Phạm Trọng Yêm 范仲淹 (989-1054) là một nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc. Ông là người chính trực có khí tiết.Ông từng trấn thủ biên cương rất có uy vọng, người Khương gọi ông là Long đầu lão tử, không dám xâm phạm biên cương. Bài từ của ông không nhiều song với nhiệt tình ái quốc và khâm hoài hào tráng đó, thực đã khai thác cảnh giới cho Tô Đông Pha, và Tân Khí Tật vậy. Từ của ông rất hào hùng.
Những bài thơ đặc sắc của ông luôn được nhiều bạn đọc quan tâm và tìm kiếm. Số lượng thơ của ông không nhiều nhưng bên cạnh đó tất cả đều đặc sắc và thấm đẫm tinh thần yêu nước hào hùng. Trong đó một số bài thơ của ông đã được phổ nhạc được nhiều bạn trẻ yêu thích
Nào ! Hôm nay các bạn hãy cùng uct.edu.vn tìm hiểu về nhà thơ Phạm Trọng Yêm và cảm nhận sự tài hoa của ông trong những bài thơ nhé!
Nội Dung
江上往來人，
但愛鱸魚美。
君看一葉舟，
出沒風波裡。
Giang thượng ngư giả
Giang thượng vãng lai nhân,
Đãn ái lô ngư mỹ.
Quân khan nhất diệp chu,
Xuất một phong ba lý.
Dịch nghĩa
Người đi qua lại trên sông
Chỉ biết vị ngon của cá lô
Bác xem thuyền chỉ bằng chiếc lá
Đang lăn lộn trong sóng gió
塞下秋來風景異，
衡陽雁去無留意。
四面邊聲連角起。
千嶂裏，
長煙落日孤城閉。
濁酒一杯家萬里，
燕然未勒歸無計，
羌管悠悠霜滿地。
人不寐，
將軍白髮征夫淚。
Ngư gia ngạo (Thu tứ)
Tái hạ thu lai phong cảnh dị,
Hành Dương nhạn khứ vô lưu ý.
Tứ diện biên thanh liên giốc khỉ (khởi).
Thiên chướng lý,
Trường yên lạc nhật cô thành bế.
Trọc tửu nhất bôi gia vạn lý,
Yên Nhiên vị lặc quy vô kế.
Khương quản du du sương mãn địa.
Nhân bất mị,
Tướng quân bạch phát chinh phu lệ.
紛紛墮葉飄香砌。
夜寂靜、寒聲碎。
真珠帘卷玉樓空，
天淡銀河垂地。
年年今夜，
月華如練，
長是人千里。
愁腸已斷無由醉。
酒未到、先成淚。
殘燈明滅枕頭欹，
諳盡孤眠滋味。
都來此事，
眉間心上，
無計相迴避。
Ngự nhai hành – Thu nhật hoài cựu
Phân phân đoạ diệp phiêu hương thế.
Dạ tịch tĩnh, hàn thanh toái.
Chân châu liêm quyển, ngọc lâu không,
Thiên đạm ngân hà thuỳ địa.
Niên niên kim dạ,
Nguyệt hoa như luyện,
Trường thị nhân thiên lý.
Sầu trường dĩ đoạn vô do tuý.
Tửu vị đáo, tiên thành lệ.
Tàn đăng minh diệt chẩm đầu y,
Am tận cô miên tư vị.
Đô lai thử sự,
My gian tâm thượng,
Vô kế tương hồi tỵ.
Dịch nghĩa
Tơi bời lá rụng trên thềm hoa.
Đêm vắng lặng, tiếng lạnh tan vỡ.
Rèm châu cuốn lên, lầu ngọc trống không,
Trời nhạt, dải ngân hà trải dài rủ tới đất.
Hằng năm vào đêm nay,
Ánh trăng mềm mại như lụa,
Mà người vẫn ở nơi xa xôi ngàn dặm.
Lòng sầu đã đứt, không làm sao say được.
Rượu chưa kịp ngấm đã hoá thành lệ rồi.
Đèn tàn mờ tỏ, dựa gối nằm,
Từng nếm trải mùi vị giấc ngủ cô đơn.
Tất cả sự việc này,
Đều ở giữa hàng mi, trong lòng người (ý nói chau mày và dằn vặt suy nghĩ).
Không có cách nào trốn tránh.
慶曆四年春，滕子京謫守巴陵郡。越明年，政通人和，百廢具興，乃重修岳陽樓，增其舊制，刻唐賢今人詩賦於其上；屬予作文以記之。
予觀夫巴陵勝狀，在洞庭一湖。銜遠山，吞長江，浩浩湯湯，橫無際涯；朝暉夕陰，氣象萬千；此則岳陽樓之大觀也，前人之述備矣。然則北通巫峽，南極瀟湘，遷客騷人，多會於此，覽物之情，得無異乎？
若夫霪雨霏霏，連月不開；陰風怒號，濁浪排空；日星隱耀，山岳潛形；商旅不行，檣傾楫摧；薄暮冥冥，虎嘯猿啼；登斯樓也，則有去國懷鄉，憂讒畏譏，滿目蕭然，感極而悲者矣！
至若春和景明，波瀾不驚，上下天光，一碧萬頃；沙鷗翔集，錦鱗游泳，岸芷汀蘭，郁郁青青。而或長煙一空，皓月千里，浮光躍金，靜影沈璧，漁歌互答，此樂何極！登斯樓也，則有心曠神怡，寵辱偕忘、把酒臨風，其喜洋洋者矣！
嗟夫！予嘗求古仁人之心，或異二者之為，何哉？不以物喜，不以己悲，居廟堂之高，則憂其民；處江湖之遠，則憂其君。是進亦憂，退亦憂；然則何時而樂耶？其必曰：「先天下之憂而憂，後天下之樂而樂歟！」噫！微斯人，吾誰與歸！時六年九月十五日。
Nhạc Dương lâu ký
Khánh Lịch tứ niên xuân, Đằng Tử Kinh trích thủ Ba Lăng quận. Việt minh niên, chính thông nhân hoà, bách phế cụ hưng, nãi trùng tu Nhạc Dương lâu, tăng kỳ cựu chế, khắc Đường hiền kim nhân thi phú ư kỳ thượng; thuộc dư tác văn dĩ ký chi.
Dư quan phù Ba Lăng thắng trạng, tại Động Đình nhất hồ. Hàm viễn sơn, thôn Trường Giang, hạo hạo thang thang, hoành vô tế nhai; triêu huy tịch âm, khí tượng vạn thiên; thử tắc Nhạc Dương lâu chi đại quan dã, tiền nhân chi thuật bị hĩ. Nhiên tắc bắc thông Vu Giáp, nam cực Tiêu Tương, thiên khách tao nhân, đa hội ư thử, lãm vật chi tình, đắc vô dị hồ?
Nhược phù dâm vũ phi phi, liên nguyệt bất khai; âm phong nộ hiệu, trọc lãng bài không; nhật tinh ẩn diệu, sơn nhạc tiềm hình; thương lữ bất hành, tường khuynh tiếp toả; bạc mộ minh minh, hổ khiếu viên đề; đăng tư lâu dã, tắc hữu khứ quốc hoài hương, ưu sàm uý cơ, mãn mục tiêu nhiên, cảm cực nhi bi giả hĩ!
Chí nhược xuân hoà cảnh minh, ba lan bất kinh, thượng hạ thiên quang, nhất bích vạn khoảnh; sa âu tường tập, cẩm lân du vịnh, ngạn chỉ đinh lan, uất uất thanh thanh. Nhi hoặc trường yên nhất không, hạo nguyệt thiên lý, phù quang dược kim, tĩnh ảnh trầm bích, ngư ca hỗ đáp, thử lạc hà cực! Đăng tư lâu dã, tắc hữu tâm khoáng thần di, sủng nhục giai vong, bả tửu lâm phong, kỳ hỉ dương dương giả hĩ!
Ta phù! Dư thường cầu cổ nhân nhân chi tâm, hoặc dị nhị giả chi vi, hà tai? Bất dĩ vật hỉ, bất dĩ kỷ bi, cư miếu đường chi cao, tắc ưu kỳ dân; xứ giang hồ chi viễn, tắc ưu kỳ quân. Thị tiến diệc ưu, thoái diệc ưu; nhiên tắc hà thì nhi lạc gia? Kỳ tất viết: “tiên thiên hạ chi ưu nhi ưu, hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc dư”! Y! Vi tư nhân, ngô thuỳ dữ quy! Thì lục niên cửu nguyệt thập ngũ nhật.
一棹危於葉，
傍觀亦損神。
他時在平地，
無忽險中人。
Phó Đồng Lư quận Hoài thượng ngộ phong
Nhất trạo nguy ư diệp,
Bàng quan diệc tổn thần.
Tha thì tại bình địa,
Vô hốt hiểm trung nhân.
Dịch nghĩa
Mái thuyền nhỏ nguy hơn chiếc lá,
Đứng xem thôi cũng thấy hết hồn.
Ngày sau đứng trên đất bằng,
Đừng quên người trong khi nguy hiểm.
碧雲天，
黃葉地。
秋色連波，
波上寒煙翠。
山映斜陽天接水。
芳草無情，
更在斜陽外。
黯鄉魂，
追旅思，
夜夜除非好夢留人睡。
明月樓高休獨倚。
酒入愁腸，
化作相思淚。
Tô mạc già
Bích vân thiên,
Hoàng diệp địa.
Thu sắc liên ba,
Ba thượng hàn yên thuý.
Sơn ám tà dương thiên tiếp thuỷ.
Phương thảo vô tình,
Cánh tại tà dương ngoại.
Ảm hương hồn,
Truy lữ tứ,
Dạ dạ trừ phi hảo mộng lưu nhân thuỵ.
Minh nguyệt lâu cao hưu độc ỷ.
Tửu nhập sầu trường,
Hoá tác tương tư lệ.
Dịch nghĩa
Trời đầy mây biếc,
Đất phủ là vàng.
Cảnh sắc mùa thu lẫn với nước hồ,
Trên sóng là khói lạnh màu biếc.
Trời chiều phủ bóng núi non, trời xanh nối tiếp với mặt nước.
Cỏ thơm không hiểu nỗi lòng người,
Lại mọc tới tận nơi cuối chân trời.
Nỗi nhớ nhà rầu rĩ,
Tìm theo nỗi lòng đất khách,
Hằng đêm chỉ khi mộng đẹp (về quê) mới có thể ngủ được.
Trăng sáng, lầu cao, người vẫn lẻ bóng tựa trông.
Rượu vào trong dạ sầu,
Hoá thành giọt lệ nhớ nhung.
Trên đây, uct.edu.vn đã dành tặng bạn những thông tin và những bài thơ nổi tiếng của nhà thơ Phạm Trọng Yêm. Hy vọng các bạn sẽ yêu thích bài viết này của chúng tôi. Uct.edu.vn luôn liên tục cập nhật những bài viết hấp dẫn cho các bạn. Hãy đồng hành cùng chúng tôi để theo dõi những bài viết hay hơn nha! Thân Ái!
