Trong nền thơ ca Việt Nam, Vũ Đình Liên được nhiều nhà bình luận văn học đánh giá cao với những ngôn từ hiện thực sinh động, giàu những nỗi niềm và chiêm nghiệm về cuộc đời. Ông có một niềm đam mê mạnh mẽ với văn học, bởi vậy ngoài sáng tác thơ ông còn tìm tòi, học hỏi và dịch những thi phẩm nổi tiếng trên thế giới. Hôm nay, uct.edu.vn sẽ giới thiệu đến các bạn những thi phẩm dịch hấp dẫn này, cùng đón xem nhé!
Nội Dung
La Maladie et la Mort font des cendres
De tout le feu qui pour nous flamboya.
De ces grands yeux si fervents et si tendres,
De cette bouche où mon cœur se noya,
De ces baisers puissants comme un dictame,
De ces transports plus vifs que des rayons,
Que reste-t-il ? C’est affreux, ô mon âme !
Rien qu’un dessin fort pâle, aux trois crayons,
Qui, comme moi, meurt dans la solitude,
Et que le Temps, injurieux vieillard,
Chaque jour frotte avec son aile rude…
Noir assassin de la Vie et de l’Art,
Tu ne tueras jamais dans ma mémoire
Celle qui fut mon plaisir et ma gloire !
Dịch
Bệnh tật và chết chóc đã gớm ghê, phá hoại
Chỉ còn một chút tro tàn, ngọn lửa chói lọi khi xưa
Đôi mắt to của nàng, say sưa và êm ái
Cái miệng nàng đã làm đắm đuối trái tim ta
Những cái hôn nhiệt nồng như liều thuốc hoàn sinh
Những giây phút say mê chói loà như ánh đuốc
Còn gì đâu, hồn ta ơi! Ôi ghê tởm, hãi kinh
Một bức tranh nhạt mờ, ba nét bút chì nguệch ngoạc
Cũng như: ta chết dần, chết mòn trong im vắng
Mà thời gian, lão già độc ác, bạo tàn
Mỗi ngày quệt ngang chiếc cánh phũ phàng
Kẻ sát nhân tối đen của nghệ thuật và cuộc sống
Ngươi không thể nào giữ được trong kí ức của ta
Người đẹp đã đem lại cho ta vinh dự và say sưa.
Que le soleil est beau quand tout frais il se lève,
Comme une explosion nous lançant son bonjour!
— Bienheureux celui-là qui peut avec amour
Saluer son coucher plus glorieux qu’un rêve!
Je me souviens!… J’ai vu tout, fleur, source, sillon,
Se pâmer sous son oeil comme un coeur qui palpite…
— Courons vers l’horizon, il est tard, courons vite,
Pour attraper au moins un oblique rayon!
Mais je poursuis en vain le Dieu qui se retire;
L’irrésistible Nuit établit son empire,
Noire, humide, funeste et pleine de frissons;
Une odeur de tombeau dans les ténèbres nage,
Et mon pied peureux froisse, au bord du marécage,
Des crapauds imprévus et de froids limaçons.
Dịch
Ôi! đẹp sao mặt trời khi ban mai hồng tươi mọc
Như ánh sáng nổ tung, chào hỏi chúng ta
Sung sướng thay ai có thể say mê khao khát
Chào hỏi hoàng hôn rực rỡ hơn giấc mơ
Tôi nhớ lại!… Tôi đã thấy tất cả, hoa, suối, cánh đồng
Như một trái tim phập phồng, dưới ánh mặt trời rung động…
Chạy mau đến chân trời, đã muộn rồi, ta hãy nhanh chân
Để níu, ít ra, một vài tia nắng quái!
Nhưng vô ích, đuổi chẳng được vị thần kia đã buộc
Đêm sâu mãnh liệt tiến lên, chiếm cả bầu trời
Đầy tai hoạ, rùng mình, tối đen, ẩm ướt
Một cái mùi chết chóc, từ đáy mả bốc lên
Và bàn chân ta rụt rè, trên miệng đầm lầy bẩn thỉu
Chạm bất ngờ những con ốc, con sên lạnh lẽo
Gloire et louage à toi, Satan, dans les hauteurs
Du Ciel, où tu régnas, et dans les profondeurs
De l’Enfer, où, vaincu, tu rêves en silence !
Fais que mon âme un jour, sous l’Arbre de Science,
Près de toi se repose, à l’heure où sur ton front
Comme un Temple nouveau ses rameaux s’épandront !
Dịch
Vinh quang ca ngợi đời tôi, ôi Xatăng!
Trên đỉnh cao xa của thiên đường người đã trị vì, và tận đáy sâu địa ngục
Khi thất thế sa cơ, người yên lặng nằm mơ
Hãy cho hồn tôi, một ngày kia, dưới bóng cây tri thức
Bên cạnh người nằm, khi trên vầng trán người bao la
Như một ngôi đền mới, cành cây tỏ rườm rà
Viens, mon beau chat, sur mon coeur amoureux;
Retiens les griffes de ta patte,
Et laisse-moi plonger dans tes beaux yeux,
Mêlés de métal et d’agate.
Lorsque mes doigts caressent à loisir
Ta tête et ton dos élastique,
Et que ma main s’enivre du plaisir
De palper ton corps électrique,
Je vois ma femme en esprit. Son regard,
Comme le tien, aimable bête
Profond et froid, coupe et fend comme un dard,
Et, des pieds jusques à la tête,
Un air subtil, un dangereux parfum
Nagent autour de son corps brun.
Dịch
Hỡi con mèo đẹp của ta, hãy đến nằm trong trái tim ta
hãy giữ yên móng vuốt của chân mi
Và để cho ta đắm chìm trong đôi mắt mi,
long lanh ánh kim và ngọc quý
Khi những ngón tay ta mơn man thoải mái
Cái đầu mi và tấm lưng uyển chuyển
Và bàn tay ta say sưa ve vuốt thân thể mi
như có dòng điện chạy qua
Ta nhìn thấy trong tâm linh hình dáng vợ ta
Cặp mắt nàng cũng giống như mắt mi ơi con vật đáng yêu
Sâu và lạnh, cắt chia như một lưỡi dao
Và từ gót chân cho đến tận đầu
Một vẻ tinh anh, một làn hương độc
Bơi chung quanh cái thân thể màu nâu
I
Andromaque, je pense à vous! Ce petit fleuve,
Pauvre et triste miroir où jadis resplendit
L’immense majesté de vos douleurs de veuve,
Ce Simoïs menteur qui par vos pleurs grandit,
A fécondé soudain ma mémoire fertile,
Comme je traversais le nouveau Carrousel.
Le vieux Paris n’est plus (la forme d’une ville
Change plus vite, hélas! que le coeur d’un mortel);
Je ne vois qu’en esprit tout ce camp de baraques,
Ces tas de chapiteaux ébauchés et de fûts,
Les herbes, les gros blocs verdis par l’eau des flaques,
Et, brillant aux carreaux, le bric-à-brac confus.
Là s’étalait jadis une ménagerie;
Là je vis, un matin, à l’heure où sous les cieux
Froids et clairs le Travail s’éveille, où la voirie
Pousse un sombre ouragan dans l’air silencieux,
Un cygne qui s’était évadé de sa cage,
Et, de ses pieds palmés frottant le pavé sec,
Sur le sol raboteux traînait son blanc plumage.
Près d’un ruisseau sans eau la bête ouvrant le bec
Baignait nerveusement ses ailes dans la poudre,
Et disait, le coeur plein de son beau lac natal:
«Eau, quand donc pleuvras-tu? quand tonneras-tu, foudre?»
Je vois ce malheureux, mythe étrange et fatal,
Vers le ciel quelquefois, comme l’homme d’Ovide,
Vers le ciel ironique et cruellement bleu,
Sur son cou convulsif tendant sa tête avide
Comme s’il adressait des reproches à Dieu!
II
Paris change! mais rien dans ma mélancolie
N’a bougé! palais neufs, échafaudages, blocs,
Vieux faubourgs, tout pour moi devient allégorie
Et mes chers souvenirs sont plus lourds que des rocs.
Aussi devant ce Louvre une image m’opprime:
Je pense à mon grand cygne, avec ses gestes fous,
Comme les exilés, ridicule et sublime
Et rongé d’un désir sans trêve! et puis à vous,
Andromaque, des bras d’un grand époux tombée,
Vil bétail, sous la main du superbe Pyrrhus,
Auprès d’un tombeau vide en extase courbée
Veuve d’Hector, hélas! et femme d’Hélénus!
Je pense à la négresse, amaigrie et phtisique
Piétinant dans la boue, et cherchant, l’oeil hagard,
Les cocotiers absents de la superbe Afrique
Derrière la muraille immense du brouillard;
À quiconque a perdu ce qui ne se retrouve
Jamais, jamais! à ceux qui s’abreuvent de pleurs
Et tètent la Douleur comme une bonne louve!
Aux maigres orphelins séchant comme des fleurs!
Ainsi dans la forêt où mon esprit s’exile
Un vieux Souvenir sonne à plein souffle du cor!
Je pense aux matelots oubliés dans une île,
Aux captifs, aux vaincus!… à bien d’autres encor!
Dịch
I
Andromaque hôm nay ta nhớ
Đến nàng. Dòng sông nhỏ Simoïs
Tấm gương đau đớn sáng ngời
Tấm lòng quả phụ tuyệt vời thương đau
Dòng sông nhỏ đầy tràn nước mắt
Bỗng tự nhiên gợi nhắc trí ta
Carrousel bữa đi qua
Paris phố cũ bây giờ còn đâu
Thành phố đổi thay mau chóng quá
Đổi thay nhanh hơn cả bóng người
Khu này nhớ lại mắt tôi
Chỉ thấy một đống ngược xuôi ván lều
Những trụ cột cheo leo xây dở
Nước, cỏ, rêu, gỗ đá, ngổn ngang
Long lanh trong các cửa hàng
Những đồ tạp hoá lố lăng phơi bày
Chuồng nuôi thú ở đây ngày trước
Một sớm mai giữa lúc nhân dân
Cần lao thức dậy đi làm
Bánh xe lục lộ chuyển vang phố phường
Con thiên nga xổ lồng cọ xát
Bàn chân to trên mặt hè khô
Và trên mặt đất nhấp nhô
Lê bộ lông trắng trên bờ rãnh con
Lòng rãnh con chẳng còn hột nước
Con thiên nga há hốc mồm khô
Tắm đôi cánh trắng điên rồ
Trong đống cát bụi, nhớ hồ nước xưa
Kêu to: Mưa bao giờ mưa đổ
Sấm trời đâu? dễ nổ hay chưa
Tôi trông rõ con thiên nga
Tượng trưng kỳ dị như là tiền oan
Như Ovide kêu than tha thiết
Lên trời xanh ác nghiệt mỉa mai
Cố vươn quằn quại cổ dài
Cái đầu khao khát trách trời chẳng thương
II
Paris dỗi, nỗi buồn vô cớ
Trong lòng tôi vẫn cứ trơ trơ
Lâu đài đồ sộ cửa nhà
Phố này, xóm nọ, hàng qua ảo huyền
Chỉ ký ức vững bền hơn đá
Trước điện lu mắt chả thấy gì
Ngoài hình ảnh cũ xưa kia
Con thiên nga lớn, lết lê điên cuồng
Như người lìa quê hương đày ải
Ngẩn ngơ mà vĩ đại vô cùng
Luôn luôn mang ở trong lòng
Giấc mơ năm tháng không ngừng xót thương
Ta nghĩ đến nàng Andromaque
Vợ đau thương một bậc đế vương
Sa tăng Pyrrhus hiên ngang
Tấm thân vàng ngọc nhục nhằn xiết bao
Nấm mồ không âu sầu tê tái
Quả phụ vua phải lấy chồng hèn
Tôi thương cô gái da đen
Gày còm, ốm yếu đứng trên vũng bùn
Sau luỹ sương dày nhìn ngơ ngẩn
Tìm bóng dừa xa vắng từ lâu
Quê nhà rực rỡ Phi Châu
Rồi tôi nghĩ đến mối sầu những ai
Đã mất đi, mất rồi, mất hẳn
Cái suốt đời sẽ chẳng thấy đâu
Những người uống lệ, ăn sầu
Em bé côi cút héo rầu như hoa
Trong rừng sâu lòng ta náu ẩn
Kỷ niệm xưa bỗng vẳng tiếng loa
Nghĩ thương trên hải đảo xa
Những chàng thuỷ thủ tàu nhà bỏ quên
Thương những ai đua chen thất bại
Thương những người khổ ải từ đây
Còn bao người nữa nào hay
Mỗi người mang một đắng cay trong lòng
Sous une lumière blafarde
Court, danse et se tord sans raison
La Vie, impudente et criarde.
Aussi, sitôt qu’à l’horizon
La nuit voluptueuse monte,
Apaisant tout, même la faim,
Effaçant tout, même la honte,
Le Poète se dit: «Enfin!
Mon esprit, comme mes vertèbres,
Invoque ardemment le repos;
Le coeur plein de songes funèbres,
Je vais me coucher sur le dos
Et me rouler dans vos rideaux,
Ô rafraîchissantes ténèbres!»
Dịch
Dưới một thứ ánh sáng mờ nhạt
Chạy múa, quằn quại, không lý do
Cuộc đời tráo trâng và quàng quạc
Nên khi thấy ở chân trời xa
Dâng lên bóng đêm khoan khoái say sưa
Làm dịu đi tất cả cả lòng không dạ đói
Xoá mờ đi tất cả cả nhục nhã, xấu xa
Nhà thơ tự bảo: “May mắn sao, đêm đã tới
Tinh thần ta cũng như xương cốt
Khao khát, cầu xin, được nghỉ ngơi
Trái tim đầy những mộng mơ u uất
Ta lên giường, ngả cái lưng dài
Và cuộn mình vào chiếc màn đêm tối
Ôi! Bóng đêm, bóng đêm mát rượi”
Vous avez empoigné les crins de la Déesse
Avec un tel poignet, qu’on vous eût pris, à voir
Et cet air de maîtrise et ce beau nonchaloir,
Pour un jeune ruffian terrassant sa maîtresse.
L’œil clair et plein du feu de la précocité,
Vous avez prélassé votre orgueil d’architecte
Dans des constructions dont l’audace correcte
Fait voir quelle sera votre maturité.
Poète, notre sang nous fuit par chaque pore,
Est-ce que par hasard la robe de Centaure,
Qui changeait toute veine en funèbre ruisseau,
Était teinte trois fois dans les baves subtiles
De ces vindicatifs et monstrueux reptiles
Que le petit Hercule étranglait au berceau ?
Dịch
Bạn đã nắm chặt bờm tóc của nàng thơ
Và một nắm tay mạnh, mà nhác trông người ta ngờ
Với cái vẻ tự tin và cái chiều thoải mái
Một chàng thanh niên quật ngã cô nhân ngãi.
Đôi mắt sáng trong, bừng bừng ngọn lửa thần đồng
Bạn đã đem cả cái kiêu hãnh người xây dựng vào trong
Những kiến trúc vừa nghiêm trang vừa bạo dạn
Từ ban dầu đã báo trước cái tài năng sau chín chắn.
Là thi sĩ máu của chúng ta rỉ ra từ mỗi lỗ chân lông
Có phải chăng, cái áo khoát của con quái vật xưa, Nhân mã
Biến mỗi mạch máu trong người thành dòng suối thê lương.
Đã được nhuộm ba lần trong rớt dãi gớm ghê, đầy độc tố
Của những con rắn kinh hồn, không quên thù cũ
Mà từ trong nôi, em bé Ec quyn đã bóp chết nhẹ nhàng.
Lorsque tu dormiras, ma belle ténébreuse,
Au fond d’un monument construit en marbre noir,
Et lorsque tu n’auras pour alcôve et manoir
Qu’un caveau pluvieux et qu’une fosse creuse ;
Quand la pierre, opprimant ta poitrine peureuse
Et tes flancs qu’assouplit un charmant nonchaloir,
Empêchera ton cœur de battre et de vouloir,
Et tes pieds de courir leur course aventureuse,
Le tombeau, confident de mon rêve infini
(Car le tombeau toujours comprendra le poète),
Durant ces grandes nuits d’où le somme est banni,
Te dira : « Que vous sert, courtisane imparfaite,
De n’avoir pas connu ce que pleurent les morts ? »
— Et le ver rongera ta peau comme un remords.
Dịch
Khi em yên nghỉ, em ơi, người đẹp âm u
Dưới một nấm mồ, đá đen, cẩm thạch
Và khi tất cả phòng khuê và lầu các
Chỉ còn là một cái hố sâu ẩm thấp gió mưa.
Khi phiến đá nặng đè trên ngực em sợ hãi
Đè trên thân em, mềm mại vì nhàn hạ, vui chơi
Khiến trái tim em ngừng đập, ngừng muốn, ngừng đòi
Và hai chân em không còn chạy được đó đây thoải mái
Mồ sâu ơi, mồ sâu là tri kỉ của nhà thơ
Đã từng nghe ta thổ lộ mênh mông những ước mơ
Trong những đêm dài mắt không sao nhắm được
Sẽ bảo em: có ích gì hỡi cô gái giang hồ chưa chót
Nếu không biết gì những nỗi niềm người chết khóc thương
Và sâu bọ sẽ đục khoét da em như hối hận trong lòng.
Vũ Đình Liên là một nhà thơ nổi tiếng được đông đảo bạn đọc biết đến nhờ sự thành công của bài thơ Ông Đồ. Với một ngòi bút hiện thực, những thi phẩm của ông tái hiện lên một khung cảnh, cuộc đời sinh động. Mời các bạn đón xem phần 3 cùng những trang thơ dịch đặc sắc nhất! Thân Ái!
Xem Thêm: Vũ Đình Liên cùng những bài thơ dịch nổi tiếng được yêu thích nhất phần 1
