Nhà thơ Nguyễn Duy có hai tập thơ Cát trắng nổi tiếng. Trong đó có một tập thơ Cát trắng xuất bản nên 1973 và còn có một tập xuất bản năm 1995. Với tập thơ này nhà thơ đã sử dụng một số bài thơ cũ trong các tập thơ khác. Qua các bài thơ này ta có thể cảm nhận được một tình yêu đối với quê hương đất nước, cũng như đối với những gì mình đã gắn bó thân thương. Hãy cùng đón đọc các bài thơ hay mà chúng tôi giới thiệu với đây bạn nhé!
Nội Dung
Đường Thanh Hoá… đường Nghệ An…
tới đâu cũng gặp những gian hầm kèo
hứng bom đỡ đạn đã nhiều
vẫn lặng thinh với cỏ rêu bên đường
Lặng thinh như một lẽ thường
ai cần che máu che xương thì vào
dễ cầm nước mắt được sao
bao căn hầm ấy có bao cột kèo
Thương ai dỡ những mái nghèo
dựng căn hầm vẫn dựng theo dáng nhà
nhà dân che nắng mưa sa
chắn che cái chết cũng là nhà dân
Cần chi ở tháng ở năm
trú thân một lát hay nằm một đêm
một đời không thể nào quên
lòng dân – chiếc mộc vững bền cho ta
Ngả lưng trong hầm chữ A
nhìn lên lại thấy mái nhà lợp tranh…
Có người nói oan cho chiều là buồn
Tôi nghe chiều vui khi tôi vui, chiều nhớ khi tôi nhớ
Ai say chiều vàng ngõ nhỏ
Tôi say sắc chiều ươm chín đỏ cánh đồng
Chiều bồn chồn chảy tím dòng sông
Chiều dát bình minh theo đường viền đỉnh núi
Ráng chiều nấu nung màu chờ đợi
Ơi chiều khẩu đội, tôi say
Quê hương đây, sau trận đánh lấp ngày
Có nguồn suối chiều mát xanh tôi tắm
Khi đàn chim chiều sà vào kính ngắm
Đầu súng cụng trời tung muôn giọt sao
Nhớ em khi đang lên đèo
Nghe em là gió vờn reo lá rừng
Nhớ em khi đang sang sông
Nghe em là sóng bập bùng đưa chân
Nhớ em khi áp vách hầm
Nghe em là tiếng thì thầm đất rung
Nhớ là thế đấy em thương
Em vui trăm vạn ngả đường trong anh
Nơi ấy
mẹ ta nhễ nhại mồ hôi
đàn con lóc nhóc khóc cười
buổi nhá nhem len lén mò cơm nguội
bảy sắc cầu vồng trong xó xỉnh lọ lem
Nơi ấy
ta nướng khoai lùi sắn
xoa xít hít hà… thơm bùi cháy họng
lấm tấm đầy đầu bụi bồ hóng
lép bép lửa tàu cau
râu tôm nấu với ruột bầu
húp suông
Nơi ấy vùng ta còn đun rạ đun rơm
cơm nếp cứ thơm canh cua cứ ngọt
con cá kho dưa quả cà kho tép
việc vặt giúp bà ta từng quen tay
gạo chiêm ghế ngô gạo mùa độn khoai
bà dạy ta chữa khê chữa nhão
ngọn lửa giữ qua đêm dai trong trấu
âm ỉ lòng ta đến bao giờ
Nơi ấy
nhá nhem giữa quên và nhớ
đỉnh núi hiện lên bóng bà và mẹ
mây chiều hôm gánh gạo đưa ta
tất tưởi đường xa cầu vồng ráng đỏ
Mặt trận dời vào sâu
ngày mai ta dừng chân nơi nào
khoảng trống phía trước vẫn bỏ ngỏ
đâu biết những gì chờ ta đằng kia
chỉ biết đời ta khởi đầu từ nơi ấy…
Cong cong võng bạt anh nằm
Khuyên lên nền lá vành trăng lưỡi liềm
Râm ran gió kể chuyện đêm
Trăng non nghe nghé nhìn nghiêng xuống rừng
Lập là sau lớp lá rung
Thấy trăng mắc võng lưng chừng cành cây
Tình cờ đó khéo giống đây
Trăng kia cùng cánh võng này soi nhau
Đêm nay em anh ở đâu?
Cứ nhìn trăng ấy – nhìn lâu thấy người
Rừng già xuyên một tiếng nai
Cây ngái ngủ đánh rơi vài giọt sương
Khuya dần, thiêm thiếp trăng non
Trong rôm rả gió hãy còn võng trăng
Em ơi dù có mưa dăng
Đêm Trường Sơn vẫn sáng trăng lưỡi liềm
Tôi gõ cửa ngôi nhà tranh nhỏ bé ven đồng chiêm
Bà mẹ đón tôi trong gió đêm
– Nhà mẹ hẹp nhưng còn mê chỗ ngủ
Mẹ chỉ phàn nàn chiếu chăn chả đủ
Rồi mẹ ôm rơm lót ổ tôi nằm
Rơm vàng bọc tôi như kén bọc tằm
Tôi thao thức trong hương mật ong của ruộng
Trong hơi ấm hơn nhiều chăn đệm
Của những cọng rơm xơ xác gầy gò
Hạt gạo nuôi hết thảy chúng ta no
Riêng cái ấm nồng nàn như lửa
Cái mộc mạc lên hương của lúa
Đâu dễ chia cho tất cả mọi người
Chưa thấy bóng chim đâu
Mà thân thương nhau quá
Không ngỡ ngàng rừng lạ
Nhờ tiếng chim nghe quen
Dài rộng là tiếng chim
Lấp đi nhiều khoảng cách
Dù trong khoảng trời nào
Tiếng chim đều trong sạch
Cánh màu vèo qua mắt
Là con chim bay qua
Tiếng hát rót vào ta
Là con chim đậu lại
Một lời hay nhớ mãi
Vang sâu xa trong lòng
Có thể nhầm màu lông
Không nhầm đâu tiếng hót
Tìm chim hoài không được
Toàn rừng xanh, rừng xanh
Bóng chim càng xa hút
Bên kia cầu âm thanh
Chim khôn khéo giấu mình
Lẫn với rừng khó thấy
Cành cây còn rung đấy
Chim vừa bay rồi sao?
Cái cành cây cao cao
Rung như bàn tay vẫy
Tiếng chim càng lộng lẫy
Nghe lại càng ngẩn ngơ
Đường hành quân còn xa
Bao nhiêu là gian khó
Chim bay cùng ta đó
Ơi tiếng chim bạn bè
Tre xanh
Xanh tự bao giờ?
Chuyện ngày xưa… đã có bờ tre xanh
Thân gầy guộc, lá mong manh
Mà sao nên luỹ nên thành tre ơi?
Ở đâu tre cũng xanh tươi
Cho dù đất sỏi đất vôi bạc màu
Có gì đâu, có gì đâu
Mỡ màu ít chắt dồn lâu hoá nhiều
Rễ siêng không ngại đất nghèo
Tre bao nhiêu rễ bấy nhiêu cần cù
Vươn mình trong gió tre đu
Cây kham khổ vẫn hát ru lá cành
Yêu nhiều nắng nỏ trời xanh
Tre xanh không đứng khuất mình bóng râm
Bão bùng thân bọc lấy thân
Tay ôm tay níu tre gần nhau thêm
Thương nhau tre không ở riêng
Luỹ thành từ đó mà nên hỡi người
Chẳng may thân gãy cành rơi
Vẫn nguyên cái gốc truyền đời cho măng
Nòi tre đâu chịu mọc cong
Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường
Lưng trần phơi nắng phơi sương
Có manh áo cộc tre nhường cho con
Măng non là búp măng non
Đã mang dáng thẳng thân tròn của tre
Năm qua đi, tháng qua đi
Tre già măng mọc có gì lạ đâu
Mai sau,
Mai sau,
Mai sau…
Đất xanh tre mãi xanh màu tre xanh
Thắng rồi – trận đánh thọc sâu
Lại về với mái tăng – bầu trời vuông
Sục sôi bom lửa chiến trường
Tâm tư yên tĩnh vẫn vuông một vùng
Khoái nào bằng phút ngả lưng
Mở trang thư dưới bóng rừng đung đưa
Trời tròn còn lúc rơi mưa
Trời vuông vuông suốt bốn mùa nắng xanh
Mặt trời là trái tim anh
Mặt trăng vành vạnh là tình của em
Thức là ngày, ngủ là đêm
Nghiêng nghiêng hai mái – hai miền quê xa
Ở đây là tấm lòng ta
Sông dài núi rộng cũng là ở đây
Vuông vuông chỉ một chút này
Mà che tròn vẹn ngàn ngày quân đi
Tặng em Hạng – người làm gạch
Đất im lặng dưới chân ta
Mà nghe có tiếng phố nhà âm vang
Xôn xao mái ngói, nhà tầng
Lắng nghe có tiếng hát thầm… đất thôi
Hòn đất là hòn đất rời
Thành vuông gạch dẻo – tay người nhào nên
Hòn đất là hòn đất mềm
Qua nghìn độ lửa – chắc bền dài lâu
Hòn đất là hòn đất nâu
Ra lò – đất rực rỡ màu đỏ tươi
Nhanh tay nào bạn mình ơi
Gạch đi trăm ngả trăm nơi đang chờ
Bom rơi xuống phố xuống nhà
Phố nhà rơi xuống đất ta những ngày…
Bàn tay vẫy gọi bàn tay
Nhà cao lại dưới đất dày mọc lên
Tay nâng hòn đất lặng im
Để nguyên là đất, cất nên là nhà
Bên tê Cửa Tùng mênh mông cát trắng
Bên ni Cửa Tùng cũng cát trắng mênh mông
Sao cát trắng bên ni trắng toát lạnh lùng
Trắng đất, trắng tay, trắng một vùng đai trắng
Ấp chiến lược như nấm mồ câm lặng
Cát tím bầm – lở loét vết giày đinh
Mồ hôi chảy thấm vào trong cát
Máu người chảy thấm vào trong cát
Chiều nay, tôi về biển Gio Linh
Vốc nắm cát soi
Cát trắng ánh lên màu đỏ
Chính uỷ của tôi xa quê hương hai mươi sáu năm trời
Nay trở lại làng mình đuổi giặc
Bộ đội hạ đồn. Nhân dân phá ấp
Vợ chồng chính uỷ gặp nhau
Cả hai đều đã bạc đầu
Họ trao cho nhau
Giọt nước mắt và nụ cười hai mươi sáu năm xa dành dụm lại
Giọt nước mắt cũng đã già như tuổi
Riêng nụ cười là vẫn trẻ trung
– Cửa nhà bom giội trắng tay
Chỉ còn mấy bắp ngô này con ơi
Con về giữa buổi nắng nôi
Quà đồng chỉ có thế thôi, gọi là…
Nghẹn ngào mẹ nói chẳng ra
Nghẹn ngào chiến sĩ nhận quà ngô non
***
Ít ngô mà lại nhiều con
Mẹ cười móm mém: – hãy còn nước đây!
Bát sành lần lượt chuyền tay
Nước ngô mẹ lại rót đầy cho con:
– Ai chưa uống nước ngô non
Là chưa được thấm cái ngon của đồng
***
Cây ngô đứng nắng vẹo hông
Cho con bát nước mát lòng mẹ ơi!
Quà đồng chỉ có thế thôi…
Đêm rằm ngủ dưới gốc cau
Gió mang hương xuống hầm sâu với người
Ơ hay trong đất có trời
Thơm man mác ánh trăng soi ngách hầm
– Đứng lại!…
Hắn vẫn chạy trước tôi vài buớc
cái thằng lính bảo an non choẹt
chính cái thằng bắn sượt thái dương tôi
ngón tay tôi căng thẳng trên nấc cò
băng đạn AK va vào tôi tấm tức
chỉ cần nửa tích tắc
không, một phần mười tích tắc thôi
ngón tay tôi khẽ nhích nửa ly
thì hắn không được làm người nữa
– Đứng lại!…
Hắn vẫn cắm cổ chạy
tôi vẫn lăm lăm khẩu súng rượt theo
đuổi bắt
thật vất vả hơn nhiều
so với ấn nấc cò một phần mười tích tắc
(ừ, thì tôi rất biết
nếu chẳng may có sự đảo ngược
tôi tay không chạy trước
hắn lăm lăm khẩu M.16 sau tôi
tôi hết làm người
chỉ cần một phần mười tích tắc…)
băng đạn dập vào tôi tấm tức
đập mạnh hơn là ý nghĩ trong tôi
giết chết hẳn dễ thôi
cứu hắn sống đời người mới khó…
Ý nghĩ đó nâng tôi vượt lên
vượt lên
với tất cả sức mình
bắt được hắn
đứng lại
Bộn bề công việc bấy lâu
hẹn nhau dành dụm cho nhau một chiều
đường nào cũng lắm thương yêu
lối nào cũng đẹp rất nhiều lứa đôi
trong veo là nắng với trời
ngổn ngang thân mến là người với nhau
Chiều đang sâu thắm một màu
tự dưng lộp độp ngang đầu – ồ mưa!
mưa rào giữa nắng hay chưa
hạt mưa ném thẳng có chừa ai đâu
vội vàng ta nấp vào nhau
mái đầu che lấy mái đầu thoảng hương
– Em đừng trách nhé, em thương
nào ai biết được giữa đường gặp mưa!
tiếng em như tiếng gió lùa:
– thôi, đừng nói giọng người xưa, buồn cười…
Từ môi mưa giọt xuống môi
nhấm chung một hạt mưa rơi mặn mà
áo em ướt lẫn vào da
tóc lẫn vào gió, gió là sợi tơ
mắt em trong đến ngây thơ
trong như nắng giữa mịt mờ mưa giăng
… Để cho dưới đất đám người chạy mưa
Để cho có lúc nương nhờ
mái hiên ai cứ như thừa vậy thôi
Trắng trong từng hạt rơi rơi
để cho em nép vào tôi thế này
Trắng trong từng hạt bay bay
để cho tay chạm vào tay, giật mình
Sấm chi sấm động thình thình
để cho xa lạ mà thành nhớ thương
Người dưng nuớc lã qua đường
giá không ướt áo dễ thường biết nhau
Bao nhiêu là giọt mưa rào
để cho một giọt rớt vào mắt em
Bao nhiêu người ướt kề bên
để cho mình thấy bình yên quanh mình
Cơn mưa như thể vô tình
sẽ còn mưa bất thình lình trong tôi
Sẽ còn âm ấm mãi thôi
áo em bốc khói dưới trời mưa tuôn
Giá không có những con đường
để cho những cuộc đời thường đi qua…
Giá không có mái hiên nhà
chìa ra như thể thừa ra bên đường…
Gửi những người bạn lính
Rét xuống làm cho nhiều người nhớ nhau
cái nhớ thấm sâu tôi chia cùng đồng đội
chiếc võng đêm nay lay trên ngọn núi
gió trăm chiều giấc ngủ làm sao yên
Cơn gió từ thung lũng mang lên
tiếng bạc xoá cánh đồng lăn nước giá
giọt sương muối co ro đầu nhánh mạ
nhức nhối bàn chân phì phọp thở trong bùn
Gió qua cửa hang thổi nhớ ống luồng
chái nhà cọ thập thò con chim sẻ
lập cập cửa phên gió đêm khép mở
vài mái nghèo lúp xúp nép ven đê
Ngọn gió nào kia thơm mãi trong khuya
gần thoang thoảng một cái gì xa lắc
hoa sữa rụng trong gió mùa đông bắc
mùi hương cuối cùng đọng lại giữa không trung
Gió thổi phồng lên khoảng lạnh đêm rừng
củi đầy đấy mà không đốt được
phía núi bên kia là giặc
thêm giá buốt từ bên đó thổi qua
thì đốt nữa lên ngọn lửa của thịt da
bạn bè ơi, hai người chung một võng
Gió có lay nhiều, rừng có động
ta bứt lá êm mà trải ổ mềm
Hai thế hệ chia nhau cái rét tập đoàn
da thịt lại đắp lần da thịt
khẩu súng nóng ran lúc nào không biết
có hơi người – sắt thép có tình hơn
Ở nơi nào còn những xó cô đơn
mùi rượu thịt bốc bên đèn bên lửa
người chen chúc trong phòng bưng kín cửa
vẫn cứ lạnh lùng, vẫn cứ quạnh hiu
Thì ở đây ấm áp biết bao nhiêu
trần trụi những tâm hồn yêu dấu
hơi thở bạn ngấm vào từng giọt máu
chỉ một lần ủ ấm suốt mai sau
Rét xuống làm cho ta càng thương nhau
thương nhau nhiều thành nhớ nhau lắm
bàn tay lạnh nắm chặt lâu nên ấm…
Trên đây là tập thơ Cát trắng 1995 của nhà thơ Nguyễn Duy mà chúng tôi đã tìm hiểu chọn lọc và muốn chia sẻ với bạn. Thông qua tập thơ này bạn sẽ hiểu thêm về phong cách sáng tác của nhà thơ. Cũng như những tâm tư tình cảm mà nhà thơ đã gửi gắm trong chính tác phẩm của mình. Đừng quên đón đọc các bài viết tiếp theo của chúng tôi để cùng cập nhật các bài thơ hay nhất bạn nhé!
Xem thêm: Nhà thơ Nguyễn Duy và tập thơ Cát trắng (1995) hay nổi tiếng phần 2
