Tập thơ Mây trắng của đời tôi là một trong những tập thơ hay của nhà thơ Lưu Quang Vũ. Tập thơ gồm 30 bài, tập thơ Mây trắng của đời tôi được nhà thơ sáng tác năm 1989. Mời bạn đọc cùng cảm nhận và cùng chia sẻ nhé.
Nội Dung
Ở nơi ấy có một đồi mua tím
Có con đường đất mịn mát chân đi
Ở nơi ấy có một rừng bưởi chín
Có người em bé nhỏ ngóng ta về.
Tia nắng hạ sáng bừng trên lá cọ
Chim chào mào ăn hạt dẻ mùa thu
Rơm khô ủ những quả hồng chín đỏ
Ngọn gió chiều, hoa sở trắng như mưa.
Ở nơi ấy, suối thành sông mùa lũ
Xuyên qua rừng, ngập ướt cả bờ lau
Đèn nhựa trám tinh mơ em nhóm lửa
Sương mịt mù trước cửa, thấy em đâu.
Gương mặt ấy, nụ cười bên lửa thắm
Quả doi rừng trong nón để phần nhau
Ở nơi ấy vị măng vầu chẳng đắng
Củ sắn lùi ống nứa vẫn thơm lâu.
Hoa chẳng sớm và trái không quá muộn
Xuân không nhanh và đông chẳng kéo dài
Mỗi khóm lá một hương rừng bí mật
Nắng dong vàng thung lũng tiếng ong bay.
Tôi đã đi bao đường xa tít tắp
Bao mùa đông mùa hạ đã trôi qua
Bao cửa bể, xóm thôn, thành phố rộng
Một vùng quê nơi ấy ngỡ phai nhoà.
Nếu em biết những gì tôi đã sống
Những buồn vui tôi đã có trong đời
Nếu em biết bây giờ tôi khác lắm
Buổi cùng em kiếm củi ven đồi?
Người ta bảo: cả em giờ cũng khác
Đã con bồng, con dắt, nhớ chi tôi…
Có sao đâu: trái mùa thu vẫn thắm
Mây mùa thu vẫn trắng những chân trời.
Nếu em biết rằng tôi, tôi vẫn nhớ
Vẫn là con suối lũ của rừng xưa
Con tu hú dưới lùm hoa chuối đỏ
Ngọn lửa hồng em ủ giữa chiều mưa?
Vẫn nguyên vẹn những hoa rừng thơ dại
Đã dạy tôi biết chia ngọt sẻ bùi
Vầng trăng lớn mọc lên từ phía ấy
Ngọn gió rừng vẫn thổi giữa hồn tôi.
1980
Tiếng mẹ gọi trong hoàng hôn khói sẫm
Cánh đồng xa cò trắng rủ nhau về
Có con nghé trên lưng bùn ướt đẫm
Nghe xạc xào gió thổi giữa cau tre.
Tiếng kéo gỗ nhọc nhằn trên bãi nắng
Tiếng gọi đò sông vắng bến lau khuya
Tiếng lụa xé đau lòng thoi sợi trắng
Tiếng dập dồn nước lũ xoáy chân đê.
Tiếng cha dặn khi vun cành nhóm lửa
Khi hun thuyền, gieo mạ, lúc đưa nôi
Tiếng mưa dội ào ào trên mái cọ
Nón ai xa thăm thẳm ở bên trời.
“Ðá cheo leo trâu trèo trâu trượt…”
Ði mòn đàng dứt cỏ đợi người thương
Ðây muối mặn gừng cay lòng khế xót
Ta như chim trong tiếng Việt như rừng.
Chưa chữ viết đã vẹn tròn tiếng nói
Vầng trăng cao đêm cá lặn sao mờ
Ôi tiếng Việt như bùn và như lụa
Óng tre ngà và mềm mại như tơ.
Tiếng tha thiết, nói thường nghe như hát
Kể mọi điều bằng ríu rít âm thanh
Như gió nước không thể nào nắm bắt
Dấu huyền trầm, dấu ngã chênh vênh.
Dấu hỏi dựng suốt ngàn đời lửa cháy
Một tiếng vườn rợp bóng lá cành vươn
Nghe mát lịm ở đầu môi tiếng suối
Tiếng heo may gợi nhớ những con đường.
Một đảo nhỏ ngoài khơi nhiều kẻ nhận
Vẫn tiếng làng tiếng nước của riêng ta
Tiếng chẳng mất khi Loa thành đã mất
Nàng Mỵ Châu quỳ xuống lạy cha già.
Tiếng thao thức lòng trai ôm ngọc sáng
Dưới cát vùi sóng dập chẳng hề nguôi
Tiếng tủi cực kẻ ăn cầu ngủ quán
Thành Nguyễn Du vằng vặc nỗi thương đời.
Trái đất rộng giàu sang bao thứ tiếng
Cao quý thâm trầm rực rỡ vui tươi
Tiếng Việt rung rinh nhịp đập trái tim người
Như tiếng sáo như dây đàn máu nhỏ.
Buồm lộng sóng xô, mai về trúc nhớ
Phá cũi lồng vời vợi cánh chim bay
Tiếng nghẹn ngào như đời mẹ đắng cay
Tiếng trong trẻo như hồn dân tộc Việt.
Mỗi sớm dậy nghe bốn bề thân thiết
Người qua đường chung tiếng Việt cùng tôi
Như vị muối chung lòng biển mặn
Như dòng sông thương mến chảy muôn đời.
Ai thuở trước nói những lời thứ nhất
Còn thô sơ như mảnh đá thay rìu
Ðiều anh nói hôm nay, chiều sẽ tắt
Ai người sau nói tiếp những lời yêu?
Ai phiêu bạt nơi chân trời góc biển
Có gọi thầm tiếng Việt mỗi đêm khuya?
Ai ở phía bên kia cầm súng khác
Cùng tôi trong tiếng Việt quay về.
Ôi tiếng Việt suốt đời tôi mắc nợ
Quên nỗi mình quên áo mặc cơm ăn
Trời xanh quá môi tôi hồi hộp quá
Tiếng Việt ơi tiếng Việt xót xa tình…
Đây là một bài thơ hiếm hoi của Lưu Quang Vũ được đăng báo trong những năm người ta từ chối thơ anh. Để đăng được trên báo Văn nghệ, nhà thơ Phạm Tiến Duật khi đó đã phải biên tập sửa ba chỗ như chú thích trong bài. Bản được công bố được coi là bản chính nên các tuyển thơ Lưu Quang Vũ về sau đều in theo bản này. Bản ở đây được chép căn cứ theo bản thảo viết tay gốc của tác giả và được công bố sau này.
Người cùng tôi bên bờ biển bão
Người cùng tôi đầu ngọn gió mùa
Người vỡ rừng mở đất bao la
Bàn tay chai làm ra tất cả
Làng xóm, đền đài, thành phố
Tháp bút cao, điệu múa, những cung đàn
Đi chân không, người thêu vạn hài cong
Mặc vải nâu, người dệt muôn sắc lụa.
Không biết chữ, người làm ra tục ngữ
Những thuyền to, chuông lớn, những vườn cây…
Người làm nên cuộc đời
Ngàn năm bàn tay trắng
Ăn những thứ nộm rau chát đắng
Mặc áo quần vá víu lem nhem
Lời ngọt ngào người dễ dàng tin
Chuyện không đâu người cũng cười thích thú
Người gối đầu cán gươm nằm ngủ
Người suốt đời trận mạc xa quê
Người đánh bò đi kéo xe thuê
Người đẻ con đàn nheo nhóc
Mụn vải, mẩu đinh người đều nhặt nhạnh
Mất nắm rơm cũng cãi vã kêu ca
Nhưng khi cần mang tất cả đem cho
Xẻ áo nhường cơm quên mình cứu bạn…
Người mài mực cho Nguyễn Trãi viết Bình Ngô, người cùng Quang Trung đi đánh giặc
Quang Trung ngồi trên bành voi, người cầm giáo xông lên phía trước
Quang Trung lên làm vua, người về nhà cày ruộng
Bị lão trương tuần quát nạt cũng run
Nhưng mỗi lần đất nước sắp suy vong
Người đều cứu cỗ xe ra khỏi vực
Đôi khi người nổi giận
Đôi khi thôi, nhưng thật là khủng khiếp
Như gió điên, như nước phá tung bờ
Người vung tay: cung điện ra tro
Người xô khẽ, thế là nhào, vua chúa
Người phân xử công minh ít bữa
Chia áo cơm khắp lượt dân nghèo
Rồi lại về cày ruộng, chăn trâu,
Đơm cá, bế con, nuôi gà, nấu rượu
Như an phận ngù ngờ cam chịu
Mặc những ngài xảo quyệt lăng xăng
Gã Lý Thông nhận đã giết trăn tinh
Trói Thạch Sanh tống giam vào ngục
Người im lặng, nhưng người biết hết
Lý Thông kia chỉ là bọ hung thôi…
Đất đẫm mồ hôi và máu của người
Ngàn năm bị khinh thường, đầy đoạ
Đã hết thời vua quan, thời bọn chủ
Lần đầu tiên đất nước thuộc về người.
Những dòng sông đã cho tôi gương mặt
Những chân trời đã cho tôi tiếng hát
Đồng bãi cho tôi sức vóc bàn tay
Đồi núi cho tôi những bước đi dài
Hoa và chim đã cho tôi mộng ước
Những trái tim đập dồn trong ngực
Là của người – lẽ sống của đời tôi
Tôi cùng người chung lúa chung khoai
Chung cơn bão chung cánh rừng lửa đạn
Chung ca nước dưới đường hào nắng gắt
Chung lá cờ chung ngọn lửa ban mai
Giữa đau thương, người đã nắm trong tay
Địa chỉ của Niềm Vui
Những lý do của hy vọng
Dạy tôi biết gieo trồng và cấy gặt
Tôi tìm đời tôi trong số phận người
Tìm lẽ phải nơi trán người bình tĩnh
Hạt muối tôi trong biển người vô tận
Chỉ khổ đau vì đau khổ của người
Chỉ sướng vui trong vui sướng của người thôi…
Chân bước vội em về từ phố rộng
Mang mùa hè xanh biếc trên vai
Chiều mênh mông gió lớn thổi từ trời
Em bỏ nón, tóc loà xoà trên má.
Ngày thường nhật, chẳng có gì lạ cả
Sao suốt chiều anh cứ đợi mong em
Anh hồi hộp vào ra, anh xếp sách, dọn bàn
Và gió cứ đập hoài ngoài cửa sổ
Chỉ gió chuyển chứ có gì khác lạ
Hè sắp qua, thu sắp trắng bên trời
Sống bên em thấm thoắt tháng năm trôi
Lòng sao vẫn ngỡ ngàng như mới gặp
Anh nghe tiếng những vòm cây gió động
Lá chập chờn muôn chấm nắng rung rinh
Nắng tan ra như hơi thở vô hình
Hơi thở lớn ào ào trên phố xá
Những mái nhà trập trùng như biển cả
Sự diệu kỳ của trời đất mông mênh
Sự diệu kỳ của tia nắng mong manh
Sự diệu kỳ của cuộc đời mạnh mẽ
Vừa bí ẩn vừa rõ ràng đến thế
Không cho ai được sống nửa vời
Có em, anh hiểu lại cuộc đời
Có em, anh bắt đầu tất cả
Bắt đầu con đường, bắt đầu nhịp thở
Mùa hạ đầu tiên, ngọn gió đầu tiên
Muồn trao em gương mặt đến tâm hồn
Đều trong trắng, tràn đầy, thuần khiết nhất
Niềm vui sống như dòng sông mãnh liệt
Mỗi sớm mai một cảng mới để lên đường
Đất đai thành xứ lạ lúc trăng lên
Còn bao chân trời mình chưa tới được
Bao hy vọng, khổ đau, nụ cười, nước mắt
Mỗi con đường lại có những ngã ba
Dẫn đến vô biên bao chuyện bất ngờ
Bao bài hát mình chưa nghe kịp
Trang giấy rộng ngòi bút đưa gấp gấp
Quyển sách hay cuống quýt lật trên tay
Muốn đọc hết trang kia sợ bỏ sót trang này
Anh là kẻ suốt đời tất bật
Suốt đời vội đi, suốt đời nóng ruột
E tới nơi mùa đã gặt xong rồi,
Nhưng cốc rượu đầy uống mãi chẳng hề vơi
Sau mùa hạ đến mùa thu lá đỏ
Sau mùa cúc lại mùa hoa vạn thọ
Sau cửa gương là đôi mắt thương yêu
Ôi vai em mềm ấm biết bao nhiêu
Em ngoảnh lại nhìn buổi chiều lộng gió
Tim anh đập như quả chuông bé nhỏ
Dưới hồi chuông vô tận của trời xanh.
Sáng lạnh đợi phà qua sông Lô
Chiều gặp mùa xuân ở Thác Bà
Chợ tết người xuôi tàu Vũ Ẻn
Hơi khói mờ sương thung lũng xa.
Rừng cũ chiến khu bao mến yêu
Rừng mới cây ươm đã thẳng đều
Cọ xoè thêm lá xanh tươi thế
Chim hót về em suốt cả chiều.
Anh lên cao mãi ngang lưng núi
Bát ngát hoàng hôn mưa ướt hoa
Vỏ quế cay dần hương nhựa mới
Quả bứa trên cành ngơ ngác chua.
Dưới núi nhà ai đang vớt bánh
Mà bữa cơm vui vẫn thiếu người
Ngóng về tiền tuyến đường đông lắm
Ngày mẹ cầu mong sắp tới nơi.
Lách tách chồi non đội vỏ lên
Gió xuân thổi hết những ưu phiền
Anh nhìn vô tận rừng xa thẳm
Nghĩ về đất nước nghĩ về em.
Đêm tím nhoè đi hoa mận rơi
Cỏ mềm rạo rực gót chân nai
Lòng anh hồi hộp như con suối
Thao thức mùa xuân giữa đất trời.
2-1969
Em đứng bên anh nồng nàn mùa hạ
Chưa kịp lời tình tự
Trời đã oà cơn mưa
Vườn run lên trong nước mắt trẻ thơ.
Mắt em ướt nhoà sung sướng
Nước rửa sạch bụi đường trên trán
Tóc hoá thành dòng suối màu đen
Những chậu thau đồng lanh canh dưới hiên
Những mái tôn ào ào nước dội
Trẻ hò reo, xe bóp còi inh ỏi
Đường thành sông nước xiết trôi băng
Những cánh hoa kim phượng như những chiếc thuyền vàng.
Chở niềm vui đơn sơ, kỳ lạ
Mưa rộng dài xoá những nỗi lo riêng
– Thôi anh đừng nói với em anh đừng nói với em
Về hạnh phúc khó khăn về đường dài xa ngái
Đừng dò hỏi tương lai đừng đắn đo e ngại
Đừng thổ lộ yêu thương đừng nhắc chuyện xa xưa
Anh hãy nghe tiếng mưa tiếng mưa tiếng mưa
Trên những cánh đồng đất nâu tơi tả
Ướt đẫm cả tiếng cười ướt đẫm cả lưỡi cày cả hạt ngô mầm mạ…
Các tường nhà trong một sắc áo chung
Chùm vải sẽ sai quả mận sẽ hồng
Cửa kính ướt sẽ thành gương trong trẻo
Tất cả sẽ giản đơn, chân thành, dễ hiểu
Trên đất đai từng đau khổ của ta
Em đưa tay hứng những hàng mưa
Bàn tay như đài hoa như búp lá
– Thôi anh đừng nhìn em đừng nhìn em nữa
Em hiểu điều gì đã gắn bó đôi ta
Em hiểu điều gì… Ôi tiếng mưa tiếng mưa.
Giữa bao la đường sá của con người
Thành phố rộng, hồ xa, chiều nổi gió
Ngày chóng tắt, cây vườn mau đổ lá
Khi tàu đông anh lỡ chuyến đi dài
Chỉ một người ở lại với anh thôi
Lúc anh vắng người ấy thường thức đợi
Khi anh khổ chỉ riêng người ấy tới
Anh yên lòng bên lửa ấm yêu thương
Người ấy chỉ vui khi anh hết lo buồn
Anh lạc bước, em đưa anh trở lại
Khi cằn cỗi thấy tháng ngày mệt mỏi
Em là sớm mai là tuổi trẻ của anh
Khi những điều giả dối vây quanh
Bàn tay ấy chở che và gìn giữ
Biết ơn em, em từ miền gió cát
Về với anh, bông cúc nhỏ hoa vàng
Anh thành người có ích cũng nhờ em
Anh biết sống vững vàng không sợ hãi
Như những nhà vườn, như người dệt vải
Ngày của đời thường thành ngày-ở-bên-em
Anh biết tình yêu không phải vô biên
Như tia nắng, chúng mình không sống mãi
Như câu thơ, chắc gì ai đọc lại
Ai biết ngày mai sẽ có những gì
Người đổi thay, năm tháng cũng qua đi
Giữa thế giới mong manh và biến đổi
“Anh yêu em và anh tồn tại”
Em của anh, đôi vai ấm dịu dàng
Người nhóm bếp mỗi chiều, người thức dậy lúc tinh sương
Em ở đấy, đời chẳng còn đáng ngại
Em ở đấy, bàn tay tin cậy
Bàn tay luôn đỏ lên vì giặt giũ mỗi ngày
Ðôi mắt buồn của một xứ sở có nhiều mưa
Ngọn đèn sáng rụt rè trên cửa sổ
Ðã quen lắm, anh vẫn còn bỡ ngỡ
Gọi tên em, môi vẫn lạ lùng sao.
1976
Đi dọc một triền sông
Những chiếc trống đồng vùi trong cát
Những mảnh bình vỡ nát
Những mũi tên lăn lóc
Khắp đồi núi hoang vu
Những rìu đá cổ sơ những hang động khổng lồ
Những đống lửa còn tro tàn sót lại.
Đi tìm lại thời gian đã mất
Thuở biển cả điên cuồng gầm thét
Những con chim lạc mỏ dài
Bay qua vầng trăng lớn
Cánh sừng sững tắm hoàng hôn đỏ rực
Cất tiếng kêu hoang dại dưới đêm nồng.
Đi tìm lại những bông hoa xanh biếc
Những rễ cây quằn quại
Những ngà voi nhọn hoắt
Những tiếng hú dài ào ạt mưa rơi
Tôi đi tìm dòng máu của tôi
Hơi thở đầu sôi sục của tôi
Trong cuồn cuộn những ngực trần đen bóng
Những bộ lạc mình vẽ đầy rồng rắn
Quần hôn trên bờ bãi sông Hồng
Những mái tóc dài bay gió biển Đông
Những mái lá có bùi nhùi giữ lửa
Những người đàn bà tết cỏ cây che vú
Đã ngọt ngào dòng sữa
Điệu ru con đầu tiên
Bức tranh đầu tiên khắc mặt người lên đá
Điệu múa đầu tiên theo nhịp thuyền.
Buổi sáng tôi ra vườn
Hoa móng rồng thơm ngát
Lá xương xông mọc quanh vại nước
Dây trầu không quấn quít hàng cau
Đất rụng vàng hoa ngâu
Nước mưa rơi tí tách
Tôi lắng nghe như chú dế mèn con
Đi ra đồng cỏ ban đêm
Quạ đen đậu ngôi mộ cổ
Những con bướm đêm đập cánh thầm thì
Tôi trở về ngồi trong lòng bà
Bà kể chuyện thời con gái
Trốn nhà theo anh trai phường vải
Gánh hát chèo tỉnh Đông
Điệu hát con gà rừng
Cô Xuý Vân giả dại
Cô Xuý Vân không chịu sống yên
Điệu hát chập chờn
Con gà rừng mê sảng
Cô Xuý Vân nổi loạn
Đốt cháy tâm hồn tôi.
Anh con trai phường vải không về
Sông Cầu xa thăm thẳm
Vạt áo tứ thân lau nước mắt
Bà hát tôi nghe những điệu buồn
Đưa tôi về làng quan họ
Nhịp cầu ván ghép rung rình
Chẻ tre đan nón ba tầm
Đội lên quán dốc
Ngồi gốc cây đa
Thấy cô bán rượu
Ống quần cỏ may
Đồng đất thì dài
Đêm hội làng ngắn quá
Từ giã bạn ra về
Mưa bay mù mịt cả
Lòng nửa thương bên nọ
Nửa sầu bên kia
Nỗi cay cực ngàn xưa
Tôi mang suốt đời không nguôi được
Dân tộc tôi bốn ngàn năm áo rách
Những người chết đặc trong lòng đất
Những mặt vàng sốt rét
Những bộ xương đói khát vật vờ đi
Vó ngựa lao dồn dập
Giặc phương Bắc kéo về
Vung gươm dài đẫm máu
Bao đền đài bị đốt thành than
Bao cuốn sách bị quăng vào lửa
Bao đầu người bêu trên cọc gỗ
Con trai chinh chiến liên miên
Con gái mong chồng, hoá đá
Mỵ Châu chết không sao hiểu được
Vì đâu Trọng Thuỷ hoá quân thù?
Tiếng đàn bầu nức nở
Chiều chiều ra ngõ
Sông dài cá lội biệt tăm
Thương cha nhớ mẹ
Mênh mông chớp bể mưa nguồn
Cái nỗi buồn dân tộc
Cái nỗi buồn bị đoạ đày lăng nhục
Của người quét đường, xẩm chợ, đò ngang
Của mom sông đánh dặm, đỉnh rừng đốt than
Đập đá sườn non, đi phu đi ở
Mà mỗi tháng giêng, hoa gạo nở
Vẫn sênh tiền gõ nhịp
Giải yếm sau lưng cũng tím hoa cà
Cháu lên Kẻ Chợ cùng bà
Nón quai thao, áo màu bay rực rỡ
Những lò rèn phập phù bễ lửa
Phường chạm bạc, phường đúc đồng
Phố hàng Hài thêu những chiếc hài cong.
Những cô gái dệt the và phất quạt
Những hàng Điếu hàng Buồm hàng Bát
Rùa trao gươm, chim lạ đến Tây Hồ
Lụa làng Trúc, rượu Kẻ Mơ
Phố Tràng Thi ngựa hí
Phố Tràng Thi những thầy khoá trẻ
Giấy hồng điều phấp phới bút hoa
Bao gương mặt ngày xưa
Bây giờ ai nhớ nữa?
Trên tranh khắc trên ngàn pho tượng cổ
Còn nóng rực tay người trong gỗ đá
Lung linh chim múa hoa cười.
Vọng quanh thành tiếng trống thúc xa xôi
Muôn cờ xí trập trùng đuốc lửa
Những đề đốc, những tướng quân áo đỏ
Những Đông bộ đầu, Chương Dương độ, Hàm tử quan
Thanh gươm cũ với câu thơ giữ nước
“Ngựa đá bao phen phải lấm bùn”
Cháu đi ra cửa bể Vân Đồn
Mùa thu biển lạnh
Những chú lính thú đời Trần đã chết
Bãi lầy sú vẹt mênh mông
Đảo chênh vênh dưới mù mịt mưa phùn
Hang đá ào ào gió hú
Cửa Vạn Tài, đảo Tràn Bàn sóng dữ
Thương nỗi mình lận đận vợ chồng sam.
Đêm bão gầm cồn cát chạy lang thang
Bà kể chuyện những bờ biển lạ
Cửa Thuận, cửa Hàn, những tháp Chàm sụp đổ
Những đoàn người xoã tóc hú tìm nhau.
Phương Nam xa mây trắng xoá một màu
Xác khiên mộc của bao đời chiến trận
Những người đi mở nước
Lưỡi cuốc mòn cha gửi lại cho con
Bốn bể Cà Mâu, mũi đất Hà Tiên
Với Kinh Bắc, Tràng An chung ruột thịt
Tiếng đàn bầu réo rắt
Lý ngựa ô, Lý ngựa ô
Như gió cuộn trên bình nguyên cháy khô
Ngựa ô chạy ướt đầm thân mảnh dẻ
Thương con ngựa ô xa mẹ
Bây giờ ăn cỏ nơi đâu?
Màu áo đen của đêm, màu của đất áo nâu
Luôn đánh vật với tai ương nước mắt
Đất chỉ sinh những bàn tay làm lụng
Không có những nhà ảo mộng đăm chiêu
Đất tả tơi trong định mệnh đói nghèo
Trong độc ác dối lừa, trong sỉ nhục
Người nô lệ da vàng bất khuất
Vươn giữa trời thơm ngát tấm lòng son
Tóc phơ phơ bạc trắng sợi đau buồn
Sao bà hát những lời da diết
Cháu nghe mãi vẫn lạ lùng tiếng Việt
Chữ “thương” liền với chữ “yêu”
Chữ “thương” đi cùng chữ “nhớ”
Dân tộc trải xót xa nhiều nỗi khổ
Phải thương nhau mới sống được trên đời
Những hoàng hôn chạng vạng cánh dơi
Tôi ra sông nằm xoài trong bãi sú
Phù sa ướt lấm lem gò má
Tôi về ngồi dưới lá úa cành xoan
Tuổi thơ buồn như một mảnh vườn hoang
Nơi ấp ủ con dế mèn cô độc
Trái sung non thì chát
Quả dọc già thì chua
Em đến cùng tôi như chùm vải đầu mùa
Tóc hoang dại loà xoà trên ngực nắng
Ngực em sáng như mặt trời sắp lặn
Tôi đầm đìa sương lạnh của bờ đê
Tôi thấm đầy nước mắt của trời khuya
Trăng đã hiện, đêm ca dao vằng vặc
Những cô Tấm thử hài trong tiếng nhạc
Những nàng Kiều hồi hộp bấm dây tơ
Đêm sử thi náo động tiếng quân hò
Sôi trong máu những bầy voi nguyên thuỷ
Sáng trong mắt những rừng gươm chớp loé
Những nỗi buồn tê dại ngón tay rung
Chim Lạc bay, cánh rợp cả sườn non
Rùa đẻ trứng nồng nàn trên cát bể
Rừng gầm thét, thác nguồn sao trắng thế
Đất mênh mông tràn ngập ánh mặt trời
Gió thổi lồng những đốm lửa không nguôi
Tôi nhận hết, tôi là người tiếp nối
Là dĩ vãng nhưng chẳng là bóng tối
Nước mắt tôi ướt đẫm những dây đàn
Quả bầu khô là tâm sự của vườn
Mặt đàn gỗ là của rừng xanh thẳm
Điệu bát ngát là của đồng của đất
Lời vụng về là tha thiết lòng tôi.
Đêm hội vui, tiếng trống giục liên hồi
Bà sống dậy, bà đừng buồn nữa nhé
Bà lại trẻ như ngày xưa hát ví
Người náu mình trong quả thị bước ra
Người hứng dừa từ giấy điệp bước ra
Người đã khuất cũng về đông đủ cả
Những tượng đá bỗng chập chờn nhẩy múa
Những cụ già say rượu hát nghêu ngao
Ngực em tròn anh chẳng dám nhìn lâu
Lời em nói có măng rừng muối bể
Hồn dân tộc dậy ta làm thi sĩ
Quá khứ nhiều mà ta chẳng già nua
Mọi tai ương khủng khiếp đã qua
Gà đã gáy xôn xao chào buổi sớm
Mai gắn lại những vết thương xé thịt
Dân tộc mình mở tới một trang vui
Hoa gạo hồng lại nở, bà ơi
Cháu đã đi từ lòng bà ấm áp
Để sống hết những vui buồn dân tộc
Những hoa bìm hoa súng nở trên ao
Những ban mai xanh biếc tiếng đàn bầu
Bà hiền hậu têm trầu bên chõng nước
Em đi gặt trên cánh đồng cổ tích
Lúa bàng hoàng chín rực những triền sông…
Trắng mây bay, ngợp gió những khu rừng
Cháu đã đi những tháng năm lửa cháy
Với trùng điệp bạn bè cùng tuổi
Áo quân trang xanh cây lá vườn bà
Đất chiến hào vẫn đồng đất quê ta
Máu đồng đội đã thấm vào đất ấy
Những đêm thức nghẹn ngào nghe đất gọi
Vây quanh mình bao gương mặt thân quen
Mặt người xưa hoà lẫn mặt anh em
Câu hát cũ lẫn vào câu hát mới
Dòng sông hét, biển gầm lên dữ dội
Những chân trời vụt mở bao la
Những chân trời chưa hề biết hôm qua
Tiếng đàn bầu, tiếng đàn bầu mong nhớ
Trong gió lộng, dưới mặt trời xứ sở
Vẫn cồn cào những cơn khát khôn nguôi
Đất phù sa vô tận dấu chân người
Những đoàn quân lại ra đi từ đất
Bà đứng đó miệng trầu cay thơm ngát
Vầng yêu thương soi sáng suốt cuộc đời
Khắp triền sông vang tiếng trẻ con cười
Đất nước đàn bầu
Đất nước ban mai…
(1972-1983)
Buổi chờ con ra đời
Cả nhà mong con gái
Cứ tưởng nếu là giai
Chẳng yêu như thế này
Thằng Mí của bố ơi
Đôi mắt to lay láy
Miệng bi bô tập nói
Làm gà “ò ó o”
Hoa con gọi là “tư”
Vịt thì kêu “kẹp kẹp”
Khom cái vai bé bỏng
Làm bà còng lon ton…
Mẹ khen: Thằng Mí khôn
Một tuổi đầu đã biết
Làm trò cho mẹ vui
Tính tình cũng rõ rồi
Hay tủi thân hay giận
Sợ, mừng đều quá đáng
Khóc đấy lại cười ngay…
Tháng tư, nắng trở trời
Con thường hay ốm vặt
Mẹ lo, đêm thức suốt
Bố thương, ngày bế hoài
Bà đe: “đừng có chiều
Con hư là tại bố”
Nhưng con còn nhỏ quá
Mai đây khôn lớn rồi
Con một mình giữa đời
Bố muốn chiều chẳng được.
Trưa nay mẹ đi vắng
Các anh mải chạy chơi
Chỉ bố với con thôi
Bố nằm ru con ngủ
Cái giọng bố thì khàn
Lời ru thì đã cũ
Có con cò bé nhỏ
Kiếm tép ở đầu sông
Từ đời bà đời ông
Cò vẫn còn lận đận…
Trời xa ngoài cửa vắng
Nhìn con ngủ mơ màng
Bố cứ nghĩ miên man
Đến những giòng sông rộng
Ngay mai con khôn lớn
Biết có còn khổ không?
Ôi ngày mai của con
Chắc sẽ nhiều mới lạ
Bố mẹ thì sẽ già
Như lời ru đã cũ
Chẳng được cùng con qua
Những mùa thu mùa hạ
Dòng sông và biển cả
Cánh buồm nào chờ con?
Bây giờ lòng bố thương
Thằng Mí yêu của bố
Thằng con giai bé nhỏ
Ngủ đi nào, ngủ ngoan…
1976
Em sang bên kia sông
những ngày mưa dằng dặc
hạt cốm xanh như ngọc
se dần trong lá sen.
Có muộn lắm không em
ngày qua không trở lại
bên kia vùng Thạch Bàn
trong mưa và trong khói
những ngả đường lầy lội
em đi em nghĩ gì?
Đã qua cả mùa hè
chờ em, em chẳng tới
hết mùa thu ngắn ngủi
bây giờ đông đã sang.
Trách chi lòng em quên
điều anh chưa nói được
một tình yêu vô vọng
có giúp gì em không?
Sớm nay em sang sông
guốc mòn trên vũng lội
em bao giờ cũng vội
mưa đầy trời thế kia.
Gió bấc đã tràn về
em có mang áo ấm
mưa loang tờ giấy mỏng
có nhắc gì đến anh?
Em đi xuống Bát Tràng
nhìn lò nung lửa thắm
lòng anh như men rạn
vỡ trên bình gốm nâu
đường trơn em hay vấp.
Đừng trách anh nhắc nhiều…
nếu thấy chẳng cần nhau
lời anh, đừng nhớ lại
nhưng nếu lòng thương yêu
đừng quên anh vẫn đợi.
Vừa mong vừa sợ hãi
gặp nhau, rồi ra sao?
lá sấu rụng rào rào
nước dâng đồng bãi ngập
cầu đông, chiều tối lạnh
biết em về kịp không?
Tóc của đêm dài, mắt của trời xanh
mắt của phương xa, tay của đất nâu lành
người yêu như lửa và như lụa
bản nhạc ngày xưa, con tàu xứ lạ
Nắng cuối mùa đông, hoa chớm thu…
Bánh xe lăn bờ biển cát bao la
con ve xanh mưa rào ướt đẫm
đôi mắt to nóng bỏng
nói chi lời tàn nhẫn để anh đau?
Ru em bên hồ sâu
lòng đêm rừng thăm thẳm
mặt trời – chiếc mũ vàng chói sáng
nghiêng một ngày xuống ngủ ở vai em.
Anh muốn làm cánh cửa để em quên
ngọn gió nhỏ trên trán em kiêu hãnh
làm cốc nước em cầm trưa nắng gắt
làm con đường quen thuộc để em qua.
Vì em, anh viết những bài thơ
gương mặt ấy không gì thay được cả
mặc ai bảo tình yêu giờ đã cũ
như vầng trăng như ngọn thuỷ triều…
Anh vẫn dựng ngôi nhà theo quy luật của tình yêu
chẳng cần những lâu đài lạnh giá
chỉ tin nơi nào có em đến ở
chỉ sống bằng hơi thở của em thôi.
Em kỳ lạ làm sao, tôi vừa yêu vừa sợ
Đã tránh đi vẫn muốn tìm gặp nữa
Quá xa xôi em lại quá gần
Lúc kiêu ngạo lúc như cô gái nhỏ
Xách đôi guốc mòn trong khu rừng lạ
Nhiều bùn lầy và đom đóm ma
Tôi thương em thương đến xót xa
Em quá hiểu tôi, tôi e ngại
Khao khát của em không phải của người con gái
Không có ở người con trai
Nỗi buồn riêng trong cây
Chỉ có mình em biết
Suốt đời không ngủ được
Là ngọn gió heo may
Trời rộng của anh ơi
Biết em xa thẳm thế
Vẫn muốn bồng trên tay.
Nơi đảo xa chỉ nước với trời
Nơi cát vắng em đi bao ngả gió
Nửa đêm nỗi nhớ
Đập cửa gọi thành tên
Lần đầu tiên nghĩ trọn về em
Chẳng biết giấu lòng mình
Anh trẻ dại anh có bao tính xấu
Trước mắt em anh cứ huyên thuyên
Đỏ mặt sợ mình lố bịch
Có ích gì đâu có cách nào cứu vãn
Người đã lên đường, tàu đã đi xa
Anh chỉ là ngọn lửa ở thềm ga
Sao cứ đêm ngày khao khát
Nghĩ về em không một phút nào yên
Ngoài kia mưa trong nắng sáng bừng lên
Như những nắm hoa ai ném vào cửa kính
Dẫy phố xám hết nằm trong gió lạnh
Em đi xa em trở lại rồi
Anh vẫn rụt rè không dám nói
Chẳng lẽ em chưa biết hay sao
Em lấy nụ cười giấu nỗi lo âu
Che yếu mềm bằng lời giễu cợt
Em gượng bông đùa mà anh muối xát
Ước chi còn tất cả để trao em
Mơ ước, tình yêu, nỗi vui sướng đầu tiên
Gửi em hết, em đừng đi vắng nữa
Nằng mong manh, cành xoan cao bỡ ngỡ
Những dòng thơ anh viết đã vui hơn
Ta sẽ ra ngoại thành xem rau cải lên non
Em trẻ đẹp như ngày ta mới gặp
Anh lại có sự tươi bền của đất
Nói với thời gian bằng sắc cỏ xanh rờn.
Màu mắt đen như triệu đêm rừng
Ta là những người con
Của bán đảo mưa rào và gió mặn
Bán đảo xanh, màu phù sa ướt đẫm
Đất ngàn năm tiếng hát những con thuyền…
Thềm núi lửa từ triệu năm đã tắt…
Vẫn nóng dậy những mùa hè sâu thẳm
Bài ca người nhớ đất hát trong đêm
Bay qua vầng trăng và những cây đàn
Qua lau trắng, cánh đồng hoa tím dại
Qua giếng nước những xóm làng dệt vải
Những con đường rộn rịp bánh xe lăn
Mỗi mùa thu cùng gió xuống phương nam
Rừng dao rựa của những người mở đất
Rừng khiên mộc của những người giữ nước
Còn loé ngời trên mỗi bàn tay
Bông cỏ may vạn dặm luyến chân người
Cây trúc nhỏ cũng ngọt ngào giọng sáo
Hòn than đỏ cháy thầm trong bếp trấu
Những bầy chim bay rợp mái nhà cong
Chiếc võng tay lấp lánh vầng trăng
Những ống điếu khói bay trắng xoá
Những sông lớn ầm ầm thác đổ
Bầy voi đi náo động cả trưa hè
Cămpuchia
Thung lũng mênh mông đổ xuống Biển Hồ
Con mắt khổng lồ xanh thẳm
Mưa ào ạt trên đền Ăng Ko Vát
Tháp Bayon nụ cười đá u trầm
Những người Balamôn
Áo vàng bay phơ phất dưới hoàng hôn
Những cột tường cheo leo mình rắn cuộn
Những chiếc mảng đầy hoa, những con thuyền độc mộc
Những người săn cá sấu lưng trần
Hồ tiêu cay và thốt nốt đương thơm
Say đất đỏ những khu rừng nắng gắt…
Dãy Trường Sơn như thanh gươm sừng sững
Như đôi vai Lào Việt dựa kề nhau
Nước Lào ơi, gió nóng thổi từ đâu ?
Rừng săng lẻ nhìn lên cao chóng mặt
Atôpơ tới Sầm Nưa bát ngát
Một trời cao nghiêng xuống Viên Chăn
Em soi gương, vẫn dòng nước Mê Công
Mái tóc rậm xoà bay như ngọn khói
Tiếng vượn hú, tiếng cồng xưa thức dậy
“Em không hát, nhưng chàng ơi, đêm nay…”
Trăng sáng ngời, chỉ buộc kín vòng tay
Em nằm ngủ giữa bây công xanh biếc
Em nằm ngủ giữa nước Lào cỏ mượt
Bán đảo lớn, những cao nguyên dốc đứng
Những con đường xuyên rừng rậm tìm nhau
Hạt giống gieo trên đất ruộng mỡ màu
Những em bé ra đời trên nệm cỏ
Dưới tình yêu nóng bỏng của mặt trời…
Xứ đau thương vò xé trái tim người
Voi mất ngà suốt đêm thâu gào rống
Trai mất ngọc xót xa lòng biển thẳm
Những con tàu bên kia biển kéo sang
Đoạt nàng Pênh và những kho vàng
Trên đồng bãi phì nhiêu người vẫn đói
Nơi máy bay siêu âm bay trên rừng cổ đại
Sét đã lên rung chuyển cả bầu trời
Nơi lều tranh cỏ lút đầm lầy
Nơi vịnh biển sóng mù mịt khói
Tôi là con của bán đảo này
Những vui buồn run rẩy trên môi
Không phân biệt xứ mình hay xứ bạn
Trong hồn tôi những con trăn nổi giận
Những sừng cao nhọn hoắt của bầy nai
Nỗi hờn căm của đứa trẻ lưu đầy
Cơn đói khát của những người bị xích
Những lời thề loé trên ngọn mác
Những nguồn sông của Châu Á thiêng liêng
Châu Á sâu xa những linh cảm bồn chồn
Người trầm mặc mà ào ào đá lở
Nỗi giận dữ của rừng cây xiêu đổ
Mỗi niềm vui đều phải đổi máu người
Bán đảo ru ta thăm thẳm vành nôi
Ôi tiếng nói và màu da vời vợi
Tôi thương mến tôi mong chờ biết mấy
Những mùa vui sẽ gặt ở nơi này
Xứ dịu hiền lòng mẹ ánh trăng soi
Người đã kết triệu bàn tay hy vọng
Chung nhịp đập một tình yêu bất khuất
Ngọn lửa truyền đời của bán đảo chúng ta.
Gió bấc thổi từ xứ xa
Bên kia núi cao sừng sững
Trung Hoa.
Trung Hoa của tuổi thơ
Tiếng ngựa hí đêm khuya
Đoàn xe Chiến Quốc đi trong tuyết
Rũ rượi tóc râu, đao thương sáng quắc
Não bạt thanh la xủng xoẻng
Dữ tợn mà sầu thương.
Bờ sông trắng hoa dương
Chia ly buồn đứt ruột
Dậm chân hát mà từ biệt
Đường thì vằng vặc.
Ào ạt Hoàng Hà
Quán núi đêm hàn rượu nóng
Vạt áo xanh giang hồ
Những mắt xếch Võ Tòng
Những đầm sâu Thuỷ Hử
Người đi như nước đông trong cỏ
Sáng suốt và tối tăm
Uyên thâm mà nhẹ dạ
Tin ngay mọi đIều, dám làm tất cả
Cái người Tàu kỳ lạ
Ngồi dầm củ cải giữa đêm khuya…
Lòng kiên nhẫn của người
Trải ra trên mặt đất
Ở bất cứ nơi nào có khói
Trung Hoa
Nét bút vờn như cánh hạc vút qua
Lóng lánh tay ngà rượu đỏ
Bể thịt rừng xương Kiệt Trụ
Những hôn quân bạo chúa
Những hoàng hậu hồ tinh
Những anh gàn và những triết nhân
Hái rau vi, mơ giấc bướm
Trung Hoa Tây Thi, Trung Hoa Lý Bạch.
Trung Hoa đói rách
Xác người chết trận trắng xương phơi.
Trung Hoa tuổi thơ tôi
Đâu phải chỉ bầy ngựa dữ
Đêm lửa đuốc Chi Lăng
Gò Đống Đa vùi xác vạn quân Thanh
Nhưng Mã Viện, Liễu Thăng, Sầm Nghi Đống…
Không ngăn nổi lòng tôi yêu bác Võ Tòng
Cố cung xưa bao đảo lộn kinh hoàng
Như sóng biển không ngừng một phút
Dưới liễu xanh, lũ quỉ đổi thay màu
Trong chiêng trống, tiếng loa gào thét
Chín trăm triệu người ồn ào mà nín lặng
Trung Hoa muốn gì
Nhân dân đi về đâu?
Trang sách tuổi thơ đưa tôi gặp lại
Gian nhà nhỏ ven thành
Vách lủng lẳng cỏ khô, lá thuốc
Một người đầu trọc
Áo bông đen khuy vải cũ sờn
Một người không râu lừng lững ngồi im
Giữa hũ lọ, mực tàu, chăn rách
Chồng sách dầy, đĩa đèn dầu leo lắt
Tuyết rơi trắng xoá ngoài thềm
Ông Tư Mã Thiên
Một mình ngồi thức
Ông Tư Mã Thiên mắt nhìn sáng quắc
Hiểu đời, hiểu nước, hiểu dân mình
Một ông Tư Mã Thiên
Ngàn ông Tư Mã Thiên
Muôn ngòi bút uy nghiêm
Đang ghi sâu mọi việc
“Hồn bạo chúa nghiến răng trong bụi cát
Mọi ngai vàng, theo lửa hoá tro than…”
Trung Hoa khổng lồ, Trung Hoa đau thương
Mai tan hết mây mù mưa xám
Trung Hoa Võ Tòng, Trung Hoa Lý Bạch
Lại là Trung Hoa từ tuổi nhỏ ta yêu…
1974
Một thành phố khác một bờ bến khác
Con thuyền trên sóng mạnh chồm lên
Những quả chuông thuỷ tinh
Ngân vang trong ánh sáng
Bàn chân dẫm lên một vùng đất khác
Những cánh đồng vụt mở bao la.
Chim én bay trên nóc nhà xa
Sau cuộc đời này một cuộc đời mới nữa
Nơi không có lo âu buồn khổ
Con người được nghỉ ngơi ở giữa con người
Anh đưa em đi hết ánh trăng này
Một dòng sông khác một vầng trăng khác
Một bài ca rì rầm trên cỏ mát
Một nụ cười mới gặp đã thân yêu
Hay chỉ giấc mơ của những buổi chiều
Chiến tranh, khổ nghèo, cái chết
Vượt lên những vách tường chật hẹp
Một chân trời xanh biếc lúc hoàng hôn ?
Một con đường thăm thẳm dẫn về em
Anh thương nhớ trong tận cùng ước vọng
Một mùa hạ anh chưa tới được
Một thành phố xanh một bến bờ xanh…
Dành cho em, hoa những khu vườn
Hoa huệ trắng hoa hồng thơm ngào ngạt
Mọi hương sắc của mùa hè ngây ngất
Anh muốn mang phủ ngập cả mình em
Dành cho em, mưa của mùa hè
Chợt ập xuống, sấm chuyển rung trời đất
Nước ào ạt trên đường, em ướt đẫm
Mưa mát lành cuốn sạch mọi buồn lo
Dành cho em, thành phố của mùa hè
Đường nhựa nắng, những mái nhà nóng bỏng
Khắp hè phố những trái cây ứa mật
Dành cho em nồng nhiệt của tình anh
Dành cho em sông dữ băng băng
Xiết đôi bờ như thác ào ra bể
Anh ôm em những đêm dài mạnh mẽ
Dành cho em tha thiết của mùa hè.
Dành cho em, cơn khát của mùa hè
Những việc bộn bề, những ngày gắng sức
Những gì tràn đầy, những gì sôi sục
Dành cho em, sức lực của đời anh
Dành cho em, thao thức của đời anh
Ngọn đèn sáng trên mặt bàn anh viết
Những đôi cánh mơ hồ ẩn hiện
Cả mũi tên không tới đích bao giờ
Dành cho em, im lặng của mùa hè
Sợi rong tối dưới làn nước sẫm
Đó là lúc những hàng rào mất tích
Của ta xưa, lại nở tím hoa bìm
Dành cho em, những mơ tưởng trong anh
Chiếc yên cương làm từ bụi cát
Những quả chuông ghép từ ánh sáng
Dành cho em vang bóng của mùa hè
Dành cho em, mặt trời không giấu che
Dọi gay gắt những đường rừng uẩn khúc
Sau đá nhọn, bỗng ào ào suối mát
Dành cho em, vầng trán của mùa hè…
Dành cho em, mong từng buổi em về
Cuộc đời ngỡ ngắn đi vì ngó đợi
Vải đã hết tu hú còn gọi mãi
Dành cho em, nỗi nhớ của mùa hè…
NXB Văn học 1994
Ta sẽ qua bao năm tháng rộng dài
Mùa thu đó vẫn còn nguyên ở đó
Sẽ đến lúc em không còn e sợ
Trước những gì sẽ tới trước tình anh
Ta sẽ qua bao cánh cửa nhọc nhằn
Qua lửa ấm của những mùa đông lạnh
Qua gió ngợp của những bờ sông nắng
Qua sóng bồi cát lở của buồn vui
Cát vô biên che phủ dấu chân người
Thành phố mới chắc ta không kịp tới
Trang giấy hết vầng trăng vừa khép lại
Hết nhà ga chỉ còn có con tàu
Mưa trên sông tóc trắng ở trên đầu
Anh sống hết bài thơ anh đã viết
Em thương ơi khi đó em biết hết
Điều anh không biết nói hôm nay
Ta ngoảnh đầu nhìn lại tháng năm dài
Mùa thu ấy vẫn còn nguyên ở đó.
Ngủ đi em ơi, trời xanh sau lá thưa
Trưa đã sẫm rồi, cửa ngỏ sương sa
Em nằm nghiêng, tóc cụp xuống như lông thỏ
Như con sóc hiền, như chùm dẻ mùa đông.
Ngủ đi em ơi gian phòng nhỏ như thuyền
Giấc ngủ trôi về như dải sông đen
Có rong dại và ngút ngàn lau trắng
Một thành phố xa xôi có nhịp cầu đá xám
Con quay nâu quay trên hè phố vắng
Con sẻ gầy trên gió hát ngu ngơ.
Ngủ đi em ơi, sân thượng áo phơi
Những tấm chăn hoa những thảm màu sặc sỡ
Rãnh nước chung quanh khu nhà nhỏ
Khói mịt mù mắt trẻ con cay.
Ngủ đi em ơi, trên tường mảnh chai
Không ngăn nổi những đám mây xô giạt
Những quả đồi cao những thung lũng hẹp
Tiếng tù và vang dội lòng khe.
Ngủ đi em ơi, những người gặt lúa về
Đang múa trên bờ ruộng
Tiếng tay vỗ nhịp nhàng như sóng
Tiếng hát chập chờn lúc hiện lúc tan.
Ngủ đi em ơi, làng biển nắng chang
Không có chiếc thuyền nào bão lật
Trong rừng thẳm không ai lên cơn sốt
Người lính bị thương vết bỏng đỡ đau rồi
Em hãy yên lòng một lát thảnh thơi
Ước chi lo mọi nỗi em lo, buồn mọi nỗi em buồn
Cho phút này em được ngủ ngon
Ta sẽ cùng qua bao làng mạc ruộng vườn,
Bao giếng nước, ngày vui, bao mùa cấy gặt
Người đi đường mệt mỏi ơi, ngủ đi cho lại sức
Như chưa hề khổ nhọc
Như chưa hề đắng cay
Anh ở cạnh em đây
Đừng sợ xa nhau nữa
Nắng chiều trên ngọn lá
Gió cồn bụi trắng bay
Nẻo dài còn đợi đấy
Ngủ đi, bạn đường ơi!
Nhà chỉ mấy thước vuông, sách vở xếp cạnh nồi
Nếu nằm mơ, em quờ tay là chạm vào thùng gạo
Ô tường nhỏ treo tranh và phơi áo
Ta chỉ có mấy thước vuông cho hạnh phúc của mình.
Nhà chật như khoang thuyền hẹp nhỏ giữa sông
Vừa căng buồm để đi, vừa nấu cơm để sống
Phải bỏ hết những gì không cần thiết
Ta chỉ có mấy thước vuông cho hành lý của mình.
Khoảng không gian của anh và em
Khi buồn bã em không thể quay mặt đi nơi khác
Anh không giấu em một nghĩ lo nào được
Ta chỉ có mấy thước vuông để cùng khổ cùng vui.
Anh ngẩng lên là ở cạnh em rồi
Bạn thuyền ơi, ngoài kia chiều lộng gió
Bên cửa sổ của gian phòng nhỏ
Mắt em xanh thăm thẳm những chân trời.
Sau mỗi ngày bận rộn
Bố có niềm vui lớn:
Buổi chiều đi đón con.
Nhà trẻ con đã quen
Không còn hờn khóc nữa.
Nhưng cứ độ tan tầm
Con lại ra đứng cửa
Mong mẹ và mong bố
Mắt nhìn về phố đông
Ôi tấm lòng thơ nhỏ
Đã thuộc giờ ngóng trông.
Thành phố rộng mênh mông
Bao la chiều gió thổi
Ở cuối con đường kia
Có con đang đứng đợi
Trước kia bố biết đâu
Con sẽ chờ ở đấy
Cái con người bé dại
Vì mình mà buồn vui.
Bố len giữa dòng người
Vội vàng chân đạp gấp
Quên cả đèn đỏ bật
Cuống quýt, sợ con chờ.
Tiếng còi giục ngoài ga
Con tàu về bến đỗ
Con chim bay về tổ
Ngọn gió tới chân trời
Tia nắng tắt sau cây
Mặt trời sau ráng đỏ
Giữa vô tận hoàng hôn
Giữa trập trùng phố xá
Có một người bé nhỏ
Đứng ở cửa mong chờ.
1976
Cốc nước trên bàn
Quyển sách gập giữa trang
Tấm gương soi vào khoảng trống
Ngọn đèn soi gian phòng vắng
Tấm áo em trên thành ghế im lìm
Chiếc thìa con, lát chanh mỏng úa vàng
Vài sợi tóc đen
Vướng trên chiếc lược…
Những đồ vật lung linh dấu vết
Của dịu hiền thân thuộc ngón tay em.
Chiếc xe ca lầm lũi bánh đầy bùn
Một người đàn bà lên xe, chiếc ba lô cũ bạc
Tình yêu của anh ở sau cửa kính
Tình yêu của anh đi với mùa hè.
Anh về nhà, không có ai chờ
Chiếc chìa khoá quay trong ổ khoá
Chiều đã tắt thành đêm
Người đã xa thành nhớ
Vùng núi mây bao trắng xoá
Mưa dài cỏ rậm thảo nguyên cao
Con đường về nơi ấy, biết đâu
Bây giờ thành khoảng cách
Chợt thức dậy, biết em không ở cạnh
Anh ra đường, thành phố không em
Kẻ lẻ loi còn được lặng yên
Anh như đứng trên gai đi trên lửa
Không đủ sức sướng vui hay buồn khổ
Chỉ còn là bậc cửa đợi chờ em.
Gió bồn chồn nhắc gọi bước chân quen
Em như thời khắc của anh như dáng hình như trí nhớ
Phải xa em anh chẳng còn gì nữa
Chẳng còn gì, kể cả nỗi cô đơn.
Thu chưa vàng
nắng đã se se
thu đến rồi ư
gió đã về
cây trút xạc xào bao lá nhỏ
phập phồng sông đỏ cỏ ven đê
thu sớm đầu ô những mái tranh
em của anh
ôi ngón tay lành
ta ngồi trên bến, con tàu trắng
sông rộng mây mờ chân núi xanh
như một người quen xa vắng mãi
anh ngỡ quên, thu bỗng trở về
đã lâu ta chẳng ngồi trên cát
lâu rồi em chẳng hát anh nghe
bao nhiêu ngày tháng, bao đường sá
khuya sớm vui buồn nay có em
em gầy đi đấy, đôi vai nhỏ
lẫn với bờ cây lẫn với thuyền
ta ngước nhìn lên:
hoa mướp vàng
rung rinh như những quả chuông con
nắp lấp loáng trên buồm
thuyền mịt mù trong khói
sông thời gian trôi băng
cây mùa thu ở lại
lòng ta như đất bãi
rì rầm con sóng nâu
lại gặp trời thu xa
như buổi đầu cuộc đời
trong xanh và rộng rãi
ngỡ ngàng mà mến yêu
anh vẫn như con tàu
luôn bồn chồn ra đi
nhưng chiều nay bên em
lòng như con chim nhỏ
như rung rinh lá cỏ
trên tay mình xanh non.
Phố Hàng Buồm không còn một cánh buồm
Phố Hàng Lược chẳng còn ai bán lược
Phố Hàng Bạc những người thợ bạc
Đã chết cùng đêm hội ngày xưa
Chợ Mơ không còn mơ
Cửa Hà Khẩu đã thành phố xá
Qua Ngõ Trạm chẳng còn ai đổi ngựa
Đường Cựu Lâu lầu cũ cháy lâu rồi
Người ta uống bia hơi
Dưới tấm dù xanh đỏ
Phố Hàng Bài bán giầy da dép nhựa
Đông Bộ Đầu thành bến ô tô…
Trên thềm rêu điện cũ những triều vua
Lũ trẻ lấm lem đùa nghịch
Bao quyền uy chót vót
Nay đã thành đất bụi lãng quên
Tiếng nấc Nguyễn Du, giọt lệ Xuân Hương
Những câu thơ buồn khổ yêu thương
Ngày ấy chẳng ai cần
Bây giờ ta nhớ mãi
Ngọn gió của ngàn đời
Chiều nay ùa trở lại.
Một con tàu xuyên bóng tối
Đi về miền núi đá vôi
Một vùng nước trắng xa xôi
Một nhà ga cô quạnh
Một người đàn bà ướt lạnh
Đứng chờ anh.
Đời tôi những chuyến ra đi
Tàu thuỷ kéo còi buồn bã
Những con tem xanh đỏ
Những ngọn đèn heo hút ngoài ga
Em là món ăn quen thuộc chốn quê nhà
Chiếc chìa khoá năm xưa đánh mất
Những ghế bàn tuổi nhỏ đã quên đi
Em cách xa như đất nước chia lìa
Như hạt bụi cay xè trong mắt
Em như đất này khó nhọc
Thành phố này gian truân
Những chuyến tôi đi, sao em không hiểu được
Tôi tìm em trong nỗi khổ muôn người
Khát khao sao phía trước chân trời
Tôi đập vỡ những bức tường thê thảm…
Những ngón tay em nhỏ nhắn
Đã giữ từ lâu cái đích của loài người
Trái dâu mùa hạ hồng tươi
Những bông hoa cắm trên bàn đơn giản
Quyển sách em đọc thầm đêm vắng
Mớ rau cải cúc xanh rờn
Và những đứa trẻ con
Lớn lên trong tháng ngày nối tiếp
Những đứa trẻ không bị ai giết chết
Không bị ai làm nhục
Mang niềm vui cho tất cả mọi người.
Vâng, mọi điều bình dị thế thôi
Anh nào dám trách lòng em nhỏ hẹp
Cho đời đẹp, ta sợ gì cái chết
Mọi khổ đau ao ước cũng vì em
Người đánh lên tiếng trống của rừng đêm
Người nổi gió những vần thơ có cánh
Người thức tỉnh những cánh đồng im lặng
Những lá cờ chôn cất ở rừng sâu
Những mặt trời trong trí nhớ lao đao
Hoa bất tử mọc lưng đồi hoang dại
Những cánh buồm mênh mông trên biển chói
Những con tàu – tất cả dẫn về em.
Em có nghe từ phía nào đang tới
Trên những ngả đường trở gió chiều nay
Sau mỗi ngôi nhà, trên mỗi vòm cây
Một cái gì chúng ta còn chưa biết
Một cái gì chưa ai đoán được
Đang rung rinh xao động cả đất trời?
Những ngày qua nào đã xa xôi
Ngỡ năm tháng chẳng mất đi mãi mãi
Như con tàu chúng còn ở đấy
Chỉ ta lên đường, náo nức những ga sau.
Em nhắc ngày ta mới bên nhau
Xấp báo cũ trải nằm đêm giá rét
Bát mì nóng, ngọn đèn con thao thức
Mái giấy dầu lộp độp mưa rơi.
Ta đã cùng đi những chuyến đi dài
Thành phố lạ, những vùng biển mới
Vườn cây ngợp bốn bề nắng chói
Mắt em xanh những lá ổi mùa hè.
Ta đã tới những dải đồi biên giới
Căn hầm rung pháo giặc, khét tro than
Người sơ tán, bản mịt mù mưa núi
Áo em hong bên bếp lửa nhà sàn…
Có chuyến đi em dậy sớm tiễn anh
Gói cơm nắm với bao lời nhắc nhở
Chiếc ba lô của người lính cũ
Qua trăm đèo ngàn suối nhớ thương em…
Và bây giờ: lại tháng tư sang
hoa đã rụng, nhưng chưa thành quả
những chùm xanh bé nhỏ
chưa rõ hình dáng chi
nắng đầu hạ chưa về
mưa cuối xuân sắp tạnh
một cái gì mong manh, thấp thoáng
đang bồn chồn chuyển động giữa không gian
một cái gì mới mẻ, khác thường
chúng ta chưa hề gặp
chưa hề có trong những ngày ta sống
ngỡ cuộc đời ta giờ mới bắt đầu
bắt đầu tình yêu, hy vọng, khát khao
năm tháng cũ như con tàu ở lại
lòng chưa biết những gì đang ngóng đợi
nào em yêu, chúng ta lại lên đường.
4-1980
Nắng đã tắt dần trên lá im
Chiều đã xẫm màu xanh trong mắt tối
Đường đã hết trước biển cao vời vợi
Tay đã buông khi vừa dứt cung đàn
Gió đã dừng nơi cuối chót không gian
Mưa đã tạnh ở trong lòng đất thẳm
Người đã sống hết tận cùng năm tháng
Sau vô biên sẽ chỉ có vô biên
Anh vẫn chưa nói được cùng em
Bài hát ấy vẫn còn là dang dở
Chưa hiểu được mùi thơm của lá
Chưa nghe xong tiếng hót của chim rừng
Yêu thương hoài vẫn chưa đủ yêu thương
Ôi nếu phải tan thành bụi cát
Thành hư vô, không khí trời, không ánh sáng
Chỉ rỗng không, câm lặng, vô hình
Sẽ ở đâu, bài hát ấy của anh
Gương mặt của hôm nay ơi, em của những ngày đang sống?
Không thể ôm cả bầu trời lồng lộng
Nhưng có thể cầm một chùm quả trên tay
Có thể trồng thêm một bóng mát cho ngày
Không tới được một vì sao xa lắc
Nhưng có thể đến trong mùa cấy gặt
Làm thuyền trên sông, làm lúa trên đồng
Làm ngọn lửa hồng, làm tấm gương trong
Và nhận hết niềm vui trên cõi sống
Mũi kim nhỏ mà chiều mau tắt nắng
Có sao đâu: áo đẹp đã xong rồi
Phút cuối cùng tay vẫn ở trong tay
Ta đã có những ngày vui sướng nhất
Đã uống cả men nồng và rượu chát
Đã đi qua cùng tận của con đường
Sau vô biên dẫu chỉ có vô biên:
Buồm đã tới và lúa đồng đã gặt.
Giữa mùa hè nắng chang
sớm nay ngày trở lạnh
heo may và mưa xám
se lòng như chớm đông
phố phường ngỡ rộng hơn
gió lùa khung cửa rét
như một chiều đông trước
em về mưa ướt vai
“nỗi buồn riêng trong cây
chỉ có mình em biết
suốt đời không ngủ được
là ngọn gió heo may”
vòm lá ướt sớm nay
sau mưa càng óng mượt
người đi xe tíu tít
phải em đang mong chờ?
Ôi cái rét trái mùa
đất trời kỳ lạ thật
khó hiểu như lòng người
những vui buồn trái ngược
Hôm qua còn nóng bức
và mai lại nắng thiêu
ngày lạnh được bao nhiêu:
một nụ cười bé bỏng
một lá thư đến chậm
từ đâu ngọn gió về?
Thương ngày lạnh giữa hè
không theo mùa định trước
thương em, thương chẳng hết
năm tháng đã qua nhanh
em ở giữa lòng anh
một ngày hè trở rét…
Những ngọn lửa vô hình chưa kịp có tên
Dòng nhựa trong cây, mùa xuân trong dòng nhựa
Cơn gió ẩn sau buồm, chân trời sau biển cả
Những nhịp cầu
Nối hạt cát với ngôi sao
Bánh ăn và giấc mộng
Đưa tôi tới những bến bờ chưa tới được
Vượt khỏi mình, tôi nhập với trăm phương.
Nói lời riêng mà thấu triệu tâm hồn
Sau đêm tối, một ban mai mới mẻ
Dẫu ngắn ngủi bừng tia chớp loé
Đủ cho anh nhìn thấy mặt em rồi.
Trên mái nhà, cao vút rừng cây
Trên rừng cây, những đám mây xô giạt
Trên ngày tháng, trên cả niềm cay đắng
Thơ tôi là mây trắng của đời tôi.
Những dòng thơ thao thức khôn nguôi
Những dòng thơ người viết cho người
Trên bãi bể thời gian, tôi viết tiếp
Những dòng thơ như móng tay day dứt
Trên vỏ dưa xanh thắm của mùa hè
Cho kẻ xa nhà mái lá chở che
Cho ngưng lại nhịp đồng hồ quên lãng
Sợi dây mỏng nối liền ta với bạn
Và ban mai trong mắt những con gà…
Mưa thu ướt đẫm cánh hoa vàng
Gió lục địa tràn về như bão
Gió phiêu bạt phập phồng nếp áo
Mây đầy trời, đất lạnh sáng mênh mông.
Những cánh đồng hoa cúc mọc rưng rưng
Chùm nắng lạ tươi vàng trên cỏ dại
Trăng ngả xuống cho hoa mềm thức dậy
Những bức tường lẩy bẩy bóng hoa lên.
Em trở về, đêm lạnh, áo em đen
Gian phòng nhỏ một bình hoa ướt sũng
Em đã ngủ, anh ngồi im lặng
Cái màu hoa ám ảnh suốt đêm dài.
Ở ngoài kia thành phố mưa bay
Bùn lầy lội những ngả đường khuya khoắt
Mưa và gió ầm ào trên mặt đất
Hai chúng mình bên cạnh một loài hoa…
Sắc hoa vàng những miền đất ta qua
Biển và cát của một thời trẻ dại
Những làng vắng, màu hoa trên cát cháy
Con sóng đêm vàng chói cánh tay nâu.
“Quả chuông vàng rung ở cuối rừng sâu…”
Bài hát ấy bây giờ ai hát lại?
Khói nghi ngút suốt mùa hè bom dội
Một chùm hoa bên suối báo vào thu.
Một chùm hoa hái vội đặt trên mồ
Thằng bạn cũ nơi đỉnh đèo nằm lại
Đêm nay gọi tìm nhau trong đất tối
Mắt to vàng nóng bỏng giữa đài hoa.
Đã qua đi thời say đắm, mong chờ
Vẫn còn đó một màu hoa gay gắt
Cái màu hoa cô độc
Nở âm thầm trong giá buốt heo may.
Em của năm nào, em của hôm nay
Em đang thở hay hoa vàng đang thở
Gương mặt của tình yêu và nỗi khổ
Phương xa nào đến ở cùng tôi?
Cái người trai đêm vắng lặng im ngồi
Cốc rượu đắng cùng hoa chuốc lửa
Tưới rượu xuống hoa vàng lả tả
Thấy chập chờn sao mọc, nắng dâng lên.
Cháy bên mình không một phút nguôi yên
Tình đã hẹn, đời không thể khác
Chỉ e nữa lòng em rồi cũng nhạt
Quên hoa vàng ở lại những đêm mưa…
Bài thơ này có một vài phiên bản khi in trên những sách báo khác nhau. Có nơi in tiêu đề bài thơ là Hoa vàng ở lại.
Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi
Gió rừng cao xạc xào lá đổ
Gió mù mịt những con đường bụi đỏ
Những dòng sông ào ạt cánh buồm căng
Chớm heo may trên những ngọn cau vàng
Nồm nam thổi, khắp đồng bông gạo trắng
Người xa cách vẫn chung trời gió lộng
Thương vệt bùn trên áo gió khô se.
Gió phương này thao thức phương kia
Bếp lửa tắt, gió lại bùng than đỏ
Không hình dáng vẫn nhận ra ngọn gió
Khi ngàn cây bỗng lật lá sang chiều.
Khi em về tóc ngợp gió đê cao
Mây cuồn cuộn, cỏ rập rờn nổi sóng
Trong gió chuyển, đất trời dường náo động
Nằm bên em, nghe gió suốt đêm dài.
Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi
Chưa xóm mạc đã bắt đầu ngọn gió
Thổi không yên suốt dọc dài lịch sử
Qua đất đai và đời sống con người.
Gió gieo tung những hạt giống trên tay
Giọt nước mắt mau khô, tiếng gọi đò vọng mãi
Vầng trán với bể khơi chung gió ấy
Ở nơi đâu cũng tới được chân trời.
Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi
Như tiếng gọi ngàn đời không khuất phục
Đất nước giống như con thuyền xuyên gió mạnh
Những mối tình trong gió bão tìm nhau.
Qua mọi điều, ngọn gió có qua đâu
Luôn luôn ra đi, luôn luôn mới đến
Thơ em viết về một vùng cát biển
Cỏ mặt trời trong lốc bụi lăn đi…
Đã có lần tôi muốn nguôi yên
Khép cánh cửa lòng mình cho gió lặng
Nhưng vô ích làm sao quên được
Những yêu thương khao khát của đời tôi.
Tôi thở trong sức gió muôn người
Mùa gió mới nhờ em tôi có lại
Bài hát cũ tôi hát cùng đồng đội
Lại dập dồn như gió khắp rừng khuya.
Dẫu đêm nay ngọn gió mùa hè
Còn bề bộn một vùng gạch ngói
Lịch sử quay những vòng xoáy gian nan
Đất nước tôi như một con thuyền
Lướt trên sóng những ngực buồm trắng xoá.
Ước chi được hoá thành ngọn gió
Để được ôm trọn vẹn nước non này
Để thổi ấm những đỉnh đèo buốt giá
Để mát rượi những mái nhà nắng lửa
Để luôn luôn được trở lại với đời…
Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi…
Trên đây là 30 bài thơ nằm trong tập thơ Mây trắng đời tôi. Với những vần thơ trong trẻo, giàu cảm xúc thơ Lưu Quang Vũ được bạn đọc yêu thích.
>>> Xem thêm: Lưu Quang Vũ với tập thơ Bầy ong trong đêm sâu (1993)
