến Tầm Dương đưa khách…”
“Bến Tầm Dương…” giọng đàn run nước lạnh
Những ả đào múa hát giữa sông khuya
Gánh xiếc rong kèn trống ầm ĩ
Dao kiếm sắc huơ lên trong nắng
Con gấu đói đi hai chân lộn ngược
Anh hề buồn thổi sáo mắt rưng rưng
Cô giáo cười, áo dài trắng bay tung
Hoa phượng đỏ loà xoà nghiêng trước ngực
Em che mặt, ngón tay đầy vết mực
Em suốt đời cách biệt với lòng tôi
Kẹp tóc rơi trên bậc cửa xa vời
Em nay đã con bồng con dắt
Em vai gày ngực lép mắt quầng thâm
Quên từ lâu trăng dại mọc trên rừng
Em thiếu phụ bơ phờ cáu gắt
Lão bán chim lưng gù râu bạc thếch
Anh kẹo bông rách rưới ngố nghê cười
Những nếp nhăn như dao chém mặt người
Muôn nỗi khổ trên đời
Chìa móng tay nhọn hoắt
Những mặt người thoáng gặp
Trên mặt đường một chuyến đò ngang
Mẹ già Vĩnh Linh chị gái Quảng Bình
Dưới hầm chật nhường tôi ca nước mát
Giờ đi lại quanh mình tôi nóng rực
Những đồng đội ngày xưa
Ở trung đoàn 91
Súng đạn và lách cách
Mũ giầy thủng nát
Áo quần khói lem
Thuỷ, Hùng, De, phải các cậu đó chăng ?
Mình đã chôn Thuỷ lại giữa rừng
Tấm chăn cũ đắp thay vải liệm
Ngực đẫm máu còn nguyên vết đạn
Mưa ướt đầm trên gương mặt xanh xao
Hùng chết giữa trời cao
Trong chiếc Mig bị quân thù bắn cháy
Dù không mở, bọn mình tìm chẳng thấy
Xương thịt Hùng lẫn với đất nâu
De trúng bom khi vượt sóng chữa cầu
Tin đến chậm cuối năm mình mới biết
Các cậu về đăm đắm mắt nhìn nhau
Các cậu về…, đau đớn, khát khao
Tóc như cỏ cháy khô còn dựng ngược
Bỗng sừng sững một ông già cao dỏng
Áo the xanh bạc phếch
Ống tay dài phất phơ
Gương mặt đa tình, khoé miệng xót xa
Vai gầy, trán rộng
Có phải Nguyễn Du
Mắt buồn thăm thẳm
Nhìn tôi nói những lời nghiêm khắc:
“Anh chớ ngại con đường gian khổ nhất
Đau nỗi đau của mỗi trái tim người
Để thơ anh mang lửa đến cho đời
Trên chữ “tài”, chữ “tâm” kia phải “lớn”
Tôi bỗng nghe mọi thành trì đổ sụp
Dưới vầng trăng vằng vặc của lòng yêu
Rẽ sông sâu đứng dậy những cô Kiều
Đoàn thuỷ thủ dập dìu lên tiếng hát
Những đảo đá những bầy sứa trắng
Như cái chao đèn quay tít trên cao
Quả chuông nào đang đánh ở nơi đâu
Nến tắt lịm, chỉ ào ào sóng vỗ
Những cánh đồng tôi đã đi qua
Hiện về trắng xoá
Những cô gái tôi yêu
Nói cười nghiêng ngả
Những quần áo tôi mặc từ tuổi nhỏ
Những chăn chiếu tôi đã từng đắp ngủ
Bay giữa trời rách vá
Đêm nay về chụp xuống hồn tôi
Những cây đàn tan vỡ ở trên tay
Rừng sâu thẳm ngã nhào theo trí nhớ
Đáy vô thức rong rêu nằm ủ rũ
Những con sâu con đỉa xanh lè
Những dục vọng, đam mê
Những bầy dơi vàng vọt bay đi
Đàn ngựa chạy, mình như than đỏ rực
Hồn đất nước mỉm cười trong bát ngát.
Phật ngồi nhắm mắt
Sườn trơ xương, ngực thở phập phồng
Tay Giê-su máu chảy ròng ròng
Bầy thiên sứ thổi kèn và đánh trống
Muôn người chết đứng lên cùng kẻ sống
Những cánh tay như dấu hỏi chìa ra
Những cánh tay như buồm thẳng vươn xa
Trên biển rộng, đợi một lời giải đáp
Tôi muốn nói, nhưng bốn bề gió lốc
Lửa trộn mưa trong điệu nhảy quay cuồng
Những mặt người như những quả chuông
Sáng loè chớp giật.
Mặt em quay trong chiếc ô cũ
Ngọn gió xanh
Một chiếc bè trôi giữa dòng sông đen
Chiếc bè không người đi lừng lững trong đêm
Bám lặng lẽ rong rêu và cỏ dại
Một cây gạo nở hoa đỏ chói
Con đường qua khe núi
Con đường quên lặng ngày xưa
Tiếng gà xao xác nắng trưa
Bóng lá ngả về thăm thẳm
Ngày xưa có thể yêu bất cứ cô gái nào trên xe điện
Đến bây giờ lòng chẳng thể yêu ai
Nơi tận cùng mọi con đường
Một chiếc mũ rách
Úp trên nấm mồ sỏi cát
Nơi tận cùng mọi con đường
Pho tượng đá cụt đầu đứng sững
Nơi tận cùng hoàng hôn
Trên vỏ chai trống rỗng
1973
(Tặng Lâm)
Những con cá lên nằm ngủ ngọn cây
Những cây nến thắp trên mỗi chiếc lá
Những cây nến thắp trong đám cưới cô Diệu Oanh
Tên những chiếc bánh ngọt trong tủ kính
Tuổi thơ nghèo chẳng bao giờ mua được
Những cây nến lấp lánh đáy sông
Hồn của em bé chết đuối
Hồn Ô-phê-li-a điên dại
Đôi mắt trắng
Bay trong đêm tối hoá thành
Những ngọn nến
Những chiếc răng chết cười trong đất
Mọc lên những mẩu nến cuối cùng
Của mùa thu đi qua
Bầy vịt giời trắng xoá
Như những cây nến lớn bay về đâu
Không phải nến thắp trên quan tài
Kẻ giết người ngủ yên trên giường đệm
Không phải nến bàn thờ
Mọi thần thánh đã trơ gỗ mọt.
Những cây nến trong suốt
Sáng trên bàn tay em
Thành phố đầy bóng tối
Nến xếp bên nhau như những phím đàn.
Nến vụt cao như rừng
Ai tìm ai trong giấc mộng
Ông Đông-ki-sốt đi lại trên tường
Nghe mưa dội ướt đầm giá sách.
Gió đã thổi ngàn cây nến tắt
Khói bay mù mịt
Gã thất nghiệp đi lang thang
Túi rách không tiền mua nến
Người thiếu phụ đợi ai trên bậc cửa đen ngòm.
Cái miệng lạnh lẽo của con quỷ nào
Đã thổi tắt nến của cô ta
Làm sao người biết đường về
Ăn tối trên chiếc bàn quen thuộc
Vứt súng đạn ở hành lang lăn lóc
Người thiếu phụ già nua
Giọt nến trắng chảy ròng như nước mắt
Soi trang chữ cần phải viết
Những cây nến của chúng ta
Tự huỷ hoại đời mình.
Tự cháy đi màu trắng của mình
Để chiếu soi nhà cửa, cầu thang
Mái tóc, chiếc áo mưa, đôi guốc gỗ
Đá lát mặt đường
Niềm hy vọng chiếc gương câm
Ô cửa sổ và những bông vạn thọ.
(Sơn Tây, 8-1972)
Khói cay quán trọ ven đường
Bài hát của người xa đất
Xứ sở mưa rào gai ngút mắt
Vải dù rách dưới máu đen.
Sớm hoà bình đầu tiên
Người lính già ngồi nhớ
Những báo phát tin đi
Các phóng viên ngoại quốc
Chen chúc bao lơn khách sạn
Tò mò chụp ảnh
Trẻ con nước Nam bồng bế nhau cười
Lũ tù binh ném bom
Sung sướng về Tổ Quốc
Tàu thả mìn đi vớt mìn…
Hoà bình đến mong manh
Nhiều tin đồn mà chẳng có gì ăn
Người đông phố chật
Quán cà phê mở khắp nơi
“Một ngày người ta uống
Bao nhiêu đen tối vào người”
Đó là lời buồn bã
Của kẻ lòng nghi ngờ
Ai sống sót vội quên cái chết
Tuổi trẻ lớn lên trong súng đạn
Từng đôi tấp nập trên đường.
Lắm kiểu áo quần
Ồn ào đêm hoà nhạc
Ca sĩ “thời danh” Vân Khánh
Được vỗ tay rầm rộ nhiều lần.
Nhà thờ lớn kéo chuông
Hoa tím chân chim
Nở bình gốm cũ
Em xanh xao ốm dậy
Ngồi lặng im trước mênh mông gió thổi
Giấc mơ nào trong mắt chập chờn bay.
Chim buổi chiều khe khẽ hót ở đầu cây
Chiều như biển nằm xoài khi bão lặng
Còn ghê rợn tiếng gươm đao thù hận
Còn nỗi buồn trống rỗng
Sau một đời chiến tranh.
Những cây gạo cành cao đỏ rực
Như mưa rụng thắm mặt đường
Em đi vào nhà in
Những con chữ rời rạc
Ghép vào nhau thành sách
Những câu thơ âm thầm
Muốn nói hết sự thực
Về đất nước của mình.
Dù con người là cô đơn
Cái ác là dầy đặc
Mỗi bài thơ của chúng ta
Phải như một ô cửa
Mở tới tình yêu
Ở đó lòng ta
Ra với mọi người
Ở đó mọi người
Đi tới bên nhau.
Mai em đi, vùng đất mưa rào
Đất gầy đói đất bùn lầy cơ cực
Có một gã làm thơ da vàng
Không đêm nào ngủ được
Chúng ta đi mở những cánh cửa
Chúng ta suốt đời đi mở những cánh cửa
Xuyên bóng tối bốn bề bao phủ
Chúng ta đã nhận ra nhau
Chúng ta đã tìm đến bên nhau
Chúng ta mãi mãi ở bên nhau
NHỮNG BÀN TAY KHÔNG CÒN ĐƠN ĐỘC NỮA.
1973-1974
(Tặng Lâm)
Những con cá lên nằm ngủ ngọn cây
Những cây nến thắp trên mỗi chiếc lá
Những cây nến thắp trong đám cưới cô Diệu Oanh
Tên những chiếc bánh ngọt trong tủ kính
Tuổi thơ nghèo chẳng bao giờ mua được
Những cây nến lấp lánh đáy sông
Hồn của em bé chết đuối
Hồn Ô-phê-li-a điên dại
Đôi mắt trắng
Bay trong đêm tối hoá thành
Những ngọn nến
Những chiếc răng chết cười trong đất
Mọc lên những mẩu nến cuối cùng
Của mùa thu đi qua
Bầy vịt giời trắng xoá
Như những cây nến lớn bay về đâu
Không phải nến thắp trên quan tài
Kẻ giết người ngủ yên trên giường đệm
Không phải nến bàn thờ
Mọi thần thánh đã trơ gỗ mọt.
Những cây nến trong suốt
Sáng trên bàn tay em
Thành phố đầy bóng tối
Nến xếp bên nhau như những phím đàn.
Nến vụt cao như rừng
Ai tìm ai trong giấc mộng
Ông Đông-ki-sốt đi lại trên tường
Nghe mưa dội ướt đầm giá sách.
Gió đã thổi ngàn cây nến tắt
Khói bay mù mịt
Gã thất nghiệp đi lang thang
Túi rách không tiền mua nến
Người thiếu phụ đợi ai trên bậc cửa đen ngòm.
Cái miệng lạnh lẽo của con quỷ nào
Đã thổi tắt nến của cô ta
Làm sao người biết đường về
Ăn tối trên chiếc bàn quen thuộc
Vứt súng đạn ở hành lang lăn lóc
Người thiếu phụ già nua
Giọt nến trắng chảy ròng như nước mắt
Soi trang chữ cần phải viết
Những cây nến của chúng ta
Tự huỷ hoại đời mình.
Tự cháy đi màu trắng của mình
Để chiếu soi nhà cửa, cầu thang
Mái tóc, chiếc áo mưa, đôi guốc gỗ
Đá lát mặt đường
Niềm hy vọng chiếc gương câm
Ô cửa sổ và những bông vạn thọ.
(Sơn Tây, 8-1972)
Những áo quần rách rưới
Những hàng cây đắm mình vào bóng tối
Chiều mờ sương leo lắt đèn dầu
Lũ trẻ ngồi quanh mâm gỗ
Lèo tèo mì luộc canh rau.
Mấy mươi năm vẫn mái tranh này
Dòng sông đen nước cạn
Tiếng loa đầu dốc lạnh
Tin chiến trận miền xa.
Những người đi chưa về
Những quả bom hầm hào sụt lở
Những tên tướng những lời hăm doạ
Người ta định làm gì Người nữa
Việt Nam ơi?
Mấy mươi năm đã mấy lớp người
Chia lìa gục ngã
Đã tận cùng nỗi khổ
Người ta còn muốn gì Người nữa
Việt Nam ơi?
Người đau thương, tôi gắng gượng mỉm cười
Gắng tin tưởng nhưng lòng tôi có hạn
Chiều nay lạnh, tôi nghẹn ngào muốn khóc
Xin Người tha thứ, Việt Nam ơi.
Tổ quốc là nơi toả bóng yên vui
Nơi nghĩ đến lòng ta yên tĩnh nhất
Nhưng nghĩ đến Người lòng tôi rách nát
Xin Người đừng trách giận, Việt Nam ơi.
Tôi làm sao sống được nếu xa Người
Như giọt nước đậu vào bụi cỏ
Như châu chấu ôm ghì bông lúa
Người đẩy ra tôi lại bám lấy Người
Không vì thế mà Người khinh tôi chứ
Việt Nam ơi.
Không vì tôi đau khổ rã rời
Mà Người ghét bỏ?
Xin Người đừng nhìn tôi như kẻ lạ
Xin Người đừng ghẻ lạnh, Việt Nam ơi.
Người có triệu chúng tôi, tôi chỉ có một Người
Tất cả sẽ ra sao
Mảnh đất nghèo máu ứa?
Người sẽ đi đến đâu
Hả Việt Nam khốn khổ?
Đến bao giờ bông lúa
Là tình yêu của Người?
Đến bao giờ ngày vui
Như chim về bên cửa?
Đến bao giờ Người mới được nghỉ ngơi
Trong nắng ấm và tiếng cười trẻ nhỏ?
Đến bao giờ đến bao giờ nữa
Việt Nam ơi?
Chúng ta gặp nhau quá muộn trong đời
Chúng ta cách nhau như buổi sáng cách buổi chiều
Chẳng dám mong một lần gặp gỡ
Giữa chúng ta cả một ngày cực khổ
Có nắng gắt buổi chiều, có bụi nóng ban trưa
Có bao nhiêu mệt mỏi và xa lạ
Tôi biết trái tim không có tội gì đâu
Nhưng thuyền có bến rồi không dại dột đi tìm sông nữa
Còn lạ gì khe khắt của người qua
Dẫu chán nản dẫu lỡ rồi đành cứ sống
Cũng chẳng nơi nào khác được thế đâu
Câu chuyện này rồi sẽ dễ quên thôi
Chúng ta gặp nhau quá muộn trong đời
Tôi chỉ là cây trong nỗi buồn bão gió
Tự hiểu nhé với nụ cười buồn bã
Chúc yên lòng và sẽ gặp niềm vui
Cũng là lời từ biệt của tôi.
(Tặng Q.)
Mùa vải thiều đã hết
Mùa nhãn còn chưa sang
Tôi đi những vùng nắng hạn chang chang
Những ngả đường nhiều mưa tháng bảy
Bùn lầy
bóng tối
Đêm nay
Thị xã ướt đầm cỏ lạ
Những trái dâu da trên thềm không ai nhặt
Như những trẻ con bị bỏ rơi lăn lóc
Đêm nay, tôi chẳng biết lối về
Phía nào cũng hàng rào trước mặt
Thế giới có bao nhiêu tường vách
Ngăn cản con người đến với nhau.
Sao tôi lại muốn em tin
Khi chính tôi cũng chẳng tin ai cả
Tôi là đứa con cô đơn ngay khi ngồi cạnh mẹ
Thằng bé lẻ loi giữa lớp học ồn ào
Bàn chân hồ nghi giữa đường phố xôn xao
Giữa sự thông minh của đông vui bè bạn
Vứt sách xuống gầm bàn đi ra mặt trận
Tôi là người lính cô đơn ở giữa trung đoàn
Bao lâu rồi vẫn chỉ có thế thôi
Nỗi cô đơn hoàn toàn cô đơn khủng khiếo
Trước và sau trong và ngoài cuộc đời và trang sách…
Tôi gục xuống tay em
Trong cái đêm lặng lẽ này
Giữa run rẩy những hàng cây
Giữa bóng tối và gập ghềnh bãi đá
Em mang gì cho tôi?
Một bao thuốc lá
Một bài thơ về nước Ả-rập bại trận
Một bức tranh cổ xưa trong viện bảo tàng
Nếu bây giờ đang mùa hè
Tôi sẽ vào rừng đan cho em chiếc mũ mềm bằng cói
Nếu quên mình không còn ít tuổi
Tôi sẽ hái cho em chùm hoa xoan tây
Nhưng em ơi đây chỉ có cỏ may
Lòng tôi trắng mà mùa thu gió độc
Em sập cửa lại rồi
Tôi đã nhận bao cái tát
Của đời của bạn thân
Em sập cửa lại rồi
Tôi còn gì mà đau khổ nữa
Chỉ biết tự mỉm cười:
“Chuyện như trong tiểu thuyết”
Nhưng giờ đây, một mình
Như kẻ yếu hèn, tôi bỗng khóc
Ngoài kia sông Hồng mênh mông nước xiết
Những cánh đồng nằm trong lũ lụt
Những xóm làng tan hoang
Những người chết đuối
Những đê cao tưởng không gì phá nổi
Bây giờ tan vỡ trong đêm.
Những ngày chưa có em
Những ngày chưa có em
Anh như suối lang thang trong núi
Chưa từng biết trung du chưa có bến có thuyền.
Những ngày chưa có em
Anh như một toa tàu bỏ vắng
Rất nhiều gió thổi qua cửa lạnh
Nhưng thiếu lửa thiếu tiếng còi không biết lối về ga.
Cậu bé con đôi mắt ngây thơ
Đã đánh mất kho vàng và tiếng hát
Anh bỏ hồ trong, bỏ vườn cây mát
Đi tìm chân trời nhưng chỉ thấy cô đơn
Mưa trên đường xa, mưa trên cửa sổ tâm hồn.
Ôi tuổi thanh xuân trôi qua bằng những đêm trăn trở
Sách vở và cha anh không giải được cho mình
Anh trở thành đứa trẻ hư thân
Không chịu vâng lời không chịu ngủ
Chẳng lời ru nào làm anh yên lòng cả
Anh nghi ngờ cả đến giọt sương rơi.
Bỗng một ngày em tới em ơi
Anh như gặp biển khơi gặp nhà ga bóng mát
Anh thấy chân trời tuổi thơ bát ngát
Em dậy anh nhìn cái thật của đời
Hiểu bao điều lòng anh vẫn non tươi
Chẳng còn là đám mây rách rưới
Từ nay có nhau từ nay không còn bóng tối.
Em trả lại cho anh hơi thở, dáng hình
Mang niềm tin thầm lặng, của bình minh
Em giải thoát cho anh khỏi nỗi cô đơn lầm lỗi
Anh trẻ lại, đời chẳng còn rắc rối
Trước câu trả lời đơn giản: hãy yêu thương.
Em dậy anh biết mơ ước biết tin
Bạn bè trẻ con đất đai mùa gặt
Gạt khổ đau bàn tay em gieo hạt
Xoá lo âu hy vọng lại căng buồm.
Trước tình em đáng lẽ phải lặng yên
Nhưng hạnh phúc làm anh không nén được
Như biển cả vỡ bên mình Tổ quốc
Mái tóc em là xứ sở của anh
Mái tóc đen như một nỗi kinh hoàng
Phủ xuống hồn anh hoang dại mà ấm áp
Em đã tới diệu kì như âm nhạc
Đất mênh mông chuyển gió tới chân trời.
Trăng mọc rồi, đêm rộng quá, em ơi.
Anh chỉ sợ rồi trời sẽ mưa
Xoá nhoà hết những điều em hứa
Mây đen tới trời chẳng còn xanh nữa
Nắng không trong như nắng buổi ban đầu.
Cơn mưa rào nối trận mưa ngâu
Xoá cả dấu chân em về buổi ấy
Gối phai nhạt mùi hương bối rối
Lá trên cành khô tan tác bay.
Mưa cướp đi ánh sáng của ngày
Đường chập choạng trăm mối lo khó gỡ
Thức chẳng yên dở dang giấc ngủ
Hạnh phúc con người mong manh mưa sa.
Bản nhạc ngày xưa khúc hát ngày xưa
Tuổi thơ ta là nơi hiền hậu nhất
Dẫu đường đời lắm đổi thay mệt nhọc
Tựa đầu ta nghe tiếng hát ru nhau.
Riêng lòng anh anh không quên đâu
Chỉ sợ trời mưa đổi mùa theo gió
Cây lá với người kia thay đổi cả
Em không còn màu mắt xưa.
Anh chỉ sợ rồi trời sẽ mưa
Thương vườn cũ gẫy cành và rụng trái
Áo em ướt để anh buồn khóc mãi
Ngày mai chúng mình ra sao em ơi.
(Tặng Quỳnh, ngày xưa)
Mưa dữ dội trên đường phố trên mái nhà
Như thác trắng vỡ tan như bạc của trời như bước chân của ký ức
Em vuốt nước mưa chảy ròng trên mặt
Ngoảnh đầu nhìn về đâu ?
Trong tiệm cà phê, bài hát về một người đàn bà cầm trái táo
Người đàn bà mặc áo xanh đi dưới biển lá cây vàng
Những người ngồi sau cửa kính nói gì ta chẳng biết
Chỉ thấy họ cười và bình hoa đổ máu run run
Những điếu thuốc những làn khói những vỏ chai rỗng không
Những tờ báo, tấm ảnh cũ, một nửa khuôn mặt trong tấm gương
Một chiếc xe bịt kín đi qua
Năm tháng và tuổi trẻ đi qua
Mắt em buồn hoang vắng.
Làm sao anh biết được
Điều ta tìm ẩn hiện nơi đâu,
Mỗi con người một vật thể cô đơn
Nhìn rõ nhau qua cửa kính trống trơn
Nhưng không thể nghe nhau không thể nói.
Bây giờ anh chỉ còn là một chiếc cốc vỡ, một vết thương
Buổi chiều, những trái cây mùa thu thơm ngát
Em bảo phải cần tìm một lý do để sống
Để gắn bó để lòng mình yên ổn
Thật thế chăng, có thể có không em ?
Thuốc người ốm có chữa được người ốm khác ?
Bàn tay xanh xao quả táo âm thầm
Con chim sẻ bay vù qua khung cửa vỡ
Tiếng chuông rung tiếng ngón tay ai gõ
Hãy bình tĩnh, bình tĩnh
Những khuôn mặt những vòng xoáy những đám mây
Sẽ hiểu được sẽ không còn đáng sợ
Chúng ta sẽ chịu được khổ đau sẽ làm việc
Đóng một cái đinh treo một tấm áo
Và yêu nhau dưới một ngọn đèn
Những ngón tay, có thật thế chăng em ?
Mưa như bước chân những khát vọng vô hình
Trên một biển lá vàng đang nổi gió.
(9-1973)
Mái nhà nâu nhấp nhô
Trong khói mờ ẩn hiện
Cây bàng cao lá tím
Ướt nhoà sương ngã ba.
Nhìn nhau không thể xa
Đèn mùa đông vụt tắt
Màu áo em đỏ rực
Cháy sau vòm cửa đêm
Giờ anh như con thuyền
Bốn bề lên sóng vỗ
Xô dạt về tựa ngủ
Trên rộng dài bến em
Em chiếm hết anh rồi
Những cánh đồng trắng xoá
Những ngả đường đói lả
Và giấc mơ sau cùng
Anh dâng em tất cả
Đây chùm hoa cúc nhỏ
Rụng cánh xuống vai trần
Anh ngập tràn lòng em
Những màu và những tiếng.
Trời xanh và cánh rộng
Anh hôn từng ngón tay
Anh hôn làn tóc xoã
Trên trán buồn âm u
Anh hôn lên đôi mắt
Môi chạm vào bao la
Ôm em trong vạt áo
Như hoa hồng ngày xưa
Thôi mắt đừng xót xa
Nỗi buồn thời quá khứ
Từ nay anh sẽ thở
Trong mối tình của em.
Lưu lạc giữa hoàng hôn
Đồng mưa và cỏ lạnh
Nghẹn ngào thương nhớ em
Dưới một trời bom đạn.
Đường anh xa vắng lắm
Lòng em có đến cùng
Áo bay về mênh mông
Chập chờn trên gác tối
Ngọn lửa nhỏ cô đơn
Đang nghĩ gì phương ấy?
Người đàn bà mặc áo mưa xám
Đội mũ nồi đàn ông
Đi lang thang các thành phố
Những bờ bể chênh vênh kè đá
Những nhịp cầu những cửa kính mù sương.
Người đàn bà không tên
Đi suốt tuổi thơ tôi trống trải
Đêm tối đen chiều hoang buồn tủi
Người đàn bá ấy đến bên tôi
Mắt mênh mông lặng lẽ ngón tay gầy
Giọt mưa lạnh chảy dài trên má
Ngọn đèn vàng ô kính vỡ
Con ngựa gầy phiêu bạt thảo nguyên xa
Tôi lớn lên trong ngọn gió nhà ga
Ngọn gió dữ của rừng già khắc nghiệt
Bao giấc mộng gió đuổi vào dĩ vãng
Chỉ thổi bùng nỗi nhớ về em
Bao lưỡi lê đỏ sẫm máu hoàng hôn
Tường gạch đổ những tờ lịch nát
Tôi bôi xoá rất nhiều thề ước đẹp
Riêng với em tôi chẳng phản bao giờ.
Người đàn bà chơ vơ
Đi vòng quanh chiếc đĩa hát khổng lồ
Trong bản nhạc đợi chờ của Gríc
Gương mặt đẹp chập chờn sau lọ mực
Khi âm thầm tôi viết những dòng thơ
Những dòng thơ giằng xé dày vò
Là mây trắng của một đời cay cực
Vượt lên trên những mái nhà chật hẹp
Em em là mây trắng của đời tôi
Em ở đâu? bao năm tháng qua rồi
Người ta bảo rằng em đã chết
Người ta bảo quên đi đừng phí sức
Hãy chấp nhận những vách tường có sẵn
Em làm gì có thật mà mong.
Người đàn bà đội mũ nồi đàn ông
Áo mưa xám lang thang thành phố lạ
Những ngọn lửa mong manh kè đá
Những nhịp cầu những cửa kính mù sương
Tôi làm sao có thể nguôi yên
Khi biết ở nơi nào em vẫn sống
Em sẽ đến như ngày rồi sẽ nắng
Tôi sống bằng khoảng rộng ở nơi em.
(1973)
Khi em ngẩng đầu lên, anh biết đêm đã xuống,
Gió thổi qua biển lớn và mưa rơi trên
những vòm lá rậm.
Khi em mỉm cười, anh biết những bông hoa nở
cánh trong im lặng, lũ trẻ nhảy đùa
trên phố sớm.
Khi em để tay lên chốt cửa, giọt ánh sáng
chập chờn trong trí nhớ, anh thấy lại
chiếc găng cũ quên nơi tủ áo
Chuyến tàu dài đi ngang thị trấn cũ,
ở đó thằng bé trong anh chờ mong
mùa hạ đến.
Khi em tìm nắm ngón tay anh, đầy thât vọng
nẩy sinh dòng nhựa mới
Khi em nhắm mắt lại, anh biết những con ngựa
hoang đang đi trên đồng cỏ.
Khi em tựa xuống vai anh, lúa gặt về nóng rực,
con gái con trai hát lưng đồi nắng,
mật độ tràn trên suối đất thơm.
Khi em quay mặt đi, tóc loà xoà gáy lạnh,
Anh biết đâu kia còn những giọt nước mắt
Nỗi đau buồn xói lở những dòng sông.
Khi em ra đi, anh biết có con đường đang dẫn
về phía trước.
Khi em soi vào tấm gương, anh biết
cuộc đời ta là một dấu hỏi dài.
Em không bước ra từ một tấm gương câm
Không đến từ một con tàu trong trí nhớ
Không phải từ một giấc mơ một dòng sông hay lùm cây rực rỡ
Em đến giữa một ngày trong những ngày sống thực của anh
Một sớm mai có tiếng chổi quét đường
Vỉa hè lấm bụi than, cửa hàng bán trái cây, những xe nước đá
Những người lính ngồi đợi tàu, những ngôi nhà gạch vỡ
Em treo áo mưa lên chiếc đinh ở trên tường
Em bước qua bậc cửa, em ngồi ở bên bàn
Bóng em lung linh, đêm không còn lạnh giá
Em mua rau ở chợ về, em chụm diêm nhóm lửa
Chúng ta nhận ra nhau giữa triệu con người
Anh thấy trán em lo âu, anh nghe tiếng em cười
Một thực tại rất gần, một thực tại có thể đưa tay là nắm được
Em ngẩng đầu, mái tóc đen cắt ngắn
Đôi mắt to vừa dịu lành vừa gay gắt
Nhìn thấy đời anh nỗi khổ niềm vui
Biến niếm tin lẻ loi thành niềm tin của hai người
Những ngày của riêng anh những ngày của riêng em bây giờ chung một
Chung nhau chân trời chung nhau trang sách
Chung nhau một ngọn đèn và khung cửa mưa rơi
Thời ki bịch thảm thương của những nàng Juyliét đã qua rồi
Chúng ta có hai bàn tay để gìn giữ vun trồng làm việc
Đường xa lắm mà đời người thật ngắn
Phải có sức lực và lương ăn cho mỗi chuyến đi
Phải hiểu thấu mọi điều để thắng nỗi hoài nghi
Để sống với đời thường và sống cùng giấc mơ phía trước
Dù sao cuộc đời đã dành em lại cho anh
Điều mong ước đầu tiên điều ở lại sau cùng
Chúng ta đi bên nhau trên mặt đất
Dẫu chỉ riêng điều đó là có thật
Đủ cho anh mãi mãi biết ơn đời.
(1974)
Trên đây là những bài thơ còn lại nằm trong tập thơ Bầy Ong Trong Đêm của nhà thơ Lưu Quang Vũ. Với những vần thơ mộc mạc trữ tình hi vọng sẽ mang đến cho bạn đọc nhiều cảm xúc mới lạ.
Xem tiếp: Tuyển tập thơ Lưu Quang Vũ đắm đuối giàu cảm xúc khiến người đọc mê tít Phần 2
