Những bài thơ chữ hán góp phần không nhỏ giúp đa dạng kho tàng văn học Việt Nam. Hồ Chí Minh được ví như một ngôi sao sáng chói trên bầu trời thơ ca nước nhà. Trang thơ của ông thu hút sự chú ý mạnh mẽ từ độc giả và được ca tụng mạnh mẽ. Nếu bạn yêu thích nhà thơ này thì hãy cùng uct.edu.vn khám phá và cảm nhận nhé!
Nội Dung
每人各有一火爐，
大大小小幾個鍋。
煮飯煮茶又煮采，
成天煙火沒時無。
Ngục trung sinh hoạt
Mỗi nhân các hữu nhất hoả lô,
Đại đại, tiểu tiểu kỷ cá oa;
Chử phạn chử trà hựu chử thái,
Thành thiên yên hoả một thì vô.
Dịch nghĩa
Mỗi người đều có một hoả lò,
Và mấy chiếc nồi lớn nhỏ;
Thổi cơm, đun trà, lại nấu thức ăn,
Suốt ngày khói lửa không lúc nào ngớt.
萍水相逢談片刻，
郭君對我甚慇懃。
雪中送炭雖然少，
世界仍存這種人。
Quách tiên sinh
“Bình thủy tương phùng”, đàm phiến khắc,
Quách quân đối ngã thậm ân cần;
“Tuyết trung tống thán” tuy nhiên thiểu,
Thế giới nhưng tồn giá chủng nhân.
Dịch nghĩa
“Bèo nước gặp nhau”, chuyện trò chốc lát,
Bác Quách đối với ta hết sức ân cần;
Những người “trong tuyết cho than” tuy rằng ít,
Nhưng trên đời vẫn còn những người như thế.
慷慨賓陽莫班長，
解囊買飯給囚人。
晚間解縛給他睡，
不用威權只用恩。
Mạc ban trưởng
Khảng khái Tân Dương, Mạc ban trưởng,
Giải nang mãi phạn cấp tù nhân;
Vãn gian giải phược cấp tha thụy,
Bất dụng uy quyền, chỉ dụng ân.
Dịch nghĩa
Hào hiệp thay, trưởng ban họ Mạc ở Tân Dương,
Bỏ tiền túi mua cơm cho tù nhân;
Tối đến cởi trói cho họ ngủ,
Không dùng uy quyền, chỉ dùng ân nghĩa.
籠外六十九人盎，
籠中的盎不知數。
監房卻像刨藥堂，
又像街上買盎鋪。
Thiên Giang ngục
Lung ngoại lục thập cửu nhân áng,
Lung trung đích áng bất tri số;
Giam phòng khước tượng bào dược đường,
Hựu tượng nhai thượng mại áng phố.
Dịch nghĩa
Ngoài lao sáu mươi chín cái ang người,
Ang ở trong lao nhiều vô kể;
Buồng giam mà lại giống nhà bào chế thuốc,
Ai cũng giống hệt như cửa hàng bán ang ngoài phố!
幾十日來勞走路，
今天得搭火車行。
雖然只得坐炭上，
畢竟比徒步漂亮。
Tháp hoả xa vãng Lai Tân.
Kỷ thập nhật lai lao tẩu lộ,
Kim thiên đắc tháp hoả xa hành;
Tuy nhiên chỉ đắc toạ thán thượng,
Tất cánh tỷ đồ bộ phiêu lương.
Dịch nghĩa
Mấy chục ngày qua đi bộ mệt nhoài,
Hôm nay được đáp xe lửa;
Dù chỉ được ngồi trên đống than,
Nhưng so với đi bộ còn sang chán!
一心只想自由境，
揜命跳車他走開。
可惜他跑半里許，
又被警兵捉回來。
Tha tưởng đào
Nhất tâm chỉ tưởng tự do cảnh,
Yểm mệnh khiêu xa tha tẩu khai;
Khả tích tha bào bán lý hử,
Hựu bị cảnh binh tróc hồi lai!
Dịch nghĩa
Một lòng chỉ mong mỏi cảnh tự do,
Liều mạng nhảy xuống xe, anh ấy trốn;
Tiếc thay, mới chạy chừng nửa dặm,
Lại bị cảnh binh bắt đem về.
監房班長天天賭，
警長貪吞解犯錢。
縣長燒燈辨公事，
來賓依舊太平天。
Lai Tân
Giam phòng Ban trưởng thiên thiên đổ,
Cảnh trưởng tham thôn giải phạm tiền;
Huyện trưởng thiêu đăng biện công sự,
Lai Tân y cựu thái bình thiên.
Dịch nghĩa
Ban trưởng nhà giam ngày ngày đánh bạc,
Cảnh trưởng tham lam ăn tiền phạm nhân bị giải;
Huyện trưởng chong đèn làm việc công,
Lai Tân vẫn thái bình như xưa.
千阜萬苦非無限，
九日吾人到柳州。
回顧百餘天惡夢，
醒來面尚帶餘愁。
Đáo Liễu Châu
Thiên tân vạn khổ phi vô hạn,
Cửu nhật ngô nhân đáo Liễu Châu;
Hồi cố bách dư thiên ác mộng,
Tỉnh lai diện thượng đới dư sầu.
Dịch nghĩa
Muôn cay nghìn đắng không phải là vô hạn,
Ngày mồng chín, ta đến Liễu Châu;
Ngoảnh lại, hơn trăm ngày ác mộng,
Tỉnh ra, trên mặt còn vương chút u sầu.
苦葯杯將乾更苦，
難關末步倍艱難。
長官部只隔里許，
何故長留我此間。
Cửu bất đệ giải
Khổ dược, bôi tương can cánh khổ,
Nan quan, mạt bộ bội gian nan;
Trưởng quan bộ chỉ cách lý hử,
Hà cố trường lưu ngã thử gian?
Dịch nghĩa
Chén thuốc đắng, lúc gần cạn càng đắng,
Cửa ải khó, đến chặng cuối càng khó khăn;
Dinh trưởng quan chỉ cách chừng một dặm,
Cớ sao giữ mãi ta ở chốn này?
睡時都像純良漢，
醒後才分善惡人。
善惡原來無定性，
爹由教育的原因。
Dạ bán
Thụy thì đô tượng thuần lương hán,
Tỉnh hậu tài phân thiện, ác nhân;
Thiện, ác nguyên lai vô định tính,
Đa do giáo dục đích nguyên nhân.
Dịch nghĩa
Lúc ngủ, mọi người đều có vẻ thuần hậu,
Tỉnh dậy, mới phân biệt rõ người thiện kẻ ác;
Thiện, ác vốn chẳng phải là bản tính cố hữu,
Phần lớn đều do giáo dục mà nên.
想這難關是最后，
自由日子快來臨。
那知還有難關在，
我們應該解桂林。
Đáo trưởng quan bộ
Tưởng giá nan quan thị tối hậu,
Tự do nhật tử khoái lai lâm;
Na tri hoàn hữu nan quan tại:
Ngã mẫn ưng cai giải Quế Lâm.
Dịch nghĩa
Tưởng rằng cửa ải khó khăn này là cuối cùng,
Ngày tự do đang đến nhanh;
Ngờ đâu còn cửa ải khó khăn nữa:
Chúng tôi còn bị giải đi Quế Lâm.
一日囚千秋在外，
古人之話不差訛。
四月非人類生活，
使余憔悴十年多。
囚為
四月吃不飽，
四月睡不好。
四月不換衣，
四月不洗澡。
所以
落了一隻牙，
髮白了許多。
黑瘦像餓鬼，
全身是癩痧。
幸而
持久和忍耐，
不肯退一分。
物質雖痛苦，
不動搖精神。
Tứ cá nguyệt liễu
“Nhất nhật tù, thiên thu tại ngoại”,
Cổ nhân chi thoại bất sai ngoa!
Tứ nguyệt phi nhân loại sinh hoạt,
Sử dư tiều tuỵ thập niên đa.
Nhân vị:
Tứ nguyệt ngật bất bão,
Tứ nguyệt thuỵ bất hảo,
Tứ nguyệt bất hoán y,
Tứ nguyệt bất tẩy tảo.
Sở dĩ:
Lạc liễu nhất chích nha,
Phát bạch liễu hứa đa,
Hắc sấu tượng ngã quỷ,
Toàn thân thị lại sa.
Hạnh nhi:
Trì cửu hoà nhẫn nại,
Bất khẳng thoái nhất phân,
Vật chất tuy thống khổ,
Bất động dao tinh thần.
Dịch nghĩa
“Một ngày tù nghìn thu ở ngoài”,
Lời nói người xưa thực không sai;
Sống chẳng ra người vừa bốn tháng,
Khiến mình tiều tuỵ còn hơn mười năm.
Bởi vì:
Bốn tháng ăn không no,
Bốn tháng ngủ không yên,
Bốn tháng không thay áo,
Bốn tháng không tắm rửa.
Cho nên:
Rụng mất một chiếc răng,
Tóc bạc đi nhiều,
Gầy đen như quỷ đói,
Ghẻ lở khắp thân mình,
May sao:
Kiên trì và nhẫn nại,
Không chịu lùi một phân,
Vật chất tuy đau khổ,
Không nao núng tinh thần.
外感華天新冷熱，
內傷越地舊山河。
獄中害病真辛苦，
本應痛哭卻狂歌。
Bệnh trọng
Ngoại cảm Hoa thiên tân lãnh nhiệt,
Nội thương Việt địa cựu sơn hà;
Ngục trung hại bệnh chân tân khổ,
Bản ưng thống khốc khước cuồng ca.
Dịch nghĩa
Bên ngoài, cảm vì sự nóng lạnh mới thay đổi của trời Hoa,
Bên trong, đau vì non sông xưa của đất Việt;
Trong tù mắc bệnh thực đắng cay,
Lẽ ra phải khóc ròng mà ta cứ hát ngao!
桂林無桂亦無林，
只見山高與水深。
榕蔭監房真可怕，
白天黑黑夜沈沈。
Đáo Quế Lâm
Quế Lâm vô quế diệc vô lâm,
Chỉ kiến sơn cao dữ thủy thâm;
Dung ấm giam phòng chân khả phạ,
Bạch thiên hắc hắc, dạ trầm trầm.
Dịch nghĩa
Quế Lâm không quế cũng không rừng,
Chỉ thấy núi cao và sông sâu;
Cây đa rủ bóng xuống buồng giam, thực đáng sợ,
Ban ngày thì sầm tối, ban đêm thì im lìm.
初來要納入籠錢，
至少仍須五十元。
倘你無錢不能納，
你將步步碰麻煩。
Nhập lung tiền
Sơ lai yếu nạp nhập lung tiền,
Chí thiểu nhưng tu ngũ thập nguyên;
Thảng nhĩ vô tiền bất năng nạp,
Nhĩ tương bộ bộ bỉnh ma phiền.
Dịch nghĩa
Mới đến, phải nộp khoản tiền vào nhà lao,
ít nhất cũng năm mươi đồng;
Nếu anh không có tiền, không nộp được,
Mỗi bước đi anh sẽ gặp chuyện rắc rối.
空空苦了四十天，
四十天苦不塍言。
現在又要解返柳，
真是令人悶又煩。
?!
Không không khổ liễu tứ thập thiên,
Tứ thập thiên khổ bất thăng nghiên;
Hiện tại hựu yếu giải phản Liễu,
Chân thị linh nhân muộn hựu phiền.
Dịch nghĩa
Cực khổ không đâu mất bốn mươi ngày rồi,
Bốn mươi ngày khổ không nói xiết;
Nay lại phải giải trở về Liễu Châu,
Thực khiến cho người ta bực bội lại buồn phiền.
柳州桂林又柳州，
踢來踢去像皮球。
含冤踏遍廣西地，
不知解到幾時休。
?
Liễu Châu, Quế Lâm hựu Liễu Châu,
Dịch lai dịch khứ, tượng bì cầu;
Hàm oan đạp biến Quảng Tây địa,
Bất tri giải đáo kỷ thời hưu?
Dịch nghĩa
Liễu Châu, Quế Lâm lại Liễu Châu,
Đá qua đá lại như quả bóng da;
Ngậm oan đi khắp đất Quảng Tây,
Không biết giải đến bao giờ mới thôi?
解過廣西十三縣，
柱了十八個監房。
試問余所犯何罪，
罪在為民族盡忠。
Đáo Đệ tứ chiến khu Chính trị bộ
Giải quá Quảng Tây thập tam huyện,
Trú liễu thập bát cá giam phòng;
Thí vấn dư sở phạm hà tội?
Tội tại vị dân tộc tận trung!
Dịch nghĩa
Giải khắp mười ba huyện tỉnh Quảng Tây,
Dừng chân qua mười tám nhà lao;
Thử hỏi ta phạm tội gì?
Tội tận trung với dân tộc!
二尺闊兮三尺長，
四人住此日彷徨。
要伸伸腳也不可，
因為人多少地方。
Chính trị bộ cấm bế thất
Nhị xích khoát hề tam xích trường
Tứ nhân trú thử nhật bàng hoàng
Yếu thân thân cước dã bất khả
Nhân vị nhân đa thiểu địa phương
Dịch nghĩa
Hai thước rộng và ba thước dài,
Bốn người suốt ngày quẩn quanh trong đó;
Muốn duỗi chân một tí cũng không được,
Bởi người đông mà đất lại hẹp.
吃夠飯菜睡夠氈，
又給零錢買報煙。
主任涼公懮待我，
我心感激不塍言。
Mông ưu đãi
Ngật câu phạn thái, thuỵ câu chiên
Hựu cấp linh tiền mãi báo, yên
Chủ nhiệm Lương công ưu đãi ngã
Ngã tâm cảm khích bất thăng ngôn
Dịch nghĩa
Ăn đủ cơm rau, ngủ đủ chăn đắp
Lại cho tiền mua báo, mua thuốc hút
Chủ nhiệm họ Lương ưu đãi ta
Lòng ta cảm kích không thể nói xiết
Những trang thơ chữ Hán của Hồ Chí Minh gắn bó với những trang sử hào hùng của dân tộc ta. Qua đó, ta thêm yêu và ngưỡng mộ ngòi bút độc đáo cùng một lý tưởng cao đẹp của ông. Đồng hành cùng uct.edu.vn để theo dõi những trang viết đặc sắc nhất nhé!
Xem Thêm: Tập Thơ Chữ Hán vang danh của nhà thơ Hồ Chí Minh phần 7
