Federico García Lorca, nhà thơ lỗi lạc của Tây Ban Nha, là một trong những nạn nhân đầu tiên của chủ nghĩa phát xít. Ông cho ra đời rất nhiều thi phẩm và nhạc kịch vang danh liên quan đến chiến tranh được nhiều bạn đọc trên thế giới ngưỡng mộ. Hãy cùng nhau cảm nhận giá trị của thơ ông nhé!
Nội Dung
Hỡi con, con hãy nghe im lặng.
Đó là một im lặng uốn lượn,
một im lặng
nơi lướt qua những thung lũng và những vọng âm
một im lặng uốn cong những vầng trán
xuống mãi tận mặt đất.
Juan Breva tenía
cuerpo de gigante
y voz de niña.
Nada como su trino.
Era la misma
pena cantando
detrás de una sonrisa.
Evoca los limonares
de Málaga la dormida,
y hay en su llanto dejos
de sal marina.
Como Homero cantó
ciego. Su voz tenía,
algo de mar sin luz
y naranja exprimida.
Dịch
Juan Breva
có thân hình của một người khổng lồ
và tiếng nói của một thiếu nữ.
Không có gì được như tiếng láy của ông.
Ấy chính
muộn phiền cất tiếng hát
ở phía sau một nụ cười.
Gợi ra những cây chanh
của miền Málaga thiêm thiếp,
và trong tiếng khóc than
có vị muối biển.
Như Homère, ông đã hát,
mù loà. Tiếng ông
có đôi chút biển không ánh sáng
và cam vắt.
Tôi đã đóng cửa sổ
Tôi không muốn nghe tiếng khóc
Nhưng đằng sau các bức tường xám
Tôi không nghe gì ngoài tiếng khóc
Có vài thiên thần đang ca hát
Vài con chó đang sủa
Và một nghìn cây vĩ cầm
vừa đủ lòng bàn tay.
Nhưng tiếng khóc là thiên thần vĩ đại
Tiếng khóc là con chó vĩ đại
Tiếng khóc là cây vĩ cầm vĩ đại
Những giọt nước mặt xiết cổ ngọn gió
Và tôi không nghe gì
Ngoài tiếng khóc
Adán y Eva
La serpiente
partió el espejo
en mil pedazos
Y la manzana
fue la piedra.
Dịch
Adam và Eva
Nghe theo lời con rắn
Đã đập vỡ chiếc gương ra
Thành hàng trăm mảnh
Mà hòn đá
Là quả táo ngày xưa.
Las alamedas se van,
pero dejan su reflejo.
Las alamedas se van.
pero nos dejan el viento.
El viento está amortajado
a lo largo bajo el cielo.
Pero ha dejado flotando
sobre los ríos sus ecos.
El mundo de las luciérnagas
ha invadido mis recuerdos.
Y un corazón diminuto
me va brotando en los dedos.
Dịch
Hàng phong cao ra đi
còn để lại bóng hình
Hàng phong cao ra đi
để cho ta ngọn gió
Còn để trên sông
bập bềnh tiếng vọng
Một trời đom đóm
ngập ký ức tôi
Mọc một trái tim
tí teo giữa ngón
Las piquetas de los gallos
cavan buscando la aurora,
cuando por el monte oscuro
baja Soledad Montoya.
Cobre amarillo, su carne,
huele a caballo y a sombra.
Yunques ahumados sus pechos,
gimen canciones redondas.
Soledad, ¿por quién preguntas
sin compaña y a estas horas?
Pregunte por quien pregunte,
dime: ¿a ti qué se te importa?
Vengo a buscar lo que busco,
mi alegría y mi persona.
Soledad de mis pesares,
caballo que se desboca,
al fin encuentra la mar
y se lo tragan las olas.
No me recuerdes el mar,
que la pena negra, brota
en las tierras de aceituna
bajo el rumor de las hojas.
¡Soledad, qué pena tienes!
¡Qué pena tan lastimosa!
Lloras zumo de limón
agrio de espera y de boca.
¡Qué pena tan grande! Corro
mi casa como una loca,
mis dos trenzas por el suelo,
de la cocina a la alcoba.
¡Qué pena! Me estoy poniendo
de azabache carne y ropa.
¡Ay, mis camisas de hilo!
¡Ay, mis muslos de amapola!
Soledad: lava tu cuerpo
con agua de las alondras,
y deja tu corazón
en paz, Soledad Montoya.
Por abajo canta el río:
volante de cielo y hojas.
Con flores de calabaza,
la nueva luz se corona.
¡Oh pena de los gitanos!
Pena limpia y siempre sola.
¡Oh pena de cauce oculto
Dịch
Những mỏ gà vang dội
mồi lửa cho bình minh
Từ ngọn non tối mờ
Soledad bước xuống
Tấm thân màu đồng vàng
mùi bóng đêm, ngựa cái
Cặp đe đen – đôi vú
rên rỉ bài ca tròn
Soledad tìm ai
mà một mình buổi sớm?
Tìm ai tôi tìm chi
việc gì anh hỏi đến?
Tôi chạy theo hạnh phúc
chạy theo trí khôn tôi
Cô em buồn sầu ơi
con ngựa mà chạy sổng
rồi sẽ gặp biển xanh
và tan thây vì sóng
Đừng nói biển anh ơi
Ưu phiền đen nó mọc
trong mảnh đất ô liu
dưới tiếng cành xao xác
Soledad thương quá!
Ưu phiền nàng khôn khuây!
Nước mắt cô như chanh
đắng vị môi, chờ đợi
Ưu phiền! Như con dại
tôi chạy rông khắp nhà
Tóc kéo lê dưới đất
buồng ngủ đến bếp ăn
Làn áo và thịt da
biến thành huyền đen nhức
Ôi áo bằng chỉ tơ!
Cặp đùi hoa thuốc phiện!
Hãy rửa mình, em hỡi
trong suối nguồn sơn ca
và cho tim nó ngủ
Soledad Montoya
Dưới kia dòng suối hát
lá với mảnh trời bay
Một ngày mới lên ngôi
đội vành hoa bầu trắng
Nỗi phiền muộn gi-tan
cô đơn và thuần khiết
của bến bờ bí mật
La niña va por mi frente.
¡Oh, qué antiguo sentimiento!
¿De qué me sirve, pregunto,
la tinta, el papel y el verso?
Carne tuya me parece,
rojo lirio, junco fresco.
Morena de luna llena.
¿Qué quieres de mi deseo?
Dịch
Em bước trên trán của anh
Một cảm giác xưa cũ vô cùng!
Bây giờ có để làm gì
Giấy, bút mực và những bài thơ?
Anh nghĩ rằng da thịt của em
Như hoa huệ và thơm ngát mùi hương.
Hỡi em yêu có nét mặt chị hằng
Em đợi gì ở mong ước của anh
La luna clava en el mar
un largo cuerno de luz.
Unicornio gris y verde,
estremecido, pero extático.
El cielo flota sobre el aire
como una inmensa flor de loto.
(¡Oh, tú sola paseando
la última estancia de la noche!)
Dịch
Mặt trăng treo giữa đại dương
Giống như một chiếc sừng vàng.
Kỳ lân màu xanh và xám
Làm sửng sốt, nhưng ngất ngây.
Bầu trời như bông sen lớn
Giữa bầu không khí đang bơi.
(Và em đi đến một mình
Trong u sầu cuối của đêm).
Trên mỏm núi trọc
một cây thập tự.
Nước trong
và những gốc ô-liu cổ thụ.
Trên những con đường nhỏ
những người khoác áo choàng,
và nơi những ngọn tháp
những chong chóng gió quay quay.
Mãi mãi
quay quay.
Ôi khu làng heo hút
ở Andalucía của nước mắt!
Tirad ese anillo
al agua.
(La sombra apoya sus dedos
sobre mi espalda.)
Tirad ese anillo. Tengo
más de cien años. ¡Silencio!
¡No preguntadme nada!
Tirad ese anillo
al agua.
Dịch
Hãy đem vứt
Chiếc nhẫn vào vũng nước.
(Bóng mơ màng trên vai
Đem đặt vào tay tôi).
Một trăm năm tôi sống trên trần
Hãy đem vứt. Và hãy lặng im!
Xin đừng hỏi tôi thêm một điều gì!
Hãy đem vứt
Chiếc nhẫn vào vũng nước.
Khởi sự lời ta thán
của cây lục huyền cầm.
Vỡ toang những chiếc ly
của buổi mai.
Khởi sự lời ta thán
của cây lục huyền cầm.
Kềm giữ lại
thật vô ích.
Không thể nào
kềm giữ lại.
Đều đều nó khóc than
như nước,
như gió
trên tuyết.
Không thể nào
kềm giữ lại.
Nó khóc than cho những điều
xa xôi.
Cát miền Nam nóng cháy
đòi những bông trà trắng.
Nó khóc than mũi tên không cùng đích,
cảnh muộn chiều không ngày mai,
và con chim đầu tiên chết
trên cành.
Ôi lục huyền cầm!
Con tim bầm dập
vì năm lưỡi gươm.
Lưỡi dao găm
xuyên qua trái tim
như lưỡi cày
xuyên qua đất hoang.
Xin đừng.
Đừng cắm sâu vào người tôi.
Xin đừng.
Lưỡi dao găm,
như một tia nắng,
thiêu đốt những khe sâu
khủng khiếp.
Xin đừng.
Đừng cắm sâu vào người tôi.
Xin đừng.
Yo te miré a los ojos
cuando era niño y bueno.
Tus manos me rozaron
Y me diste un beso.
(Los relojes llevan la misma cadencia,
Y las noches tienen las mismas estrellas.)
Y se abrió mi corazón
Como una flor bajo el cielo,
Los pétalos de lujuria
Y los estambres de sueño.
(Los relojes llevan la misma cadencia,
Y las noches tienen las mismas estrellas.)
En mi cuarto sollozaba
Como el príncipe del cuento
Por Estrellita de oro
Que se fue de los torneos.
(Los relojes llevan la misma cadencia,
Y las noches tienen las mismas estrellas.)
Yo me alejé de tu lado
Queriéndote sin saberlo.
No sé cómo son tus ojos,
Tus manos ni tus cabellos.
Sólo me queda en la frente
La mariposa del beso.
(Los relojes llevan la misma cadencia,
Y las noches tienen las mismas estrellas.
Dịch
Anh đã từng nhìn thấy đôi mắt em
Từ thuở ấu thơ dịu dàng xa vắng
Đôi bàn tay em đã vuốt ve anh
Và nụ hôn cho anh, em đã tặng.
(Tất cả như nhịp giờ khắc đang điểm
Tất cả như sao toả sáng trên trời).
Và con tim của anh đã mở ra
Như bông hoa xoè dưới nắng
Và đã hít thở những cánh hoa
Với sự dịu dàng, mơ mộng.
(Tất cả như nhịp giờ khắc đang điểm
Tất cả như sao toả sáng trên trời).
Rồi sau đấy anh đã khóc cay đắng ngậm ngùi
Như vị hoàng tử từ trong câu chuyện cổ (*)
Trong cuộc đấu – và chính ngay khi đó
Nàng Estrellita đã bỏ chàng đi.
(Tất cả như nhịp giờ khắc đang điểm
Tất cả như sao toả sáng trên trời).
Và bây giờ hai đứa đã hai nơi
Xa em, anh buồn lắm
Không còn bàn tay dịu dàng âu yếm
Và đôi mắt sống động của em
Chỉ còn đây trên vầng trán của anh
Như con bướm – dấu hôn của ngày xa vắng.
(Tất cả như nhịp giờ khắc đang điểm
Tất cả như sao toả sáng trên trời).
Mỗi bài hát
Là phần còn sót
Của tình yêu.
Mỗi tia sáng
Phần còn sót
Của thời gian.
Một chiếc nút
Của thời gian.
Và mỗi tiếng thở dài
Phần còn sót
Của tiếng khóc
A Gloria Giner y Fernando de los Ríos
Verde que te quiero verde.
Verde viento. Verdes ramas.
El barco sobre la mar
y el caballo en la montaña.
Con la sombra en la cintura
ella sueña en su baranda
verde carne, pelo verde,
con ojos de fría plata.
Verde que te quiero verde.
Bajo la luna gitana,
las cosas la están mirando
y ella no puede mirarlas.
Verde que te quiero verde.
Grandes estrellas de escarcha,
vienen con el pez de sombra
que abre el camino del alba.
La higuera frota su viento
con la lija de sus ramas,
y el monte, gato garduño,
eriza sus pitas agrias.
¿Pero quién vendrá? ¿Y por dónde…?
Ella sigue en su baranda,
verde carne, pelo verde,
soñando en la mar amarga.
Compadre, quiero cambiar
mi caballo por su casa,
mi montura por su espejo,
mi cuchillo por su manta.
Compadre, vengo sangrando
desde los puertos de Cabra.
Si yo pudiera, mocito,
este trato se cerraba.
Pero yo ya no soy yo,
ni mi casa es ya mi casa.
Compadre, quiero morir
decentemente en mi cama.
De acero, si puede ser,
con las sábanas de holanda.
¿ No veis la herida que tengo
desde el pecho a la garganta?
Trescientas rosas morenas
lleva tu pechera blanca.
Tu sangre rezuma y huele
alrededor de tu faja.
Pero yo ya no soy yo.
Ni mi casa es ya mi casa.
Dejadme subir al menos
hasta las altas barandas,
¡Dejadme subir!, dejadme
hasta las altas barandas.
Barandales de la luna
por donde retumba el agua.
Ya suben los dos compadres
hacia las altas barandas.
Dejando un rastro de sangre.
Dejando un rastro de lágrimas.
Temblaban en los tejados
farolillos de hojalata.
Mil panderos de cristal,
herían la madrugada.
Verde que te quiero verde,
verde viento, verdes ramas.
Los dos compadres subieron.
El largo viento dejaba
en la boca un raro gusto
de hiel, de menta y de albahaca.
¡Compadre! ¿Dónde está, dime?
¿Dónde está tu niña amarga?
¡Cuántas veces te esperó!
¡Cuántas veces te esperara,
cara fresca, negro pelo,
en esta verde baranda!
Sobre el rostro del aljibe,
se mecía la gitana.
Verde carne, pelo verde,
con ojos de fría plata.
Un carámbano de luna
la sostiene sobre el agua.
La noche se puso íntima
como una pequeña plaza.
Guardias civiles borrachos
en la puerta golpeaban.
Verde que te quiero verde.
Verde viento. Verdes ramas.
El barco sobre la mar.
Y el caballo en la montaña.
Dịch
(Tặng Gloria Giner và Fernando de los Ríos)
Biếc ơi ta yêu biếc
biếc gió và biếc cành
chú ngựa trong núi sâu
con thuyền trên mặt biển
Nàng mơ, thân mờ tối
bên lan can nghiêng mình
gương mặt biếc, tóc biếc
đôi mắt lạnh hơi kim
Biếc ơi ta yêu biếc
dưới mảnh trăng gi-tan
tất cả đều nhìn nàng
mà nàng không thể thấy
Biếc ơi ta yêu biếc
Bầy tinh tú giá băng
rước con cá bóng tối
mở lối cho bình minh
Cây vả giương lá cành
như bàn cào cào gió
Núi như con mèo rừng
dựng hết gai dứa dai
Nhưng ai từ đâu tới?
Nghiêng mình bên lan can
gương mặt biếc, tóc biếc
biển: mộng đắng cay nàng
Xin bạn đổi cho tôi
ngôi nhà lấy con ngựa
chiếc gương lấy chiến bào
áo choàng lấy dao sắc
Tôi trở về đẫm máu
từ đèo núi Cabra
Chàng trai ơi tôi muốn
nhận đổi chác cùng anh
Nhưng tôi không là tôi
nhà tôi không của tôi
Bạn ơi tôi muốn chết
bình yên trên chiếc giường
và chăn ấm gối êm
với nệm lò xo tốt
Thấy chăng vết thương mở
từ ngực đến họng tôi?
Tôi thấy trăm bông hồng
nở trên làn áo trắng
Miếng len anh nịt lưng
đã ngấm mùi tanh máu
Nhưng tôi không là tôi
nhà tôi không của tôi
Chí ít hãy cho tôi
trèo lên phía cao vời
cho tôi, cho tôi trèo
lên hàng lan can biếc
lan can của vầng trăng
nơi nước tuôn như thác
Hai người bạn trèo lên
hướng lan can cao vời
để rơi từng vết máu
để rơi từng vết lệ
Vài chiếc đèn bằng đồng
ru rảy trên sân gác
Ngàn chiếc trống thuỷ tinh
làm bị thương buổi sớm
Biếc ơi ta yêu biếc
biếc gió và biếc cành
Hai người bạn trèo cao
Gió thổi vào miệng họ
để lại vị đắng cay
Bạn ơi, nàng ở đâu?
con gái anh, cay đắng?
Bao phen nàng đợi chờ
bao phen nàng hi vọng
mặt tươi tắn, tóc đen
bên hàng lan can biếc!
Trên mặt gương hồ nước
nàng gi-tan đung đưa
guơng mặt biếc, tóc biếc
đôi mắt lạnh hơi kim
Một thỏi băng nguyệt cầu
giữ nàng trên mặt nước
Đêm trở nên thân thiết
như một chốn nhỏ nhoi
Bọn dân phòng tuý luý
xô vào cửa nhà người
Biếc ơi ta yêu biếc
biếc gió và biếc cành
chú ngựa trong núi sâu
con thuyền trên mặt biển
Si tú oyeras
a la amarga adelfa sollozar,
¿qué harías amor mío?
¡Suspirar!
Si tú vieras que la luz
te llama cuando se va,
¿qué harías, amor mío?
Pensaría en el mar.
Si yo te dijera un día,
¡te amo! desde mi olivar,
¿qué harías, amor mío?
¡Clavarme un puñal!
Dịch
Nếu em nghe tiếng khóc cay đắng
Của rặng trúc đào xuyên qua tĩnh lặng
Thì em sẽ làm gì, hở em yêu?
Em chỉ biết thở dài.
Nếu em nhìn thấy rằng ánh sáng
Gọi em theo mình, rồi đi thẳng
Thì em sẽ làm gì, hở em yêu?
-Em sẽ nhớ về biển khơi.
Nếu trong vườn, dưới bóng ô liu
Lời “anh yêu em” anh sẽ nói
Thì em sẽ làm gì, hở em yêu?
Em sẽ ghìm mình lại.
Thế nhưng, cũng như tình ái
những kẻ phóng những lời nguyện ấy
mù lòa.
Trên đêm màu xanh lục,
những bài nguyện kia
để lại vết tích của bông diên-vỹ
nồng cháy.
Sống thuyền trăng
xẻ những đám mây màu tím
và những ống tên
tràn ngập sương.
A, thế nhưng cũng như tình ái
những kẻ phóng những lời nguyện ấy
mù lòa!
Trên đây chúng tôi đã chia sẻ đến các bạn những thi phẩm hay nhất của Federico García Lorca. Ông là một nhân vật nổi tiếng trong nền văn học Tây Ban Nha. Hãy theo dõi tiếp phần 6 để cảm nhận những bài thơ hay nhất nhé! Thân Ái!
Xem Thêm: Nhà thơ Federico García Lorca và những thi phẩm nổi tiếng phần 4
