Đa phần các bài thơ Thái Bá Tân dịch của William Shakespeare chính là các phần của bản Sonnet. Đây là những tác phẩm đặc sắc và ghi đậm dấu ấn của nhà soạn nhạc vĩ đại và nổi tiếng khắp thế giới này. Đó cũng chính là lý do những vở kịch của ông đã được dịch ra nhiều loại ngôn ngữ trên thế giới.
Nội Dung
Như sóng biển đêm ngày trên bãi sỏi
Ðang xô nhau tìm cái chết của mình,
Phút tiếp phút, Thời gian không biết mỏi,
Vào vĩnh hằng, phút tiếp phút trôi nhanh.
Vầng trăng non những đêm dầu nhợt nhạt
Ðã to dần, thêm sáng với thời gian,
Nhưng thời gian lại làm trăng che khuất,
Và ngày kia không sáng nữa, trăng tàn.
Thời gian phá những mùa xuân tuổi trẻ,
Trên trán người, nhiều nếp khắc in sâu.
Và những gì trong thiên nhiên đẹp thế-
Trước thời gian, tất cả phải cúi đầu.
Nhưng thơ tôi thời gian không thể giết-
Trong thơ tôi, em trở thành bất diệt.
Khi tôi thấy thời gian đang tàn ác
Ðem bàn tay phá huỷ hết những gì
Do quá khứ đã làm nên: tháp bạc,
Tượng, lâu đài- tất cả cuốn phăng đi:
Khi tôi thấy biển rú gầm lấn đất,
Sóng ngày đêm vật vã thế muôn đời,
Nhưng bờ đất không thua: nay để mất,
Mai lại bồi, xô sóng biển ra khơi;
Khi tôi thấy bao quốc gia rất dễ
Bị thời gian xoá bỏ, biến mất dần,
Tôi lại nghĩ một ngày kia cũng thế,
Sẽ mất người tôi kính trọng, yêu thân.
Nghĩa là tôi cái chết mình sẽ thấy?
Ôi hạnh phúc sao mong manh quá vậy!…
Khi tượng dồng, khi đại dương, dất đá
Không vững vàng trước lưỡi hái thời gian,
Thì sắc đẹp, như bông hoa, chiếc lá,
Giữ làm sao không lụi héo, không tàn?
Và hương hoa có thể nào thơm mãi,
Gặp gió mưa hay tuyết bão đạp chà,
Khi núi cao và lâu đài vững chãi
Bị bào mòn theo năm tháng trôi qua?
Ôi đáng sợ!… Biết dấu đâu tất cả
Ðể nghìn năm cái đẹp vẫn nguyên lành,
Ðể bông hoa khỏi thời gian tàn phá,
Ðể dòng đời cứ chảy mãi, trong xanh?
Chỉ trang giấy và mực đen có phép
Giữ người tôi yêu suốt đời mãi đẹp.
Quá mỏi mệt, anh cầu mong cái chết,
Vì thấy dân phải sống kiếp ăn mày,
Và cái tốt bị xem thường, khinh miệt,
Và cái tồi, đời quí trọng, khen hay
Và niềm tin bị đạp chà, lừa dối,
Và gái ngoan cam chịu nhục suốt đời,
Và kẻ mạnh trước kẻ hèn uốn gối,
Và bao lần danh dự hoá trò chơi,
Và nghệ thuật bị chính quyền khoá miệng,
Và người ngay nô lệ kẻ côn đồ,
Và thằng dốt chê người tài lên tiếng,
Và thật thà bị chế giễu ngây ngô…
Anh muốn chết, thoát những điều thấy đó,
Nhưng không nỡ để mình em đau khổ.
Ðừng buồn lâu khi nhà thơ em chết,
Khi nghe tiếng chuông rung báo ngân rền,
Rằng thế giới này tối tăm, anh vĩnh biệt
Về thế giới côn trùng tăm tối dất đen.
Một ngày kia sonet này em đọc,
Xin chớ phiền lòng thương tiếc nhà thơ.
Anh không muốn thấy em buồn, em khóc
Khi nhớ về anh, nhớ những phút bây giờ.
Anh không muốn khi anh không còn sống
Mà tên anh vẫn giữ trong đầu.
Em hãy để tình yêu và hy vọng
Theo anh về nơi ấy dưới đất sau.
Anh không muốn thấy em buồn, đau khổ
Mà người khác gièm pha em này nọ.
Ðể người khác không bắt em nhỏ lệ
Nói tốt về anh, hay nói những gì
Ðã bắt em yêu thương như thế-
Nhớ sau này khi anh chết, quên đi,
Quên tất cả, vì anh không đáng nói
Không đáng yêu- Anh chẳng muốn vô tình
Vì lòng tốt, em thành người giả dối
Nói những điều không có thật về anh.
Và mãi mãi để tình em chân thật,
Ðể em không xấu hổ nữa bao giờ,
Em cứ mặc tên anh chôn dưới đất
Với xác mùn, chôn vĩnh viễn trong thơ.
Vì anh biết anh hai lần có lỗi:
Anh không tốt còn bắt em nói dối!
Trong tim anh chỉ mùa đông em thấy,
Khi lá vàng theo gió lạnh lắt lay,
Phất phơ treo trên cành khô run rẩy,
Vườn chim xưa nay tuyết trắng phủ dày.
Em chỉ thấy trong anh ngày sắp hết,
Khi hoàng hôn le lói phía chân trời
Và bóng tối bằng màn đen cái chết
Khẽ buông dần, đang phủ kín khắp nơi.
Em chỉ thấy dưới tro tàn tuổi trẻ
Ngọn lửa hắt hiu thiêu cháy bao tình
Và những gì xưa làm đời đẹp thế,
Nay thành mồ chôn hết cả đời anh.
Em thấy hết, nhưng cũng từ buổi đó
Càng yêu thêm người từ lâu đáng bỏ.
Em yên tâm, nếu có ngày thần chết
Ðến bất ngờ, tàn nhẫn bắt anh đi,
Thì sonnet bây giờ anh đang viết
Ở cùng em, anh chẳng giữ chút gì.
Và mỗi lần để thơ anh trước mặt,
Em thấy trong thơ những cái em tìm,
Vì mộ đất chẳng được gì ngoài đất,
Khi tâm hồn- anh gửi lại cho em
Thành ra em chẳng mất gì tất cả,
Ngoài xác anh đang thối ruỗng dưới mồ
Cái chỉ cần một mũi dao cũng ngã,
Chẳng có gì em luyến tiếc, buồn lo.
Cái quí nhất mang trong tim, trong óc
Anh chết đi, thành thơ này em đọc.
Mỗi lần thấy em, lòng anh mát lại
Như mưa mùa hè tưới mát cho hoa
Còn yêu em, anh đang còn khổ mãi,
Như anh keo bên kho báu trong nhà.
Như anh chàng ngất ngây vì giàu có,
Khi vểnh tai nằm lo trộm qua đêm,
Khi lấm lét ngồi đếm tiền một chỗ,
Khi muốn khoe cho tất cả ghen thèm.
Anh cũng thế, nhiều khi nhìn thuê thoả,
Nhưng nhiều lần khao khát một lần trông
Anh chỉ có mình em là tất cả-
Buồn và vui, anh mang hết trong lòng
Và cứ thế, ngày tiếp ngày thay đổi,
Khi thì giàu, khi thì anh nghèo đói.
Em nói thơ tôi không hề thay đổi,
Không có nhiều từ ngữ lạ và hay.
Em hỏi sao tôi không tìm cái mới
Trong cách vần thơ, diễn đạt, trình bạy.
Và em bảo một đề tài tôi viết,
Luôn điểm tô cho cái có lâu rồi.
Và có lẽ chỉ một từ đủ biết
Rằng bài thơ đang đọc- chính thơ tôi.
Vâng, có thể. Vì suốt đời tôi chỉ
Viết về em, về một mối tình em,
Và tình cảm và ước mơ suy nghĩ,
Tôi mất rồi, tôi lại sẽ mất thêm.
Như mặt trời qua đêm mưa mọc lại,
Tôi sẽ còn viết về em, viết mãi…
Bao thời gian- kim đồng hồ cho biết.
Gương chỉ cho anh tóc trên đầu.
Trang giấy trắng mang những dòng anh viết
Truyền những gì anh nghĩ đến đời sau!
Những nếp nhăn trên trán anh sẽ nhắc
Rằng bên anh cái chết đếm từng ngày;
Và theo tiếng kim đồng hồ tích tắc,
Vĩnh cửu mất dần lặng lẽ từng giây.
Và những gì đàu anh không giữ nổi,
Hãy đưa lên trang giấy trắng thành thơ-
Bao cảm xúc của trái tim sôi nổi,
Một ngày kia anh gặp lại bất ngờ.
Những trang giấy bỏ quên ai dám nghĩ
Lại mang đến không ít điều thú vị.
Anh không nghĩ em phải cần ca ngợi.
Khi bên em bao cái đẹp phai mờ.
Bản thân em, theo ý anh, đủ nói
Hay hơn nhiều sáo ngữ các nhà thơ.
Nên im lặng, anh không khen vì thế,
Mong cách này tăng giá trị em thêm,
Vì anh biết không bút nào có thể
Nói về em như em nói về em.
Nhưng than ôi, phũ phàng em đã trách
Rằng anh im, anh khô héo tâm hồn.
Anh không muốn như nhiều người kiểu cách
Khen quá nhiều làm cái đẹp vùi chôn.
Chỉ một ánh mắt em đen nhường ấy
Ðủ sống hơn trăm bài thơ bóng bẩy.
Nàng thơ tôi rất ít lời, thanh bạch,
Khi xung quanh các thi sĩ có tài
Ðang đua nhau ngợi ca anh đủ cách,
Ðem những lời hoa mỹ rót vào tai.
Họ nói tất về anh, tôi chỉ nghĩ
Và mong anh bao cái tốt. Lúc nào
Tôi cũng nói “Amen” khi các vị
Vừa dứt lời đưa anh bốc lên cao.
Tôi cũng nói “Vâng, tất nhiên”, “Ðúng vậy”
Ðể khen anh như người khác, trong lòng
Tuy hiểu rõ: những lời khen nhường ấy
Ðẹp và nhiều nhưng cũng chỉ bằng không.
Xin cứ quí những lời kia sôi nổi,
Nhưng đừng khinh những lời tôi không nói.
Vâng, vĩnh biệt! Làm sao anh dám nói!
Và chắc em cũng biết bản thân mình.
Em lớn quá, anh không sao giữ nổi-
Hễ lúc nào em muốn, cứ xa anh.
Vì em đến như món quà em tặng,
Mà cho em anh chẳng có cái gì.
Món quà lớn anh không xứng đáng,
Nên bây giờ đâu dám giữ em đi.
Khi em trao em cho anh ngày nọ,
Chắc em không biết giá món hàng này,
Hay không biết về anh, nên từ đó
Anh lạm quyền cất giữ đến hôm nay.
Trong giấc ngủ anh là vua thật đấy,
Nhưng mất ngai mỗi lần anh tỉnh dậy.
Người thích khoe về tài ba, sức mạnh.
Người khoe giàu, khoe dòng dõi cao sang.
Người khoe áo dát bạc vàng lấp lánh,
Khoe chó săn, khoe tuấn mã, đại bàng.
Về sở thích trên đời ai cũng có
Mỗi người riêng một cái thích, lúc này
Cái tôi thích là tình yêu, và nó
Là tột cùng nhiều sở thích xưa nay.
Tình yêu em hơn họ hàng danh giá,
Hơn áo quần thêu kim tuyến sắc tươi,
Ðắt hơn vàng và nhanh hơn tuấn mã,
Có mình em, anh hơn hết mọi người .
Nhưng chính em chỉ cần trong nháy mắt
Lấy tất cả và anh thành nghèo nhất.
Ðừng tìm cách lánh xa anh như vậy,
Vì đời ta do số phận gắn liền.
Anh chỉ sống đến một ngày nào đấy
Khi buộc lòng anh để mất tình em.
Nên vì thế anh không hề sợ chết.
Với riêng anh- chết cũng chẳng là gì.
Ðáng sợ hơn là bị em khinh ghét
Hay trêu đùa rất cay độc nhiều khi.
Em cũng chẳng làm anh buồn, khổ nhục
Bằng bất công, bằng giả dối bao điều,
Vì với anh- yêu em là hạnh phúc,
Như đồng thời được chết bởi tình yêu.
Ôi, hạnh phúc thường kèm theo đau khổ:
Em giả dối mà anh quên điều đó.
Ai có đủ quyền hành và cái ác
Mà chẳng bắt ai đau đớn một ngày;
Ai có thể làm lung lay người khác
Mà không hề bị cám dỗ lung lay-
Người ấy đáng được chúa trời ban phước,
Cuộc sống, thiên nhiên đãi ngộ rất nhiều,
Có sức mạnh, vinh quang và cũng được
Tất cả mọi người quí trọng, thương yêu.
Bông hoa đẹp nở đúng mùa thêm đẹp,
Tuy với thời gian ắt cũng héo tàn.
Nhưng nếu hoa một khi sâu đục khoét,
Thì những gì ta quí bỗng tiêu tan.
Vì cỏ dại cũng còn hơn hoa ấy,
Và cái tốt thành cái tồi là vậy.
Bao tội lỗi làm tên em vấy bẩn,
Như con sâu đang đục phá bông hồng,
Em biết giấu, giấu rất sâu, cẩn thận
Ðể cuối cùng thành đức hạnh trắng trong.
Bởi tên em đã là điều kính trọng,
Ngay những ai biết cả viếc đê hèn,
Những việc xấu em làm trong cuộc sống,
Cũng vui lòng đổi oán trách thành khen.
Em khéo chọn một lâu đài lộng lẫy
Ðể giấu đi những cái xáu của mình.
Dưới cái vỏ một bề ngoài như vậy,
Em dễ bề che các cặp mắt tinh,
Nhưng cẩn thận: một thanh gươm dù quí,
Bám bụi bẩn, lâu ngày rồi cũng gỉ.
Khi xa anh, xa niềm vui, nắng ấm,
Tôi cô đơn và lạnh lẽo trong lòng,
Như xung quanh trời đày mây, tối sẫm,
Gió lạnh về, trơ trụi cảnh mùa đông.
Mùa hè đến rồi trôi qua nhanh chóng
Nhường mùa thu mệt mỏi tới thay mình
Với chùm quả treo trên cây chín mọng
Như một bà vợ trẻ đến ngày sinh.
Và tôi thấy như đời này hoa trái
Ðã cút côi từ trong nụ trên cành.
Khi anh vắng, mùa xuân không trở lại,
Chim cũng ngừng không hót lúc xa anh.
Mà có hót cũng cô đơn, buồn bã
Ðể báo trước một mùa đông băng giá.
Em xa anh khi muôn hoa đua nở,
Khi xuân về làm sống lại khắp nơi,
Khi tất cả khoe sắc màu sắc sỡ,
Khi Saturn cũng múa hát vui cười.
Nhưng tiếng chim và hương hoa ngọt dịu
Ðã không làm anh ấm giữa mùa xuân,
Trước hoa tươi mà tâm hồn nặng trĩu,
Chẳng hái hoa như anh hái bao lần.
Anh hờ hững ngắm nhìn bông huệ trắng,
Bông hồng xinh cánh đỏ mịn, yếu mềm.
Hoa rất đẹp và hình hoa thanh, thẳng,
Nhưng mọi điều hoa bắt chước từ em.
Em đã đi, làm lòng anh tê tái,
Và mùa xuân là hình em để lại.
Nàng thơ đâu? Sao lặng im như thế,
Không ngợi ca người cổ vũ, nuôi nàng?
Hay bận hát những bài ca loại rẻ,
Hà thấp mình, đang đâu đó lang thang?
Hãy hát lên, hỡi nàng thơ kiêu hãnh,
Hát ngợi ca người đã mến yêu mình,
Người đã giúp nàng thơ thêm sức mạnh
Và đưa nàng lên ngự chốn quang vinh.
Khi chiêm ngưỡng một người xinh nhường ấy,
Nếu nàng thơ bắt gặp nếp nhăn nào,
Hãy dùng thơ, những vần thơ bóng bẩy
Ðể xoá nhoà, làm vần trán thanh cao.
Hãy nhanh chóng vượt thời gian- quỉ dữ,
Bằng cách biến người tôi yêu bất tử.
Anh yêu em, nhưng không như người khác
Say đắm yêu em, anh chẳng nói nhiều
Vì ai tình yêu khắp nơi khoác lác
Người ấy khác gì đem bán tình yêu.
Khi mới yêu em, tình yêu thắm ngọt
Anh đã nói yêu em, tha thiết, mặn mà
Như hoạ my cứ xuân về lại hót
Nhưng mùa hè chim bặt tiếng không ca.
Nhưng không phải mùa hè mất vui vì thế
Khi con chim thôi hót trên cành
Mà tiếng nhạc, khi quá nhiều, quá dễ
Dẫu ngọt ngào, nhưng cũng nhảm âm thanh.
Cũng thế, như chim, bây giờ anh ít nói
Dù vẫn rất yêu em, cho tai em đỡ mỏi.
Nàng thơ tôi nay bất tài, cổ lỗ.
Cái từ lâu tôi ca ngợi, bây giờ
Cứ để nguyên, trần truồng như sẵn có
Ðẹp và tình hơn tô vẽ bằng thơ.
Nên đừng trách vì sao tôi thôi viết.
Trông vào gương, anh sẽ hiểu điều này:
Khuôn mặt anh trong gương kia tinh khiết
Hơn mọi bài ca ngợi sáo xưa nay.
Không nghệ thuật, không thơ nào có thể
Nói hay hơn chiếc gương nhỏ anh cầm.
Thật đáng trách nếu ta đem bút vẽ
Ðể làm tồi bức ảnh thánh nhiều năm.
Nhiều nét đẹp trong chiếc gương bé nhỏ
Anh sẽ thấy, mà trong thơ không có.
Dưới mắt anh, em không hề thay đổi,
Vẫn như xưa, như anh gặp lần đầu.
Ba mùa đông đã trôi qua, tiếp nối
Ba mùa hè rực rỡ đến rất mau.
Ba mùa xuân rất dịu dàng lặng lẽ
Thành mùa thu quả chín, lá rơi đầy,
Nghĩa là thời gian trôi, em vẫn thế,
Trẻ, yêu đời, xinh đẹp giống xưa nay.
Chiếc kim phút của đồng hồ đang chạy
Nhưng mắt ta rất khó nhận khi nhìn,
Cũng thế em, sắc đẹp em anh thấy
Như suốt đời không thay đổi, đứng im.
Nếu phải chết, sắc đẹp em có lẽ
Ðã chết trước khi em rời bụng mẹ.
Khi anh đọc những bài thơ ý vị
Của người xưa, tuy khác hẳn bây giờ,
Anh thấy nói về công nương, hiệp sĩ,
Các mẫu người làm mẫu đẹp cho thơ.
Trong thơ ấy, bằng những lời trác tuyệt
Họ nói nhiều về môi, tóc, về tim.
Anh dám chắc chỉ người xưa mới biết
Nói những gì xinh đẹp có trong em.
Và tất cả những lời khen ngợi ấy
Hướng về em đang sống thật bây giờ,
Nhưng khoảng cách xưa và nay lớn vậy,
Nên họ còn chưa vẽ trọn trong thơ.
Anh thì sao? Sống gần em là thế
Mà chẳng viết được gì đáng kể.
Trên đây là các bài thơ Thái Bá Tân dịch của William Shakespeare. Đây đều là các sáng tác nổi tiếng. Điều đáng nói ở đây chính là Thái Bá Tân đã dịch thành các bài thơ với các khổ khác nhau. Đó cũng chính là cái hay và là tài năng của ông. Đừng quên đón đọc các bài viết tiếp theo của chúng tôi để cùng cập nhật những bài thơ hay bạn nhé!
Xem thêm: Nhà thơ Thái Bá Tân và tuyển tập thơ dịch William Shakespeare phần cuối
