Trần Quý Cáp là một nhà thơ nổi tiếng ở thời kì cận đại Việt Nam. Ông là một trong năm học trò giỏi nhất xứ Quảng thời bấy giờ. Ông được nhiều người biết đến với những bài thơ thể hiện tinh thần yêu nước mạnh mẽ
Ông nổi bật với bài phú Hoàn bích quy Triệu (1898) kích động lòng yêu nước của sĩ phu đương thời và bài phú Lương ngọc danh sơn (1905) viết chung với Huỳnh Thúc Kháng khi vào Bình Định, hô hào sĩ tử bỏ thi. Bài thơ Khuyên học chữ quốc ngữ sáng tác năm 1906, đến 1931, báo Tiếng dân mới công bố. Trong phong trào Duy Tân, ông là tác giả của nhiều bài ca trù, thơ Nôm nhằm mục đích tuyên truyền như bài Tôn chỉ Duy Tân, Nhắn các nhà vọng tộc, Khuyến nông ca, Đánh đổ tham quan lại nhũng…
Bạn là một người yêu thơ thì chắc hẳn sẽ không thể bỏ lỡ chùm thơ đặc sắc này phải không? Ngay bây giờ hãy cùng uct.edu.vn cảm nhận những bài thơ ấn tượng này nhé!
Nội Dung
Trống trường, trống phủ, trống lung tung
Trống cũng quan, dân mới lạ lùng!
Trống đánh mấy hồi mà lớn tiếng
Dăm mòn, da mỏng cũng như không!
此地何由起戰鋒，
祇今到處豕蛇蹤。
船臨內埠三才颭，
車駛重關一路通。
故國山河鄰笛裏，
誰家樓閣夕陽中。
安能再起陳興道，
共挽藤江偉大功。
Đà Nẵng cảm hoài
Thử địa hà do khởi chiến phong,
Kỳ kim đáo xứ thỉ xà tung.
Thuyền lâm nội phụ tam tài triển,
Xa sử trùng quan nhất lộ thông.
Cố quốc sơn hà lân địch lý,
Thuỳ gia lâu các tịch dương trung.
An năng tái khởi Trần Hưng Đạo,
Cộng vãn Đằng giang vĩ đại công.
Dân ta nay cực đà như chó
Sao quan còn võng đỏ ngáng ngà?
Thời thế này tài trí bỏ riêng ra
Quyền thế thậm, kim ngân đa mới khá
Dám hỏi mấy người công khanh, hầu bá
Ăn cơm vua, cầm quyền nước, ngồi mà lo những chuyện chi chi?
Dân đồ thán, quốc khuynh nguy
Độc lạc mỗi ngày ca vũ mãi!
Sách có chữ “Xuân lai, xuân bất tái”
Nước mất rồi mua lại được không?
Xâu thuế này cực cả Tây Đông
Lại có chữ “Vị thân gia chi cố…”
Mút lông mèo một lũ u mê!
Mất rồi ngồi đợi trở về!
Hát xướng làm chi hỡi quý quan?
Trời làm hạn hán khổ trăm đàng
Nước về Phú Lãng lương tiền tận
Dân mắc cu li cốt nhục tàn
Ngán nỗi con người mà chó ngựa
Ngờ đâu địa ngục ở nhân gian
Kẻ nghèo nước mắt lau không ráo
Hát xướng làm chi hỡi quý quan?
論曰：國之淪亡久矣，而一線之生機尚存者，何在乎，何在乎？
讀書明理，所謂士夫者，存也。
何乃一般古學埋頭於八股殘編，四家爛紙，以自誇淹博，而東京西貢不知為何處地方。多數新時睟心於五洲錦繡，三島神仙，徒競尚浮囂，於開智治生無補一毫實事。
噫！民氣消沉已非一日。風潮所及，大夢未醒。滄茫四顧，吾將籌倚。及今不奮。種類其危！
Sĩ phu tự trị luận
Luận viết: Quốc chi luân vong cửu hĩ, nhi nhất tuyến chi sinh cơ thượng tồn giả, hà tại hồ, hà tại hồ?
Độc thư minh lý, sở vị sĩ phu giả, tồn dã.
Hà nãi nhất bàn cổ học mai đầu ư bát cổ tàn biên, tứ gia lạn chỉ, dĩ tự khoa yêm bác, nhi Đông Kinh, Tây Cống bất tri vi hà xứ địa phương. Đa số tân thì tuý tâm ư ngũ châu cẩm tú, Tam Đảo thần tiên, đồ cạnh thượng phù hiêu, ư khai trí trị sinh vô bổ nhất hào thực sự.
Y! Dân khí tiêu trầm dĩ phi nhất nhật. Phong trào sở cập, đại mộng vị tinh. Thương mang tứ cố, ngô tương trù ỷ. Cập kim bất phấn, chủng loại kỳ nguy!
崔嵬萬仞古雄關，
幾度登臨俯仰間。
愁眼望窮滄海外，
怒拳揮破白雲端。
孤舟分掉荒村暮，
倦鳥投林古木寒。
七里縈迴穿過後，
鬱蔥佳氣五行山。
Vãn quá Hải Vân quan
Thôi ngôi vạn nhận cổ hùng quan,
Kỷ độ đăng lâm phủ ngưỡng gian.
Sầu nhãn vọng cùng thương hải ngoại,
Nộ quyền huy phá bạch vân đoan.
Cô chu phân điệu hoang thôn mộ,
Quyện điểu đầu lâm cổ mộc hàn.
Thất lý oanh hồi xuyên quá hậu,
Uất thông giai khí Ngũ Hành sơn.
Trên đây, uct.edu.vn đã dành tặng quý độc giả những bài thơ thắm đượm tinh thần yêu nước mãnh liệt của nhà thơ Trần Quý Cáp. Với ngòi bút tinh tế mà những bài thơ ông luôn gắn bó với nhiều thế hệ bạn đọc yêu thơ. Chúng tôi luôn liên tục cập nhật những bài viết đặc sắc và hấp dẫn hằng ngày. Hãy đồng hành cùng chúng tôi để theo dõi những bài viết hữu ích hơn nhé! Thân Ái !
