Phan Bội Châu không chỉ là một nhà thơ lớn của nước ta mà còn là một nhà lãnh đạo cách mạng Việt Nam kiệt xuất trong khoảng hai mươi lăm năm đầu thế kỷ XX. Ông cũng như nhiều nhà nho yêu nước đương thời, đã dùng thơ văn làm vũ khí chiến đấu. Phan Bội Châu thực sự là một nghệ sĩ có năng lực biểu hiện phong phú, đa dạng với tấm lòng sục sôi nhiệt huyết, được các thế hệ tôn trọng, yêu mến
Ông góp phần không nhỏ cho cuộc kháng chiến, những bài thơ của ông khích lệ tinh thần yêu nước của nhân dân ta. Kho tàng thơ của ông nổi tiếng vang dội trong giai đoạn này và luôn được ca tụng đến ngày nay
Chúng ta hãy cùng nhau khám phá những bài thơ của Phan Bội Châu trong tập Thơ Tiếng Việt ngay bây giờ nhé!
Nội Dung
Chuyện quá buồn nghe, vẫn cứ nghe,
Tiếng than ngoài ngõ, khóc bên hè.
Con mèo ăn chuột, chuột ngang dọc,
Thằng bếp coi cơm, cơm nhão nhè.
Trước mắt, trộm ghen trăng biển mọc,
Bên tai, ngựa kệ gió đông về.
Tội tình cô gái xuân vừa nụ,
Mắc bợm thầy tu thả thuốc mê.
Bỏ nhà trót đã bấy nhiêu năm,
Lửng cả non Hồng với nước Lam.
Thiệt có quên chăng, trời mới biết,
Nếu còn về nữa, đất e lầm.
Gửi tình thăm viếng, mây ra Bắc,
Nặng ước đoàn viên, nguyệt ghé rằm.
Muốn kháp mặt nhau trong giấc mộng,
Canh khuya chưa ngủ, gượng lên nằm.
Nhân duyên lạ thiệt lão cùng mầy,
Chung chiếc thuyền con bấy tháng ngày,
Lấp biển đây đã khô tuỷ đá,
Che trời đó cũng sói đầu cây.
Nếu còn thời thế cho xoay ngón,
Há lẽ anh hùng mãi bó tay?
Thôi lão cùng mầy trò chuyện khoác,
Chán chi hùm gió với rồng mây.
Giữa đêm thu trời yên gió lặng,
Một mình nằm cố lắng tai nghe…
Lắng nghe dì muỗi vo ve,
Bên màn dậy hỏi tí te mấy lời:
Hỏi dì muỗi sao lười biếng thế?
Thiếu chi nghề kiếm kế nuôi thân,
Mà đi hút máu nhân dân,
Hại người đang buổi mê man cho đành?
Sao chẳng quản hôi tanh nhơ nhuốc,
Bị chê bai có được ích gì?
Vả chăng, ăn xổi ở thì,
Những nghề hèn mạt sao dì lại ưa?
Giờ trở đi nên chừa thói cũ
Noi theo đường sáng sủa làm ăn,
Mấy lời khuyên nhủ ân cần,
Nên chăng xin hãy phân trần cùng nhau…
Muỗi ngẫm nghĩ hồi lâu đáp lại:
– Thời buổi này trái, phải sá chi?
Chúng tôi là vật vô tri,
Hễ mình no bụng, biết gì đến ai?
Kìa thử hỏi loài người ta đó,
Lũ tham quan nào có thương ai?
Chỉ đi bóc lột của người,
Làm nên giàu có một đời sướng thân.
Nào có tưởng đến dân đói khổ,
Tiếng chê cười gác bỏ ngoài tai!
Huống chi khác giống khác loài?
Thoát nghe đến tiếng cụ nghè Ôn,
Dầu cháu cũng thương, chẳng lọ con.
Chín suối bao giờ quên lịch sử,
Nghìn thu chưa dễ thác linh hồn.
Bác còn nhớ cháu khi trò chuyện,
Nay đã hồn xưa nợ nước non!
Khóc chẳng làm gì, thôi phải hát,
Sống như thác vậy, chết như còn.
Ngan ngát chông gai gớm mọi đường,
Thương người ta phải quét cho quang,
Đồ dơ cậy sức tay liều lĩnh
Tưới bụi nhờ ơn nước sẵn sàng.
Dọc đất ngang trời, sao chổi múa,
Chống mưa cản gió, dặm mây trường.
Miễn cho thiên hạ không gai mắt,
Khó khẳng từ đâu, sướng chẳng màng.
Gió dập mưa dồn dợn tứ tung,
Trời ôi sao nỡ hiếp thằng cùng?
Bùn lầy choán cả trăm đường ngả,
Tơi nón đành riêng một núi sông.
Nuôi xác kìa ai thêm nặng thịt,
Gò lưng khiến tớ quá đau lòng.
Cha trời con cũng con chung cả,
Tuồng bất bình kia có chán không?
Lụt mưa chi mãi hỡi cha trời,
Cướp nón chưa rồi dựt cả tơi.
Chở xác ghê cho thần thánh thịt,
Khuống chân thương nỗi ngựa trâu người.
Đường nguyên chung chạ không cao thấp,
Lẽ phải xô bồ có một hai.
Khó nhọc mặc lòng săn bước tới,
Sẵn còn đôi cánh với đôi vai.
Ru hời, ru hỡi, ru hơi
Nín đi em hỡi chị ngồi chị ru
Nước ta từ dựng cơ đồ
Bốn ngàn lẽ địa đồ còn kia
Rừng vàng biển bạc thiếu gì
Non sông đất nước cũng thì người ta
Mà thử ngắm Xiêm La, Nhựt Bổn
Một vót lên cùng bạn liệt cường
Nước mình thua kém trăm đường
Sống say chết dở mơ màng điếc câm
Nghĩ lắm lúc âm thầm chị giận
Không chủ quyền nên mất tự do
Cơ đồ tiên tổ để cho
Chỉ vì con cháu không lo giữ gìn!
Nay đến nỗi không quyền tự trị
Tám mươi năm sỉ nhục lắm em ơi
Ru hời, ru hỡi, ru hơi
Mong em khôn lớn nên người
Ơn nhà nợ nước em thời lo toan
Lo toan đem lại giang san
Đừng ham sống cái nhơn tuần như ai
Dưới trăng bày rõ cảnh tang thương
Ghê gớm thua chi bãi chiến trường!
Bãi rộng, bùn bôi, thưa bóng lửa,
Chùa hiu, gió thoảng vắng mùi hương.
Cây đưa mấy dặm phơi xương trắng,
Ngói đổ đầy nơi nhuộm máu hường.
Hoạ kiếp dân lành đâu đến nỗi?
Thường năm thường gặp chuyện tai ương!
Xuất dương rồi sẽ xuất dương hoài,
Địa phủ, thiên đường dạo khắp nơi.
Chẹt họng, Diêm Vương tra tổ quỷ,
Bắt tay Thượng Đế hỏi thù trời.
Thây ai dẫn độ, ba tuồng láo,
Mặc chú du hành bốn bể khơi.
Sẵn dịp vui chân vào quãng nguyệt.
Ngó xuôi trần thế vuốt râu cười!
Sống tủi làm chi đứng chật trời
Sống nhìn thế giới hổ chăng ai?
Sống làm nô lệ cho người khiến
Sống chịu ngu si để chúng cười
Sống tưởng công danh, không tưởng nước
Sống lo phú quý, chẳng lo đời
Sống mà như thế đừng nên sống
Sống tủi làm chi đứng chật trời.
Tuy vẫn đầu suông vẫn cứ đầu,
Trời kia chung đội với ai đâu!
Còn vai còn sọ càng như thế,
Bao nắng bao mưa cũng mặc dầu!
Ghê những xiêm đai mà cỏ rác,
Biết đâu khăn yếm, chẳng mày râu!
Ơn người tri kỉ thương đầu bạc,
Vấn vít tơ tình mãi mãi lâu!
Quên lửng năm trời đã bấy nay,
Ơn người tặng lịch nhắc cho hay.
Á Âu xáo lộn đen pha đỏ.
Tân cựu phân minh tớ đội thầy.
Tháng Một đứng trên đầu tháng Chạp,
Ngày Nam nằm dưới đít ngày Tây.
Xem trên mặt giấy càng thêm cảm,
Năm mới đâu nào mới ở đây.
Năm mới đâu nào mới ở đây,
Thiên nhiên bức giấy đến kỳ thay.
Đất đành vô cố tròn xoay xáo,
Trời quá dư ông khéo đặt bày.
Gắng đuổi đua nhau từ nửa phút,
Sao hờ hững thế trót bằng ngày?
Tài hay quên, thiệt thằng này tột,
Cảm tạ ơn người nhắc tới tay
Gởi thân vào áng dinh hoàn,
Khác gì một lá giữa ngàn rừng xanh?
Thuyền con lơ lửng một mình,
Lại còn trống troảng như hình không ta.
Thình lình thấy chiếc xuồng qua,
Có cô gái bé mười ba tuổi đầu.
Vóc cô non yếu mặc dầu,
Nhưng tài chèo chống lại giàu hơn trai.
Giữa cơn mưa gió nhàm trời,
Mà mình bát, cạy như chơi mới kỳ.
Hứng lên xúc cảnh thành thi,
Có bài tứ tuyệt cậy mây gởi thuyền.
Thơ rằng:
Chẳng vẩy vây mà cũng thạo bơi,
Chiếc xuồng xuống ngược lại lên xuôi.
Kinh dòng cản gió nên như thế,
Trông gió xoay buồm lọ kể ai.
Duyên nợ mặn mà non nước cũ,
Tình cờ gặp gỡ tháng ngày xuân…
Còn trời, còn đất, còn đây đấy,
Ai nấy chia nhau gánh một phần.
Trái Đất xoay hoài chả biết mỏi,
Chạy quanh giáp vòng lại chạy lại,
Ba trăm sáu chục lẻ năm ngày,
Cái tuồng năm mới thấy diễn mãi,
Ngày tháng như nước cứ chảy xuôi
Âm lịch, dương lịch thêm lôi thôi,
Trời già thinh thinh chẳng thèm nói,
Để trẻ xôn xao ăn Tết chơi.
Thịt xôi hương vàng đơm ba bữa,
Quần hàng áo lụa đi hớn hở!
Tiếng pháo rước xuân nổ vang trời,
Chén rượu mừng xuân say thả cửa.
Cõi đời tấn tới mau hơn lên.
Xứ mình năm nay như nằm trên.
Quanh năm trừ ra mấy ngày Tết.
Chỉ nghe tiếng than và tiếng rên.
Trò tết như vậy không gì mới,
Duy có cái già khéo khuấy rối,
Bao nhiêu mã lực kéo không lùi,
Tàu bay, xe hoả lại đẩy tới,
Ai là tuổi trẻ lo gắng lên,
Đừng để tóc bạc răng long,
Ngồi than: ngày tháng vô tình chẳng thèm đợi.
Nghĩ tới anh em phải choáng đầu,
Tết ai nào phải Tết mình đâu?
Kiếm cơm năm suốt mười hai tháng.
Bán sức, ngày vừa ít chục xu.
Con đói vì khô hai vú sữa,
Thân còn thêm cực mấy phen xâu,
Tết hoài Tết huỷ, vui chi tá?
Pháo láng giềng kêu tởm điếc mù!
Tết mới qua đi, Tết lại về,
Nghe người (nói?) Tết, khiến mình ghê.
Bếp không, pháo láo ngoài sân nổ,
Bụng trống, thơ điên trước cửa đề.
Say gượng chén chè mua thú mướn,
Nhồi mềm đầu óc bán bài thuê.
Tết như thế hử? Âu đừng Tết,
Bốn bể năm châu nợ bốn bề.
Biết bao máy móc cướp trơn nghề,
Tết lấy gì đây? Sợ Tết về.
Tiền bạc bòn trong mười ngón ép,
Tháng ngày qua trọn một đời thuê.
Mua vui những tưởng ma trêu chọc,
Bán dại còn e nợ bốn bề.
Cặm cụi lo co xong mấy bữa,
Tết gì cực quá hỡi xanh tê!
Thình lình một tiếng sét ngang lưng,
Nuốt nghẹn tình tơ xiết nói năng.
Mây mịt mờ xanh trời vẫn hắc,
Giọt chan chứa đổ, bể khôn bằng.
Thân vàng đành cậu liều theo cái,
Dạ tuyết thôi em gởi với trăng.
May nữa duyên sau còn gặp gỡ,
Suối vàng cười nụ có ngày chăng?
Gặp mình, mình lại thẹn cùng mình,
Ai khiến em mà vội gặp anh?
Vẫn nghĩ hữu chung ví hữu thuỷ,
Thôi thề đồng tử chẳng đồng sinh.
Trăm năm cuộc bụi, dâu hay bể,
Một tấm lòng son, sắt với đinh.
Gió dữ mưa cuồng thây kệ nó,
Dắt nhau ta tới tận thiên đình.
Dắt nhau ta tới tận thiên đình
Quyết dẹp cho yên sóng bất bình
Mặt nước em còn hồng giọt máu
Nợ đời anh chửa trắng tay tanh
Trăm năm thề với trời riêng đội
Bảy thước âu là mẹ chẳng sinh
Mình hỡi! Mình đừng buồn bã quá
Hồn còn mạnh khoẻ, phách còn linh
Em ơi! Em vậy, chị thời sao?
Ghê gớm mà cùng tiếc biết bao!
Chung nợ cha sinh và mẹ dưỡng
Rẽ đường vực thẳm với bờ cao
Ngại ngùng gió yếu, mây trơ mực
Tức tối trời say, máu úa đào
Hồn có thiêng liêng, dúm tính nhỉ
Mẹ già em bé nghĩ dường nao!
Mẹ già em bé nghĩ dường nao!
Và nợ chồng con nặng biết bao
Nổ đất thình lình tay vỗ kép
Nhuộm trời ghê gớm máu phun đào
Giữa trường tân khổ no cay đắng
Trước trận phong ba nổi gió trào
Chị có ngờ đâu em đặng thế
Biển ngần ấy rộng, núi ngần cao!
Bạn với ai đây, với một mình,
Ngoài ba chén rượu chợt vô tình.
Cu li, phú lít, nghề chưa thạo,
Cụ bếp, ông bồi nghiệp chửa rành.
Toan học đĩ giai, đà quá nhảm,
Muốn theo làng hát miệng không lanh.
Chỉ hay một việc là ông cách,
Chợ ế hàng thừa phải ngậm thinh.
Ở bài viết trước Nhà Thơ Phan Bội Châu Cùng Tập Thơ Tiếng Việt Đặc Sắc Phần 3 chúng tôi đã nhận được nhiều ý kiến tích cực từ quý độc giả, hôm nay uct.edu.vn gửi tặng bạn những bài thơ thật hấp dẫn dành tặng cho các bạn. Hy vọng các bạn sẽ hài lòng bài viết của chúng tôi! Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết này!
