Vũ Quần Phương là một nhà thơ nổi tiếng của nước ta. Ông có cơ duyên tình cờ từ một bác sĩ trở thành một nhà thi sĩ được nhiều người mến mộ. Việc gắn đời mình vào những câu chữ trong thơ đã tạo cho ông sự tinh tế, nhạy cảm với những thay đổi của cuộc sống
Thơ ông được bạn đọc đánh giá luôn có cách nói bằng tứ, ngôn từ bình dị nhưng ý tưởng thâm thúy. Bên cạnh đó ông còn có một chùm thơ dịch của tác giả nổi tiếng trên thế giới. Những bài dịch này được đánh giá cao trong làng thi ca. Một lần nữa khẳng định khả năng của ông bởi chỉ có người am hiểu mới có thể dịch như vậy được
Nào! Ngay bây giờ mình cùng nhau khám phá tài năng của ông nhé!
Nội Dung
– Vũ Quần Phương (1940-), tên thật là Vũ Ngọc Chúc, bút danh khác còn có Ngọc Vũ, Phương Viết, quê Nam Định.
– Là bác sĩ y khoa đồng thời là nhà thơ, nhà phê bình văn học, Trưởng ban biên tập văn học (NXB Văn học), Chủ tịch Hội văn nghệ Hà Nội, Tổng biên tập báo Người Hà Nội, Chủ tịch Hội đồng thơ Hội Nhà Văn Việt Nam, Phó Tổng biên tập tạp chí Văn chương Việt Nam bằng tiếng Pháp.
– Ngoài làm thơ và viết phê bình văn học, còn dịch thơ đăng trên các sách, báo và tạp chí văn học.
+ Tác phẩm:
– Cỏ mùa xuân (1966)
– Hoa trong cây (1977)
– Những điều cùng đến (1983)
– Vầng trăng trong xe bò (1988)
– Vết thời gian (1996)
– Quên chữ… quên câu (2000)
– Giấy mênh mông trắng (2003)
– Chỗ ấy sóng… (2008)
Vũ Quần Phương là một nhà thơ tài hoa. Ông là một nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam cũng như thế giới. Ông cống hiến cho nền văn học một kho tàng thơ đầy giá trị. Ông còn là một người tinh thông ngôn ngữ, ông có một chùm thơ dịch của nhiều nhà thơ huyền thoại của thế giới. Ngay bây giờ hãy cùng uct.edu.vn tìm hiểu và cảm nhận ngòi bút đa tài của ông nhé!
Cũng không mảnh vườn nào còn vẹn nguyên
Mà cuộc đấu tranh chưa kết thúc
Trong tâm trí giao tranh
Trong da thịt của thời gian
Chúng ta đi, chúng ta còn đi nữa
Mà không chạm tới thềm
Không giới hạn
Không có hướng quay ngược lại
Cuộc viễn du không ngừng
Những mặt trời già nua của chúng ta chết đi
Chúng chết đi để huy hoàng sống lại
Những ngôi sao chỉ một mùa gặt hái
Chúng chi chít vô biên
Chúng ta đến từ những miền vô số
Qua những bước chân
Qua những lời nói
Qua những cái chết, qua những đời người
Lũ chúng ta diễn trò tồn tại
Giữa cảnh phông màn
đang mãi đổi thay
Những mặt trời già nua của chúng ta chết đi
Chúng chết đi để huy hoàng sống lại!
Avec mon sang aux mille oiseaux
J’ai marché tout au long de la terre
J’ai ri de l’argile
J’ai renié le temps
J’ai su parler à l’étranger
Avec mon sang couleur de jour
J’ai dit oui à la mort et à son innocence
J’ai refusé la nuit.
Bản Dịch
Tôi đi dọc thế gian này
Với dòng máu tôi có ngàn vạn cánh chim
Tôi nhạo cười đất sét
Tôi chối bỏ thời gian
Tôi biết chuyện trò cùng người xa lạ
Với dòng máu mang ánh ngày
Tôi từ chối bóng đêm
Với cái chết, với sự ngây thơ của nó
Tôi gật đầu nói: Vâng!
Il y a certainement quelqu’un
Qui m’a tuée
Puis s’en est allé
Sur la pointe des pieds
Sans rompre sa danse parfaite
A oublié de me coucher
M’a lassée debout
Toute liée
Sur le chemin
Le coeur dans son son coffret ancien
Les prunelles pareilles
A leur plus pure image d’eau
A oublié d’effacer la beauté
Autour de moi
A oublié de fermer mes yeux avides
Et permis leur passion perdue
Bản Dịch
Chắc chắn có một người nào đó
Đã giết tôi
Rồi nhón gót đi ngay
Mà vẫn không dừng điệu vũ mê say
Anh quên cả đỡ tôi nằm xuống
Cứ để tôi đứng trơ
Trói gô giữa chừng đường sá
Trái tim trong hộp ngực cũ càng
Đôi con ngươi
Như nước mắt trong veo
Anh đã quên xoá đi vẻ đẹp
Của cuộc đời bốn phía quanh tôi
Quên cả khép mắt tôi thèm khát
Và để cho niềm mê đắm tan đi.
L’une de nous se décide
Et doucement approche la terre de son oreil
Comme une boite scellée toute sonore d’insectes prisonniers
Elle dit: “La prairie est envahie de bruit
Aucun arbre de parole n’y pousse ses racines silencieuses
Au coeur noir de la nuit
C’est ici l’envers du monde
Qui donc nous a chassés de ce côte?”
Et cherche en vain derrière elle
Un parfum, le sillage de son âge léger
Et trouve ce doux ravin de gel en guise de mémoire.
Bản Dịch
Một cô trong bọn tôi quyết định
Lắng tai nghe đất rất dịu dàng
Như lắng nghe cái hộp niêm phong đang vang tiếng côn trùng bị nhốt
“Đồng cỏ đầy âm thanh, cô tiếp
Chẳng cây ồn ào nào mọc rễ thầm ở đó
Nơi đen thẳm của đêm
Chính đây là mặt trái thế gian
Vậy ai đuổi chúng ta khỏi đó”
Cô ngoái lại tìm hoài
Một mùi hương, một dấu mờ của tuổi vô tư
Nhưng lại thấy, thay cho ký ức, một cái rãnh dịu êm băng giá.
Als er siebzig war und war gebrechlich,
Drängte es den Lehrer doch nach Ruh’,
Denn die Weisheit war im Lande wieder einmal schwächlich
Und die Bosheit nahm an Kräften wieder einmal zu.
Und er gürtete den Schuh.
Und er packte ein, was er so brauchte:
Wenig. Doch es wurde dies und das.
So die Pfeife, die er abends immer rauchte,
Und das Büchlein, das er immer las.
Weißbrot nach dem Augenmaß.
Freute sich des Tals noch einmal und vergaß es,
als er ins Gebirg den Weg einschlug.
Und sein Ochse freute sich des frischen Grases
Kauend, während er den Alten trug.
Denn dem ging es schnell genug.
Doch am vierten Tag im Felsgesteine
Hat ein Zöllner ihm den Weg verwehrt:
„Kostbarkeiten zu verzollen?” „Keine.”
Und der Knabe, der den Ochsen führte, sprach:
„Er hat gelehrt.”
Und so war auch das erklärt.
Doch der Mann in einer heitren Regung
Fragte noch: „Hat er was rausgekriegt?”
Sprach der Knabe: „Daß das weiche Wasser in Bewegung
Mit der Zeit den mächtigen Stein besiegt.
Du verstehst, das Harte unterliegt.”
Daß er nicht das letzte Tageslicht verlöre,
Trieb der Knabe nun den Ochsen an.
Und die drei verschwanden schon um eine schwarze Föhre.
Da kam plötzlich Fahrt in unsern Mann
Und er schrie: „He, du! Halt an!”
„Was ist das mit diesem Wasser, Alter?”
Hielt der Alte: „Interessiert es dich?”
Sprach dem Mann: „Ich bin nur Zollverwalter,
Doch wer wen besiegt, das interessiert auch mich.
Wenn du’s weißt, dann sprich!
Schreib mir’s auf. Diktier es diesem Kinde!
So was nimmt man doch nicht mit sich fort.
Da gibt’s doch Papier bei uns und und Tinte
Und ein Nachtmahl gibt es auch: ich wohne dort.
Nun, ist das ein Wort?”
Über seine Schulter sah der Alte
Auf den Mann: Flickjoppe. Keine Schuh.
Und die Stirne eine einzige Falte.
Ach, kein Sieger trat da auf ihn zu.
Und er murmelte: „Auch du?”
Eine höfliche Bitte abzuschlagen
War der Alte, wie es schien, zu alt.
Denn er sagte laut: „Die etwas fragen,
Die verdienen Antwort.” Sprach der Knabe: „Es wird auch schon kalt.”
„Gut, ein kleiner Aufenthalt.”
Und von seinem Ochsen stieg der Weise,
Sieben Tage schrieben sie zu zweit.
Und der Zöllner brachte Essen (und er fluchte nur noch leise
Mit den Schmugglern in der ganzen Zeit).
Und dann war’s so weit.
Und dem Zöllner händigte der Knabe
Eines Morgens einundachtzig Sprüche ein
Und mit Dank für eine kleine Reisegabe
Bogen sie um jene Föhre ins Gestein.
Sagt jetzt: kann man höflicher sein?
Aber rühmen wir nicht nur den Weisen,
Dessen Name auf dem Büchlein prangt!
Denn man muß dem Weisen seine Weisheit erst entreißen.
Darum sei der Zöllner auch bedankt:
Er hat sie ihm abverlangt.
Bản Dịch
Sức đã yếu lắm rồi, tuổi đã tròn bảy chục
Vị lão sư thèm được nghỉ ngơi
Nhưng cái thiện đã trốn sang xứ khác
Còn cái ác đang phục hồi sức lực
Bậc lão sư đành lại xỏ giày
Ông gói theo nhưng đồ dùng cần thiết
Chẳng là bao nhưng lủng củng vô cùng
Nào cái điếu để buổi chiều ông hút
Rồi cuốn sách ông còn đang đọc
Đến miếng bánh ông ăn
Ông ngắm nhìn lần cuối cùng thung lũng
Rồi quên luôn khi chân bước lên đường
Một con bò ham đám cỏ xanh
Trong lúc chở ông đi còn ngoái đầu gặm cố
Còn ông chẳng có gì vội cả
Sang đến ngày thứ tư
Một viên nhà đoan đã dừng họ lại
– Có cần khai gì không?
– Không có – chú tiểu đồng nói rõ:
Thầy tôi đi giảng mà
– Thì giảng cũng cần khai
Viên nhà đoan ngần ngừ hỏi tiếp:
– Vậy người ta được gì qua những điều giảng ấy?
Chú tiểu đồng: Được chứ, rằng nước rơi trên đá
Làm đá mòn dần
Ông hiểu không? Nước thì thắng cứng
Tranh thủ trời chưa tối
Chú bé dắt bò đi
Cả ba vừa khuất sau một cây thông rậm lá
Viên nhà đoan đã đuổi theo, hối hả:
Dừng lại, các vị ơi, dừng đã!
– Cái chuyện nước vừa rồi nó có nghĩa gì cơ?
– Ông cũng bận tâm ư? Cụ già dừng bò hỏi
– Phận tôi chỉ là viên nhà đoan
Nhưng muốn biết làm thế nào để thắng
Điều ấy tôi băn khoăn
Nếu ông biết, tôi xin ông, hãy nói!
Xin ông viết cho tôi. Ông đọc cho thằng cu con này viết
Chuyện như thế, xin đừng giữ riêng mình
Ở nhà tôi có giấy và bút mực
Cả thức ăn. Tôi sống ở đây mà
Thế nào ông, được chứ?
Vị lão sư ngắm người thu thuế
Áo vá chằng, chân dẫm đất
Người này không phải người thắng cuộc
Cụ thì thầm nói nhỏ: Ông cũng cần biết ư?
Cụ đã quá già rồi
Nên không thể chối từ một yêu cầu khiêm nhường như thế
Cụ nói to: ai đặt câu hỏi ra cũng phải được trả lời
Chú tiểu đồng: trời rét, dừng lại thì tốt thôi
Nhà thông thái xuống bò
Suốt bảy ngày hai thầy trò cùng viết
Viên thuế đoan cơm nước và bớt hẳn nặng lời
Thế rồi công việc xong
Vào một sáng tinh mơ, chú tiểu đồng đưa ông thuế đoan
81 câu châm ngôn, cảm ơn ông số lương khô dự trữ
Rồi cả hai thầy trò lại khuất sau cây thông vào núi
Thời bây giờ, có ai khiêm tốn hơn?
Chúng ta hãy ngợi ca không chỉ nhà thông thái
Tên tuổi chói ngời – việc trước tiên:
khai thác nơi ông những điều thông thái đã
Mà phải biết ơn người đàn ông nhà đoan
Đã làm được điều cần làm nhất ấy
Homme libre, toujours tu chériras la mer!
La mer est ton miroir, tu contemples ton âme
Dans le déroulement infini de sa lame
Et ton esprit n’est pas un gouffre moins amer.
Tu te plais a plonger au sein de ton image;
Tu l’embrasses des yeux et des bras, et ton coeur
Se distrait quelquefois de sa propre rumeur
Au bruit de cette plainte indomptable et sauvage.
Vous êtes tous les deux ténébreux et discrets;
Homme, nul n’a sondé le fond de tes abîmes;
O mer, nul ne connaît tes richesses intimes,
Tant vous êtes jaloux de garder vos secrets!
Et cependant voilà des siècles innombrables
Que vous vous combattez sans pitié ni remords,
Tellement vous aimez le carnage et la mort,
O lutteurs éternels, O frères implacables!
Bản Dịch
Hỡi con người tự do, luôn luôn thân thiết biển
Biển là gương để ngươi ngắm hồn mình
Trên trang sóng trải vào xa thẳm
Tâm linh người cũng cay đắng mù tăm
Người mê say ngụp trong chính bóng mình
Mắt say đắm và tay luôn ve vuốt
Lòng dịu êm khi người nghe biển hát
Tiếng than van, bướng bỉnh, bạo tàn
Người và biển đều tối tăm bí ẩn
Không ai hay được đáy thẳm lòng người
Không ai biết những kho tàng dạ biển
Hai phía thi nhau cửa đóng then cài
Nhưng mà sao bao thế kỷ trôi qua
Người và biển vẫn giao tranh không dứt
Thích tàn bạo và say mê chết chóc
Cuộc tử sinh huynh đệ đời đời
Bước chân tôi lang thang đưa tôi đến những người đã khuất
Những thân thể mảnh mai đất đã ăn dần
Dáng họ nằm như còn xấu hổ, còn đang vui hoặc vẫn đang buồn
Những mạch máu đã không còn máu, mái in lên vải liệm hình hài
Tổ ấm họ giờ đây tan tác, trán họ còn hằn vết lo âu
Biết bao chuyện buồn rầu
Từ đồn trại hoang vu, từ cao nguyên tĩnh lặng
Những cái lưỡi không còn tiếng nói
Nhưng tôi biết niềm vui, nỗi đau mà hôm qua họ trải
Ánh mắt này ngày xưa rất đen, gương mặt kia rất đẹp
Bàn tay ngôi mộ này hôm qua hái hoa
Cái dáng khi ngoẹo đầu, tấm thân lăn trên đất
Như dỗi hờn với mẹ. Tôi đang nghe thấy gì ?…
Tiếng nức nở phải chăng ?
Phải chăng quỷ đang khảo tra trên lửa
Nghĩa địa cháy bùng, khói mịt mù bay
Yūnus đã nhìn thấy tất cả, y phát điên
Và xin kể anh nghe những ảnh hình thảm khốc máu me
Tôi đi, tôi đi, tôi tự mỏi mòn
Vết thương tôi không thăm dò được
Tôi khôn khéo ? Tôi điên rồ ? Không biết ?
Hãy xem tình yêu đổi thay tôi
Tôi là bão, là cơn gió bấc
Đôi khi tôi thành bụi trên đồng
Lại có lúc tôi gầm như sấm
Hãy xem tình yêu đổi thay tôi
Lang thang núi, lang thang thung lũng
Gọi bạn bè bằng mọi ngữ ngôn
Tôi cay đắng nỗi người biệt xứ
Hãy xem tình yêu đổi thay tôi
Tim hồi hộp, ngực đau như thắt
Da nhợt xanh và mắt sụt sùi
Tôi đáng thương và tôi ngây dại
Hãy xem tình yêu đổi thay tôi
Yūnus nhà thơ thua thiệt
Giữa cuộc chơi mê đắm cuồng say
Anh đang bị lột da, có phải
Hãy xem tình yêu đổi thay tôi
Trên đây, uct.edu.vn đã cập nhật cho bạn những bài thơ dịch từ nhiều nhà thơ nổi tiếng trên thế giới. Qua đó chúng ta thêm phần ngưỡng mộ sự tài năng của nhà thơ Vũ Quần Phương. Ông thật không phụ sự kì vọng của những bạn đọc yêu thơ. Hãy đồng hành cùng chúng tôi để theo dõi những bài viết hấp dẫn hơn nhé! Thân Ái !
