Thơ Chế Lan Viên gần gũi với mọi người, từ chủ đề đến lời thơ mộc mạc, giản dị. Tập thơ: “Ánh Sáng Và Phù Sa” là một trong những tâm huyết để đời của ông, những vần thơ trong trẻo, khỏe khoắn đi cùng với thời gian. Bài viết dưới đây, chúng tôi tiếp tục chia sẻ phần 3 của tập thơ nhé. Cùng nhau chia sẻ cảm nhận riêng của tác phẩm này nhé, các bạn!
Nội Dung
Giữa lúc tôi đi học
Thì thân anh tội tù
Nước buồn, chia tiếng khóc
Hai đứa cùng làm thơ
Anh thấy trước ngày mai
Cờ hồng treo trước ngõ
Đất mình, dân mình chủ
Lũ chó dê chạy dài
Viết câu thơ sáng trời
Giữa nhà lao bóng phủ
Tìm đường cho lịch sử
Qua hai hàng cùm xai
Tôi nhìn ra tha ma
Hay quay vào trang sách
Ôi! dân Chàm nước mắt
Kiếp dân mình đâu xa!
Tôi viết dòng nước chảy
Khóc thời gian hủy hoại
Khi đã buồn hiện tại
Thì quay về tháp xưa
Quay mặt chẳng quay lòng
Vẫn ước mơ đời hồng
Đọc thơ anh trong tối
Vẫn đợi ngày thành công
Một lòng nhưng hai ngả
Hai sông thơ hai dòng
Anh sông Hồng, sông Mã
Gầm reo trong đạn lửa
Biến thân mình màu mỡ
Thành cánh đồng nuôi dân
Tôi như con sông Thương
Chảy lòng mình thương nhớ
Đánh đắm cả thuyền mình
Trong cuộc đời tại chỗ
Như Tô Lịch mỏi mòn
Thời gian muốn lấp bùn
Nơi thuyền xưa vua đậu
Giờ rũ lá môn con
Tất cả ảnh hình anh
Là tấm hình truy nã
Giặc treo giá đầu tường
Giặc yết ngoài cổng phủ
Tất cả tuổi tên anh
Là số tù nhục nhã
Giặc cấm cả thơ anh
Không vào văn học sử
Chỉ còn có tình dân
Thương anh thầm nhắc nhủ
Chỉ còn có phong trào
Mà thơ anh châm lửa
Đảng đi đường gian khổ
Ôi, con đường vô danh!
Còn tôi mang tuổi tên
Như áo chèo phường trọ
Đội những mũ triều thiên
Tự mình bôi xanh đỏ
Tôi đi giữa lòng mình
Mà mình không hiểu nữa
Tôi đi giữa siêu hình
Như đất này lợm mửa
Trời xanh màu cứu khổ
Tôi lao vào trời xanh
Thế rồi Cách mạng về
Cờ hồng bay cả nước
Cờ hồng anh báo trước
Ở lời thơ xưa kia
Cờ trên triệu mái tranh
Nuôi Đảng ngày bí mật
Trên cổng phủ, trên thành
Hôm qua còn sấp mặt
Trên cả tháp siêu hình
Thơ tôi về ẩn nấp
Nay dậy hồn dân tộc
(Trời xanh thành thuốc độc)
Đập nát buồn trời xanh…
Ôi, tháng Tám sông Hương
Phòng Việt Minh Trung Bộ
Mùa thu, hoa phượng còn
Lần đầu ta gặp gỡ
Huế như bừng mắt mở
Cờ hồng bay Ngọ Môn
Gặp anh lần thứ nhất
Lòng im mà tưởng khóc
Nhớ hình truy nã anh
Còn hao hao dáng mặt
Ôi đôi má gầy gầy
Máu chưa hồng lại sắc
Đôi bàn tay gần gầy
Giặc cùm trong khóa chặt
Tôi nắm đôi bàn tay!
Thương đời anh gian lao
Mừng nước nhà độc lập
Tiếc ngày qua đã mất
Giận mình xa phong trào
Rồi anh dắt tôi đi
Lên đường thơ cách mạng
Bóng đêm vẫn không ngừng
Tấn công vào ánh sáng
Đi xa, về hóa chậm
Biết bao là nhiêu khê!
Rồi Kontum, Lao Bảo
Xưa nơi anh tội tù
Giờ tôi đi chiến dịch
Súng đạn quen hồn thơ
Tôi lại về trong dân
Xưa anh từng nương náu
Hiểu lại từng giá máu
Nuôi mình làm nên văn
Tôi trở lại lòng mình
Bây giờ mình cũng hiểu
Hiểu đúng sắc trời xanh
Khi dẹp tàn giông bão
Hiểu giá làn gươm báu
Sau mỗi lần đấu tranh
Hiểu mình và hiểu người
Hiểu đời và hiểu Đảng
Tôi góp phần ánh sáng
Tôi làm chủ hồn tôi
Ngoảnh lại mười lăm năm
Cùng thơ anh chung dòng
Mười một năm đồng chí
Chung ngọn cờ công nông
Vẫn buồn câu chuyện cũ
Tự ngày Quy Nhơn nọ
“Sao tôi vui đi học
Trong lúc anh tội tù?
Có anh chăng trong ngục
Ở bên đường tôi qua?
Có anh từng đến quét
Ở sân trường tôi xưa?
Mà lòng tôi không biết
Mà óc tôi không ngờ
Có bao giờ anh gọi
Mà tai tôi làm ngơ?”
Nay đã đứng trong lòng của Đảng
Vẫn thẹn mình thủa hãy còn xa
Muốn quay trở lại thời gian cũ
Ôm thương đời bạn giữa lòng ta
Tiếng vọng trong gió:
Xứ “ông” Diệm cộng hoà
Việt gian thành chí sĩ
Chúng nó mua máy Mỹ
Về cắt đầu dân ta…
Tiếng Ngô thuốc độc:
Ngô bảo: giết người là trọng đại
Việc máu Ngô xem như việc nhà
Huống nữa nay làm nên Tống thống
Giết người, không thể giết qua loa
Lối chém Nam Triều khá hủ hậu
Nhiều gươm mà ít kiếm ra máu
Nước mình tiếng thế nhưng đông dân
Giết người, máu phải cho đầy chậu
Quan Mỹ ngày nay vốn đại tài
Xoẹt qua một lúc, chục đầu rơi
Tính xem! Mười máy kia cùng chém
Ngô có ngay một trăm nụ cười
Đã chém còn bày lắm khó khăn
Pháp trường với không phải pháp trường!
Đâu là Tổ quốc, đấy, Ngô chém
Nơi nào chẳng kiếm được đầu dân!
Chém kiểu Ngô đây quả rất tiện
(Ưu tiên cho những đầu kháng chiến)
Ngô thề có trời, Ngô thương dân
Máy đến tận nhà dân để chém
Máy dong miền Đông, dong miền Tây
Chỉ huy đã có ông quan thầy
Nghề chém như nghề Ngô Tổng thống
Nơi nào có máu thì đi ngay
Lối chém ngày xưa cũng lắm tuồng
Chém chui chém nhủi chả ra hồn
Như sợ mặt trời uống mất máu
Chém người phải trốn giữa mù sương
Ngô chém bây giờ rất hãnh diện
Thầy Mỹ về trông, quan khách đến
Máu người, Ngô để cho người xem
Không có mặt trời thì bật điện
Lũ báo nhà Ngô văn viết… mau
Bút ngâm trong máu đỏ đồng bào
Tâu rằng: Ngô chém rất… nhân vị
Toàn rặt sọ dừa dân… cần lao
Máy Ngô đi trước, mồm theo sau
Mồm phun đỏ máu câu từng câu
Khen: Ngô yêu nước như yêu máu
Máu rơi một sắc, văn trăm màu
Lại ca: thầy Mỹ xưa cho bom
Giờ cho máu chém siêu linh hồn
Xương người vây trắng dinh Ngô ở
Máu người thắp đỏ phố U-ôn
Tiếng vọng trong gió:
Xứ “ông” Diệm cộng hoà
Trăm sự đều của Mỹ
Máy chém thì… nhân vị
Sơn màu U.S.A.
Đất nước đẹp vô cùng. Nhưng Bác phải ra đi
Cho tôi làm sóng dưới con tàu đưa tiễn Bác
Khi bờ bãi dần lui làng xóm khuất
Bốn phía nhìn không một bóng hàng tre
Đêm xa nước đầu tiên, ai nỡ ngủ
Sóng vỗ dưới thân tàu đâu phải sóng quê hương
Trời từ đây chẳng xanh màu xứ sở
Xa nước rồi, càng hiểu nước đau thương
Lũ chúng ta ngủ trong giường chiếu hẹp
Giấc mơ con đè nát cuộc đời con
Hạnh phúc đựng trong một tà áo đẹp
Một mái nhà yên rủ bóng xuống tâm hồn
Trăm cơn mơ không chống nổi một đêm dày
Ta lại mặc cho mưa tuôn và gió thổi
Lòng ta thành con rối
Cho cuộc đời giật dây
Quanh hồ Gươm không ai bàn chuyện vua Lê
Lòng ta đã thành rêu phong chuyện cũ
Hiểu sao hết những tấm lòng lãnh tụ
Tìm đường đi cho dân tộc theo đi
Hiểu sao hết “Người đi tìm hình của Nước”
Không phải hình một bài thơ đá tạc nên người
Một góc quê hương nửa đời quen thuộc
Hay một đấng vô hình sương khói xa xôi
Mà hình đất nước hoặc còn hoặc mất
Sắc vàng nghìn xưa, sắc đỏ tương lai
Thế đi đứng của toàn dân tộc
Một cách vin hoa cho hai mươi lăm triệu con người
Có nhớ chăng hỡi gió rét thành Ba Lê
Một viên gạch hồng, Bác chống lại cả một mùa băng giá
Và sương mù thành Luân Đôn, ngươi có nhớ
Giọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm khuya?
Đời bồi tàu lênh đênh theo sóng bể
Người đi hỏi khắp bóng cờ châu Mỹ, châu Phi
Những đất tự do, những trời nô lệ
Những con đường cách mạng đang tìm đi
Đêm mơ nước, ngày thấy hình của nước
Cây cỏ trong chiêm bao xanh sắc biếc quê nhà
Ăn một miếng ngon cũng đắng lòng vì Tổ quốc
Chẳng yên lòng khi ngắm một nhành hoa
Ngày mai dân ta sẽ sống sao đây?
Sông Hồng chảy về đâu? Và lịch sử?
Bao giờ dải Trường Sơn bừng giấc ngủ
Cánh tay thần Phù Đổng sẽ vươn mây?
Rồi cờ sẽ ra sao? Tiếng hát sẽ ra sao?
Nụ cười sẽ ra sao?
Ơi, độc lập!
Xanh biết mấy là trời xanh Tổ quốc
Khi tự do về chói ở trên đầu
Kìa mặt trời Nga bừng chói ở phương Đông
Cây cay đắng đã ra mùa quả ngọt
Người cay đắng đã chia phần hạnh phúc
Sao vàng bay theo liềm búa công nông
Luận cương đến Bác Hồ. Và Người đã khóc
Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lênin
Bốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách gấp
Tưởng bên ngoài, đất nước đợi mong tin
Bác reo lên một mình như nói cùng dân tộc
“Cơm áo là đây! Hạnh phúc đây rồi!”
Hình của Đảng lồng trong hình của Nước
Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười
Bác thấy:
dân ta bưng bát cơm mồ hôi nước mắt
Ruộng theo trâu về lại với người cày
Mỏ thiếc, hầm than, rừng vàng, bể bạc
Không còn người bỏ xác bên đường ray
Giặc nước đuổi xong rồi. Trời xanh thành tiếng hát
Điện theo trăng vào phòng ngủ công nhân
Những kẻ quê mùa đã thành trí thức
Tăm tối cần lao nay hoá những anh hùng
Nước Việt Nam nghìn năm Đinh Lý Trần Lê
Thành nước Việt nhân dân trong mát suối
Mái rạ nghìn năm hồng thay sắc ngói
Những đời thường cũng có bóng hoa che
Ôi! Đường đến với Lênin là đường về Tổ quốc…
Tuyết Mat-xcơ-va sáng ấy lạnh trăm lần
Trong tuyết trắng như đọng nhiều nước mắt
Lênin mất rồi. Nhưng Bác chẳng dừng chân
Luận cương của Lênin theo Người về quê Việt
Biên giới còn xa. Nhưng Bác thấy đã đến rồi
Kìa, bóng Bác đang hôn lên hòn đất
Lắng nghe trong màu hồng, hình đất nước phôi thai
Khóc chẳng ăn thua, anh hãy thử cười
Cười đuợc rồi, bỗng rơi tan tiếng khóc
Như một gói tiền cũ, không còn ai tiêu, phải vứt
Khi trong lòng đã đúc triệu đồng vui
Ta lấn từng nỗi đau như mùa chim lấn vành đai trắng
Lấn bệnh tật mà đi, máu đỏ lấn da xanh
Bốn bức tường vôi chận lấy đời mình
Ta cũng lấn. Nụ tầm xuân ra ánh sáng
Có hề gì! Mùa đông dù dài đẵng
Nhưng đã chờ hoa, thì hoa phải thắng
Tôi đang mở dần quyển sống từng trang…
2
Thơ ta đang giữa trận
Máu đổ nhiều nhưng nén tiếng kêu rên
Cho đến lúc cờ treo trên xác giặc
Vết thương kia, hãy quay lại khẽ nhìn
Lúc bấy giờ có muốn khóc cũng không còn khóc được
Cái chết đã chết rồi, cái sống bận đi lên…
3
Tôi tìm vui như tìm vàng trong quặng
Trong hầm sâu. Với một ngọn đèn thơ
Vào trong những lớp kim tâm hồn cay đắng
Quỷ quái chưa! Vẫn thấy lời ca sự sống đang chờ
Lòng ta, chửa bao giờ ta đi hết được
Đi hết lòng, tiếng khóc hóa lời ca
4
Hôm nay nói nổi vui còn mượn lời đau
Nam Bằng, Nam Ai, Bài chòi, Vọng cổ
Nhưng ngày mai tiếng hát kịp theo lòng
Thi lấy câu vui mà dệt đời hồng…
5
Bạn thương mến, đừng xua con chim nhỏ
Mỗi câu thơ đều muốn báo tin lành
Đều muốn trút hạt châu vàng khỏi cổ
Mỗi đêm tàn đều muốn hóa bình minh
Cánh lông dù lạnh lẽo hạt sương đêm
Nhưng sờ xem, dưới lông chim, chim vẫn ấm
Đừng đuổi thơ tôi, vì một chút chiều tà nào ngả bóng
Hãy kiên lòng, sẽ thấy nắng mai lên…
6
Tôi đứng dưới nhành vui, còn bỡ ngỡ
Như em Kiều e lệ nép vào hoa
Nhưng ánh sáng tưng bừng đôi mắt nhỏ
Đón chàng Kim trong hạnh phúc chan hòa
7
Phan Đình Giót lấp lỗ châu mai từ buổi ấy
Nay còn che bao hỏa điểm trong hồn tôi
Che những đàn em sau mang mặt trời tiến tới
(Cho cả những ai trong đạn lửa muốn lùi!)
Bế Văn Đàn lấy thân làm giá súng
Súng thơ tôi, tôi kê lên xác đời anh
Tôi đâu dám tủi buồn quên nhiệm vụ
Mỗi câu thơ đều phải vượt lên mình
8
Dù chỉ còn hai giây anh đến gần cái chết
Dù tử thần gặm hết thịt đời anh
Anh còn đợi một tin vui về thống nhất
Lắng một khúc chèo trong buổi nhạc truyền thanh
Còn nắm chặt hơn bàn tay bè bạn nắm
Hối tiếc một câu văn chưa nói hết ý tình
Anh còn cầm cái sống trong tay như cành hoa chi chút
Cầm lòng yêu đời như một thanh gươm
Cầm hy vọng như cờ xuân muôn thuở
Cầm tương lai như một ráng hồng
Dù chỉ là anh không bằng lòng chết
Dù chỉ là tiếng rủa nguyền bóng tối đến ăn anh
Trong phút ấy anh đã góp vàng trong cuộc sống
Đã dựng nên trăm đỉnh tháp yêu đời
Đã đạp đổ những núi dày bóng tối
Đem lòng anh bảo vệ lấy lòng tôi
9
Như con sông dệt phù sa trong rừng vắng
Những ngày qua nào có mất đi đâu
Ngày mai phù sa hát lên ngô vàng và nếp trắng
Ai quên ngày xe sợi nhỏ trong rừng sâu?
10
…Hồn thơ ơi em chớ sợ mất vàng
Nếu lòng em không bỏ phí qua thời gian
Nếu hạt lúa em trồng mang sức nóng
Chẳng ngày nào vô ích bay qua đâu
Ngày mai khi dòng nước đến trung châu
Phù sa sẽ vun hồng lên cuộc sống
Như chút quà em tặng, từ rừng sâu
Đời sẽ hiểu em, đời sẽ nhận
Đời sẽ ra hoa ra trái mỡ mầu
11
Thêm một ngày cho rừng biến thành than
Cho lớp đất phù sa thành sữa lúa
Cho lá dâu non dệt thành tơ lụa
cho lưỡi liềm cong mặt nguyệt nên tròn
Thêm một ngày, thêm một tháng, thêm một năm
Thêm tay ta, thêm lòng ta, thêm cuộc sống
Như bể lớn thở thêm từng lớp sóng
Như đất nước lành thêm sắc máu ở da non
12
Tôi nhặt từng hạt vàng sức khỏe rơi đi
Như mẹ già nhặt hạt thóc vàng đã đổ
Nhặt từng hạt máu mặt trời vứt bỏ
Từng giọt thi tài rơi vãi dưới chân đi
Cho đến lúc cơ thể lại tràn đầy sức khỏe
Phù sa hồng đôi má, đôi tay
Áp má cuộc đời, ta hít dài từng nhịp thở
Vin nhánh mùa xuân không phải cánh tay gầy
Lại đủ khí giới lên đường cùng đồng đội
Khí giới thôi ư? Còn cả lòng vui
Như nắng vàng đổ xuống đồng chói lọi
Như hương thơm đồng lúa ướp da trời
Khi được lúa, ta được cả chim trời đến hót
Hạnh phúc khi trở về, hạnh phúc hóa thành đôi
Ngã xuống ở Mường Pồn anh đâu biết có mùa cam
Anh chỉ thấy dây thép gai đồn giặc
Tôi yêu những người chửa hình dung ra hạnh phúc
Lúc đồng đội cần, dẫu chết chẳng từ nan
Thôi nhớ hoa xong lại nhớ người
Chiến khu phương ấy trắng mây trời
Chửa về Tuyên Thái thăm tre trúc
Hãy đến sông Hồng ngóng nứa xuôi
Thuở nước mất, nằm mơ còn thấy khóc
Nỗi đau đón đường cướp hết vàng ta
Lúc tỉnh dậy, chỉ đói nghèo là thực
Vàng mất rồi là vàng của trong mơ!
Hòa tiễn Liên Xô bay đến rồi
Ta vui, hay ánh sáng trăng cười!
Như cô gái mở bừng đôi mắt
Trong buổi đầu, xuân ghé sát môi!
Tuổi nhỏ tay nào không với trăng?
Trái vàng ngon ngọt muốn tìm ăn!
Hoa vàng muốn bẻ cài lên tóc
Tháng đuổi năm xô, mộng nhỏ dần!
Đói khổ giam ta vào mặt đất
Buộc tay ta xuống giữa khô cằn
(Trăm bận tay còn đi chém giết)
Cánh tay dần cách mãi vầng trăng
Nghìn năm bất lực tay buông rủ
Ngã xuống trang thơ những bóng hằn!
Ta mơ trăng! trăng cũng đợi người!
Lạnh mùa đông đợi lộc đâm chồi
Mình riêng cô gái chưa sinh nở…
Thầm kín từng mong một sức trai
Sáng lặn đêm đà chồi dậy mọc
Trăng đi mỗi bước mỗi theo người
Chiếu chăn người, trăng tìm chia sẻ
Hạnh phúc người, trăng ghé đến soi
Bỗng xóa sạch triệu đời chia cắt
Con tàu thơ vũ trụ lên thăm
Xưa, ta hái nhành lan mặt đất
Nay, vin cành mai đẹp trong trăng
Ngoảnh mặt chào nơi thương mến cũ
Đi về những xứ có mây bay
Những nơi chửa tìm ra hạnh phúc
Ta đốt bừng lên ngọn lửa Người!
Biết ơn tài sáng tạo Liên Xô
Đưa sóng lòng ta vượt cõi bờ
Ta đang reo giữa nghìn tinh thể
Ôi chị Hằng Nga, cô gái Nga!
Vịnh Hạ Long… Không một bóng rồng lên
Sóng vươn trăm dặm mình xanh biếc
Trời tháng sáu cười từng bể bạc
Từng bể hoa vỗ trắng thân thuyền
Thuyền tôi qua những ngai vàng nắng trổ
Những nàng vọng phu, đá cũng mong chồng
Núi vắng hơi người, chim đến ở
Cho lòng của đá cũng nguôi trông
Ôi chim én có bay không chim én
Đến những đảo xa, đến những đảo mờ
Ở đâu chưa đi thì lòng sẽ đến
Lúc trở về, lòng ngậm những cành thơ
Thuyền đi xa như thi sĩ, như anh hùng
Đi chiến đấu và ngợi ca Tổ quốc
Quay mũi lái cho bãi bờ sóng khuất
Nghe trên buồm trời bể hát mênh mông…
Kìa xem!
Tàu Tiệp Khắc màu đen, Dân chủ Đức màu xanh, Ba Lan sắc trắng
Tưởng đến đây, mỗi con cá kình kia ngàn vạn tấn
Đã phải bơi qua những bể sắc màu riêng
Ru-ma-ni, Bun-ga-ri kề nhau như chị như em
Hắc hải gửi cho ta những con tàu đồng tuổi lứa
Tàu Mông Cổ thân yêu về đây ngủ ngon trên sóng Bạch Đằng
Nhớ thảo nguyên lấy sóng này làm bãi cỏ
Tàu Trung Quốc một bên, một bên là Liên Xô, Mông Cổ nằm ở giữa
Như trên bản đồ ta đã nằm quen
Trung Quốc! Anh đem tiếng hát Tân Cương của bạn trồng nho say lòng người thợ mỏ
Những người công nhân Hoa kiều Phúc Kiến, Quảng Đông chào đời mới vừa lên trong nước cũ
Và khi sàn tàu Liên Xô bừng điện vũ
Thì trong cuộc đời thường, ai dễ chịu nằm yên?
Mỗi hòn than đều muốn thành ngọn lửa
Mỗi vật nhìn như lạ lại như quen…
Chào các tàu! Chào anh em
(Chào cả những người xa lạ
Đây là chỗ bán buôn, nên ta dễ dãi tâm hồn)
Kìa, mang nỗi buồn Glê-dốt đi xa
Tàu Hy Lạp có nghe chăng tiếng thét trên các tầng than đòi song tù A-ten mở cửa?
Tàu Nhật Bổn mặt trời từ nay không mọc lên trên vải nữa rồi
Ki-si sụp đổ!
Và tàu Pháp há mồm
Nhưng cờ đỏ sao vàng hải quân chẹn cổ
Há mồm mà chẳng dám ăn ai!
Trăm con tàu đến từ trăm xứ sở
Đến đây bảo ta rằng: Ta đang làm chủ
Sóng trăm bãi lạ bờ xa theo tàu về vỗ xứ than này
Châu Á, châu Âu như đem đất mình dịch lại nơi đây
Nhớ ngày mới tiếp quản năm nao
Vắng ngắt các bến tàu
“Gia tài” bại trận Pháp để cho ta như thế đấy!
Than ế ẩm chửa ai mua, ứ đọng nằm chết dài trên các bến
Chỉ có đàn én gặp đàn hải âu
Con sò thăm con hến
Chỉ có trời xanh chen bọt trắng
Xác sứa, xác tôm phơi đầy sau mỗi ngấn thủy triều…
Lác đác đã có đuốc soi cua của đôi người xưa lên tầng mà nay quay ra bể
Thiếu một chút kiên tâm, trong ám ảnh đói nghèo!
Tay poóc-tích cứng đờ dáng sắt, vì đã lâu sắt không còn cử động
Dây cần trục đưa tay bắt bóng mình dưới sóng
Rừng than già trong đất uể oải ngủ giấc ngủ rừng uể oải
Hình như không muốn vội thành than!
Vạn tấn nghìn tấn những con tàu trùng dương không lại nữa
Ai mua chi than vắt nắm quả bàng
(Chà! Còn cả cái vòng vây chiến lược bằng súng bằng vàng của Mỹ)
Thuyền mành, chỉ có thuyền mành buồm nâu thân gỗ
Như cái cò lặn lội bờ sông, chở than đi bán trong các xóm các làng qua bữa
Cho người thổi cơm trong bếp cơm con!
Trăm chuyến thuyền đi vẫn không mòn được núi than dài ế ẩm
Bờ bể đìu hiu lại quá đìu hiu
Thuyền đi rồi! Ở đây chỉ còn sóng bạc mỉa mây trời
Và núi than dài mỉa nắng!
“Tiền rừng bể bạc thế kia ư? Tổ quốc ta giàu đẹp thế kia ư?”
Đã thấy ló bàn tay gián điệp, phòng nhì phá hoại
Đã thấy đùn mây đen ở chỗ biếc chân trời
Đã thấy mủ cương lên ở nơi hồng sắc máu
Đã thấy chất cường toan rót chỗ chúng ta cười
***
Con tàu đầu tiên là chính kẻ ta mong
Liên Xô, con tàu của Đảng!…
Anh mở đường đi cho bao kẻ đi cùng
Vòng vây chiến lược bằng súng bằng vàng chân tàu anh đã xé
Vịnh Hạ Long in những bóng cờ hồng
Lũ lượt những con tàu trở lại
Như người tình nhân xưa cũ trở về
“Anh thèm ăn chất than em ấm nóng”
Nhớ từ sóng Hạ Long xanh biếc
Nhớ mùi hương hoa đại nhớ đi…
Nhớ mùa phượng ve ca theo sắc nắng
Nhớ phố phường xứ biển khói than che!
Nhưng than – nhớ nhất là than than đứng, than nằm,
than ngủ, than đi, than duỗi, than co, từng núi dài,
vỉa dài, không ai ngăn sức nổi!
Than béo, than gầy – mỡ màng như mỡ đông – như thịt đúc
Như miếng giò ngon, như đĩa xôi ngon
Như mật ong đen – như phù sa đen – từng mảng, từng tầng xén cắt…
Ôi! những nhà máy phương xa đà quen mỉệng xứ than này
Dù ăn trăm xứ than khác lạ lùng hơn, than của đất này không bỏ được
Trời xám châu Âu hay trời mờ Nhật Bổn
Đã từng quen trên mái xưởng, khói Hòn Gai…
Nói chi! Nói chi! Sau mười năm! Những con tàu còn muốn
thấy cỏ hoa và con người của một miền anh dũng
Những con người rót máu để nuôi than!
Chất than sẽ lên vinh quang như vòng hoa lao động che đầu người lao động
Chất than thơm một mùi hương sực nức
Dẫu còn mồ hôi, nhưng không còn nước mắt – không còn mùi mồ hôi nước mắt lầm than!
***
Sung sướng nhất vẫn là chào các anh các chị
Tàu phe ta! Than của chính phe ta!
Tàu đồng chí ăn miếng than đồng chí!
Cay đắng biết bao năm, mới có lúc bây giờ!
Chất than đây như chất máu vùng nhiệt đới
Nhiều hồng huyết cầu – nhiều ánh nắng – nhiều máu lửa mười năm chiến đấu
Sẽ làm nhà máy Vôn-ga hay Đa-nuýp
Điện hồng lên như trái tim hồng!
Cỏ non chờ anh! Đất ấm chờ anh! Quả thanh mai và
cành hoa sim núi chờ anh, hỡi người thuỷ thủ!
Cởi giầy ra cho chân anh dẫm lấy cỏ xanh non
Có phải đất này từ lúc nhân dân ta làm chủ
Cái sống ngọt ngào trong từng sợi cỏ
Một cành hoa cũng muốn giục môi hôn!
Anh áp tai vào mặt đất
Không cần có lỗ tai của nhà triết học
Cũng có thể nghe cuộc đời đi, lịch sử đang đi!
Tiếng dân tộc tôi từ ngày áo nâu chân đất
Nay đang thúc những con tàu, lái những guồng xe
Hay anh chỉ làm người yêu, làm nhà thi sĩ
Nghe cái dậy thì của than
Cái hổn hển của rừng
Cái dạt dào của bể
Cửa kho tàng đang mở
Sự sống giàu đang căng…
Những cái ấy cũng làm nên lịch sử…
Trái đào nào sinh ra, không vì miệng của người ăn?
Nối tiếp mạch thơ bài Trọn Bộ Tập Thơ “Ánh Sáng Và Phù Sa” – Chế Lan Viên (P2), chúng tôi đang dần vẽ nên bức tranh muôn màu muôn vẻ với nhiều đề tài khác nhau. Mời bạn cập nhật tiếp phần 4 ngay bài viết sau nhé. Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết sau nhé!
