Chế Lan Viên là một nhà thơ nổi tiếng với những bài thơ hay đi vào lòng người. Thơ của ông đặc sắc viết về giai đoạn đất nước ta trong thời kỳ chiến đấu chống giặc. Ông chính là một cây bút tài tình, khắc họa rõ ràng hình ảnh nỗi đau của nước ta trong chiến tranh. Thơ ông được rất nhiều người độc giả mến mộ nhất là tập thơ ” Hái Theo Mùa”.
Nào! Bây giờ chúng ta hãy cùng tìm hiểu về nhà thơ tài hoa cùng những bài thơ ấn tượng của Chế Lan Viên Nhé!
Nội Dung
Chế Lan Viên tên thật Phan Ngọc Hoan, sinh ngày 14/1/1920 ở Cam Lộ, Quảng Trị. Lên 7 tuổi, cả nhà chuyển vào Bình Ðịnh, bút danh Mai Lĩnh, Thạch Hãn, Thạch Mai. Năm 17 tuổi, nổi tiếng với tác phẩm Ðiêu tàn. Năm 1939, Chế Lan Viên ra Hà Nội học, vào Sài Gòn làm báo, lại về Huế dạy học. Khoảng 1942, ra Vàng sao, viết tập truyện ngắn Gai lửa. Sau Cách mạng tháng 8, làm báo Quyết thắng của Việt Minh Trung Bộ… Năm 1949, Chế Lan Viên vào Ðảng Cộng sản Việt Nam. Nhiều năm ông tham gia ban lãnh đạo Hội nhà văn Việt Nam, Ðại biểu Quốc hội các khoá 4, 5, 6, 7.
Tác phẩm đã xuất bản:
Tập thơ:
– Gửi các anh (1955)
– Ánh sáng và Phù sa (1960)
– Hoa ngày thường, Chim báo bão (1967)
– Những bài thơ đánh giặc (1972)
– Ðối thoại mới (1973)
– Hái theo mùa (1977)
– Hoa trên đá (1984)
Truyện ký:
– Thăm Trung Quốc (1963)
– Những ngày nổi giận (1967)
– Giờ của số thành (1967)
Viết phê bình:
– Phê bình văn học (1962)
– Suy nghĩ và bình luận (1970)
– Bay theo đường dân tộc đang bay (1976)
– Từ gác Khuê văn đến quán Trung Tân (1980)
– Nghĩ cạnh dòng thơ (1982)
Tập thơ ” Hái theo mùa” nổi tiếng với những bài thơ đặc sắc. Hôm nay các bạn hãy cùng uct.edu.vn cùng cảm nhận những bài thơ ý nghĩa này nhé!
Đào con trai một, một gia đình họ Lê
Ngày nhập ngũ khóc và trốn mẹ
Đào mất ở khu Tư sau chuyến giao hàng
Trong tư thế của một người chiến sĩ.
Óc bị bom bi rồi, Đào vẫn nắm vô-lăng
Đến mảnh bom sau thì Đào ngã gục
Người lái phụ dọn ca-bin làm chỗ Đào nằm
Rồi lái tiếp. Cắn răng chẳng khóc.
Đào định nói gì kìa ? Chẳng kịp nữa rồi
Nhật kí ghi địa chỉ mẹ và tên một người con gái
Có thể nào báo tin đau cho cả hai người
Mẹ thì già và ảnh cô ấy sao mà non dại!
Đào nằm yên chân vắt lên đồng chí
Đầu gối lên người lái phụ thay mình
Mặc trên cao quần đảo bầy giặc quỷ
Hướng chiến trường xe vẫn cứ lao nhanh.
Những giọt máu đỏ giữa rừng hoang hay trong khảm Chí Hòa
Đi theo luật biện chứng, suối ngầm trong đất tối
Sẽ hồi sinh giữa một ngày đồng khởi
Thành chiến trận. Thành cờ. Thành lúa chín. Thành hoa.
Nghe sóng ngỡ lòng mình
Vỗ một đời không nghỉ
Những người xa quê hương
Sao phải nằm cạnh bể.
Cả một mùa xuân theo bóng xe
Cánh trắng cánh vàng đậu vào tay lái
Nhớ quê hương đâu có thể quay đầu lại
Ép một con bướm Trường Sơn mà gửi thư về.
Ôn Như Hầu, con sông chảy hút phía siêu hình
Nguyễn Du, vết thương lòng ta phí máu
Yên Đổ, tiếng anh khóc, dẫu cười không thể giấu
Và Tú Xương cười gằn như mảnh vở thuỷ tinh
Chúng tôi thắng nơi các Anh xưa bỏ cuộc
Nhưng thiếu các Anh là điều không thể được
Chính từ nỗi đau xưa mà ta mở cuộc hành trình
Thời đại Hồ Chí Minh không quên rừng lau Hoàng Hoa Thám
Người lái máy cày nhớ người lên máy chém lúc bình minh.
Canh cá tràu mẹ thường hay nấu khế
Khế trong vườn thêm một tý rau thơm
Ừ, thế đó mà một đời xa cách mẹ
Ba mươi năm trở lại nhà, nước mắt xuống mâm cơm!
Tiếc thay cành mai cao hai thước
Chỉ có ba người ở chốt chơi thôi
Chặt nó về phải vượt qua bãi bom dày đặc
Và công khiêng hết một ngày trời.
Bóng vợ và cây chồng
Lứa đôi êm ả thế
Say hạnh phúc, bầy ong
Ru tiếng ru chung thủy.
Anh như người chạy ngút hơi về trang giấy
Về đến nơi, nó đã hoá chân trời
Cái ánh nắng trên cao lừa anh đấy
Anh ngỡ còn sớm mà, hoá đã tuổi năm mươi.
Lên chùa thăm sư cụ
Gặp mùa hoa đang nở
Nên ít nói tình hình
Cũng tránh bàn Phật pháp
Lâu ngày quên mất kinh.
Chuyện xoay vào thơ văn
Mình khen thơ Lý Trần
Hư sao mà lại thực
Cụ khen tứ tuyệt Bác
Sáng chói màu tinh thần
Hai bên đều tương đắc
Bóng cây tròn ngoài sân.
Sư tiễn mình tận cửa…
Mấy bông sen làm quà
Ầm ầm tàu giặc qua
Làng xa bom lại nổ
Chuyện này là cơm bữa
Cau trán rồi cười xòa!
Đưa mình ra khỏi chùa
Có sư thúc nhập ngũ
Theo mình đi đường xa.
Con bướm sà vào bụi hoa dại bên đồi
Vụt lên, bay mất
Suýt nữa cánh mày bị đứt
Nấp dưới cành hoa là một bụi gai
Cái giây thép gai đồn giặc
Sống lâu hơn cả bọn giết người
Xương thịt chúng tan vào bụi đất
Gai ghiếc đang còn, vẫn cứ sống dai
Gai, gai, gai cái thứ cây không sinh nở được gì
Ngoài tội ác
Xưa trên gai nhợ của mày, người vứt xác
Nay đẹp trời, một cánh bướm phải bay đi!
Thế mà có kẻ bảo “chủ nghĩa thực dân chết rồi,
Hòa bình trên trời bằng an dưới đất
Đừng có nhắc chuyện gai làm chi cho đời gai góc
Tha hồ bướm bay bướm đậu mà, đâu có hề chi”!
Tắm giếng bất ngờ bên đường
Ngủ giấc bất ngờ cạnh bể
Gặp người quen bất ngờ ở ngã tư Trường Sơn
Hái chùm lan bất ngờ trên rừng săng lẻ
Ngoắt đoàn anh vũ bất ngở bay rợp hoàng hôn.
Trời sao quen mà như mới cưới lần đầu
Như tình ái long lanh kì dị
Chỉ vì nó chao cùng ta ngoài xe nên nó thế
Và mùi hương rừng, mùi hương rừng qoái quỉ
Thơm đuổi vào xe thơm đến nhức đầu.
Ta đi giữa lòng đất nước
giữa lòng đất nước mở đôi, lòng ta ở giữa…
Và bọn giặc chẳng qua chỉ là bầy kiến nhỏ
Bò trên mình đất nước mênh mông.
Gặp trăm nghìn mặt người in nhau mà lại khác nhau
Nghe tiếng Việt trên trăm nghìn cung bậc
Đi trong lòng Tổ quốc
Có tháng vầng trăng treo trước mặt
Có khi xem trăng
Lại phải ngoái đầu.
Xin Đức Mẹ bế Chúa hài nhi cho chặt
Chúa trong tay mẹ mà, đâu đâu phải mồ côi
Nếu cần thiết, xin Mẹ cầm lấy súng
Kìa phi cơ đang sà xuống săn mồi.
Cầu không-vận chúng bắc giữa nỗi đâu ta và tội ác
Của những con măng-xà-vương thế kỷ hai mươi
Vận-trù máu USA là thế đấy
Mang bom đi rồi mang trẻ khứ hồi
Bố mẹ các em bị giết rồi trong hố bom haysau những hào gai
Giờ chỉ còn mãnh đất chôn irau là bố mẹ
Sao chúng vứt các em qua nghìn trời và vạn bể
Bốn không gian không một tiếng ru hời.
Xa gốc gác quê hương lạ giống cách nòi
Đến con trẻ cũng lưu đầy ư, nước Mỹ ?
Và cả hạm đội Huê Kỳ lừng lẫy thế
Giờ cũng định nấp ăn càn sau bóng trẻ mồ côi
Xưa Nich-xơn đặt tay lên kinh Thánh thề bồi
Nay Pho đến trước vô tuyến truyền hình nâng đứa trẻ
Thế giới chả mù đâu. Bay chớ bịp đời,
Nhân loại chửi chúng mày vang bốn bể.
Anh giải phóng ơi! Anh cấp tập cho tôi vạn nghìn viên đại bác
Quét, quét những thành luỹ quỹ ma cho sạch khỏi chân trời
Để Đức Mẹ yên tâm bế Chúa hài-nhi vạn thuở
Và triệu con trẻ thiên thần yên nghỉ trong nôi
Lịch sử đẹp nhờ núi sông, núi sông có hồn nhờ lịch sử
Hoa Lư, Cha ông tựa vào thế núi sông dựng nền tự chủ
Nhờ đến những người đặt nền móng thống nhất tự cường
đầu tiên cho Tổ quốc
Khi qua đền cũ vua Đinh
Nhớ đến Dương Văn Nga từng lướt sóng trước bình minh
Mang áo bào đến người thắng trận
Đất nước
và tình yêu
màu ngọc…
“Hạ Long cạn” là tên viên ngọc ấy
Nhắc ta đến viên ngọc khác vô cùng diễm ảo: Hạ Long
Những con rùa, con phượng này chưa tỉnh giấc hồng hoang
Đôi gà chọi triệu năm rồi vẫn chọi
Núi Bình Hương như lòng tưởng niệm, sự ghi công
Trời nước mơ mơ từ hang động nhìn ra
Nhưng lịch sử đã qua đây và thức dậy
Nhắc ta rằng sắt một con tàu thực dân chóng gỉ hơn cọc gỗ chống quân xâm lược
Ngô Quyền và Trần Hưng Đạo đã từng vùi sâu xác chiến thuyền ngoại xâm
vào sóng bể này
Có người bảo Hạ Long là bản thảo đầu tiên của nhà thơ tạo hoá
Kỳ quan ấy của thế giới đã được nâng lên nhờ chiến công các vị anh hùng
Hồn đất nước truyền qua từng thế hệ
Ta nghe câu quan họ xẩm xoan xưa vứt ngã ba đường
Điệu lục bát và nâu nơi ruộng rẫy
Bức tranh làng Hồ mang bóng dáng quê hương
Ta chống gian lao bằng những tiếng cười
Cười là vũ khí
Ta không quen cau vừng trán siêu hình
Sự sống bình thường ùa vào cả chỗ thâm nghiêm
Nơi thờ cúng cũng không quên cuộc đời có thực
Mái đình phong kiến rêu phong
Không đè nỗi tiếng trai gái yêu nhay cười chế nhạo…
Thần thánh nghe cả con nghé con trên gỗ cũng đang cười
Nhưng cho là thánh thần, bom thù cũng không vì nể
Nào có ai đe doạ gì nền văn minh nước Mỹ
Mà Đức Mẹ cũng rơi con trong giáo đường này
Đục ta chưa tạc xong các anh hùng mới ngàng nay
Đã phải lo trùng tu các di tích cũ
Ta quý bàn tay người thợ Việt Nam
người nghệ sĩ
quen cầm cày và đánh giặc
Nhà thờ Phát Diệm
Công trình xếp đá mà ban tay ta có thể tự hào
Mà những người di cư đi xa đều nhớ mãi
Tháp Phổ Minh, những con rồng chắc nịnh
Bay lên từ thời Trần ta chống Nguyên, Mông
Bàn tay ta lại xếp gỗ ba tầng làm nên mái chùa Keo
Nét chạm đời Lê bừng lên như ngọn lửa
Và đây chùa Bút Tháp với nghìn tay nghin mắt Phật
Ta là một, ta hoá thành ức triệu
Bằng triệu cánh tay, bằng triệu mắt ta nhìn
Chùa Tây Phương từ bốn thế kỉ xưa
Lúc chưa tượng hình nước Mỹ
Gỗ mít tạc nên vì La Hán
Nửa giống đời, nửa theo dáng Phật
Người thợ Việt Nam không tạc theo kinh mà tạc theo
Lòng
“Nung nấu tâm can vò võ trán”, đấy lời thơ Huy Cận
Vầng trán Việt Nam đăm chiêu mà lại hay cười
Vầng trán Việt Nam cao lồng lộng
Và cho đến trăm đau khổ
Thì vị Tuyết Sơn cũng sắt nỗi đau mình lại
Cho các cánh tay ta đầy sức mạnh
Và ta tìm ra ta trong vị Kim Cương kia giận dữ
Phật cầm gươm giận dữ chính là ta
Mỗi bàn tay như có hồn người
Nhưng cho nghìn mắt nghìn tay thì có làm gì
Nếu như đời bị khoá!
Bác, người vẽ đôi tay xích của ta trên bìa Nhật ký
Lại đã phá ngục tù giải phóng cho ta.
La đà cây phủ mặt hồ yên
Rung rinh bóng ngàn xanh đáy nước
Con sóng gợn xao hình núi biếc
Và mây trắng bay tận đáy lòng hồ
Muốn thấy mùa xuân đất nước vùng cao thì tìm đến chợ
Tiếng khèn và vó ngựa dắt ta đi
Chợ, nơi xưa kia lang đạo vua quan về cướp bóc
Nay la ngày hội, cuộc vui người đến tìm người
Với tấm thổ cẩm này, lòng ta hãy giữ như hoa
Hồng tấm lòng ta, hồng mùa quả chín
Và ngọn nến ấy thắp lên cho cuộc vui dài thêm mãi
Vó ngựa chờ ta
Vó ngựa đã chồn.
Sau những ngày cuốc đất lên nương, là quả còn bay
Mùa xuân bên gái
Mùa xuân bên trai
Chung một cột còn
Nào lòng ta bay với quả còn bay
Nếu đã yêu nhau gắng mà bắt lấy
Còn vui nhiều, lòng chả vui đâu
Bao tục lệ đẹp xưa hồi sinh theo với quả còn bay bổng ấy
Và bếp lửa riêng nhà sàn hoá lửa xoè chung
Uống sừng rượu này cho lửa sáng hơn lên
Và nhảy quanh lửa cho mặt người hồng chói nữa
Xoè đi, xua tan bóng đen “thần sấm, con ma”
Xoè đi mai lên nương lên rẫy.
Đất nước có lúc hiện lên trong màu trắng lắng sâu của cát
Có nkhi là trong sắc lụa rạt rào
Ruộng đoàn tụ nên người thôi chia cắt
Sắc vàng cố hữu ngàn năm, nhưng cái vui xã hôi
chủ nghĩa mới có ban đầu
Và làng Việt Nam gắn sâu trong mỗi trái tim người
Nơi cắt rốn chôn nhau, cái gốc cuộc đời tế bào đất nước
Hãy bước hãy dừng trên từng viên gạch
Gạch thơm mùi rơm, gạch thơm xác pháo
Mùa màng nào, lứa đôi nào qua đấy
Mỗi trai gái cưới xin lại góp vào trăm viên gạch
Tình yêu nối tình yêu con đường dài ra mãi
Ôi, ai đã đi xa làm sao quên được con đường.
Ta hướng lòng ta về ngôi nhà Bác
Nơi làng Sen quê nội
Nghe tiếng thoi dưa
Tiếng võng ru nơi quê ngoại của Người
Người đã lớn lên theo nhịp võng đưa và thoi dệt cần cù
Vì ta cánh chim bay đi khắp bốn phương trời
Vì ta hoa sen ấy chịu bao mưa gió…
Cho đến lúc cột mốc đón bóng Người nơi biên giới
Mỗi bước chân người đều mở lối cho ta.
Hang Pác Bó, đấy là căn cứ đầu tiên của Nước
Bác rất ung dung bên tượng Mác cười
Bàn đá bên hang, Bác ngồi dịch sử
Suối Lê-nin reo vào giữa thơ Người
Biết bao lá rụng thời gian qua từ đấy nhỉ
Từ Hồng Thái mái đình lịch sử
Từ cây đa Tân Trào và cờ đỏ ra quân
Ngọn cờ đỏ vũ trang đỏ từ ngày đỏ ấy
Từ Đại hội Quốc dân khai sáng nước
Và viên đá nơi Bác đọc tuyên thệ xưa còn ấm dấu chân Người
Khi dòng suối nhỏ đã trào thành thác lớn.
Tôi muốn biết cơn nắng cơn mưa năm Nguyễn Viết Kiều
Và lúc ấy Nguyễn yêu ai mà khổ vậy
Văn học sử là tìm hiểu cả màu tóc hoa râm kia đấy
Cho lòng có cớ để thêm yêu.
Túi gạo rơi xuống suối
Nhào theo mà vớt lên
Có gạo rồi thiếu lửa
Mưa dầm ướt hết diêm
Chọi đá và cọ tre
Đói, suốt đêm hì hục
Chén bát vỡ hết rồi
Lá rừng làm bát múc
Hơi gạo làm tỉnh người
Ăn xong như sáo sậu
Tớ tớ và cậu cậu
Đời vui biết mấy mươi
Nhớ hậu phương miền Bắc
Vụ chiêm và vụ mười
Bữa cơm đầu mùa gặt
Ôi xiết bao là tươi
Quên hết phần cay cực
Nằm ngâm chèo í ơi
Ngủ một đêm sung sức
Ngày mai chiến dịch rồi.
Tự lúc em ra đi, hai lần gió mùa đông bắc thổi qua phòng
Lần trước lạnh vừa, lần sau lạnh gắt
Ở đất nước đánh giặc này, ta chỉ sợ gió mùa không sợ giặc
Chỉ sợ lòng mình, ai sợ gió mùa đông.
Cây trong vườn, nước ngoài sông, mây trên trời đều giống quê ta
Đây có lắm trời xanh nhưng vắng mẹ…
Nhưng ở miền Nam, mẹ đâu còn đấy nữa
Dẫu cây trong vườn, nước ngoài sông, mây trên cao tất cả thẩy quê nhà.
Trong trăm trứng Âu cơ, Anh trứng lép
Mẹ xót thương đã ủ hết lòng
Chung một chất chia đều cho nhân loại.
Hay là một tình nhân. Thì cũng thế!
Gắng trả cho đời hơn cả số đời cho
Mẹ sẽ giàu thêm nhờ cả những mùa út lép
Và đấy là điều kỳ diệu của hồn thơ.
Giữa một ngày vui mà tôi chẳng dám vui
Vì tôi biết anh đang đau khổ
Tôi giận giữ giữa ngày giận dữ
Anh đang trăm lần giận dữ hơn tôi
Giữa lúc anh ta định biết dây đồng thành những giấy tơ
Chúng nó đem đất hoa làm ra đất máu
A-gien-đê chết rồi
Nhưng A-gien-đê se hồi sinh dưới nghìn tên tuổi khác
Và những em bé Chi-lê sinh giữa ngày thảm sát
Lớn lên sẽ mang tâm hồn cao cả A-gien-đê
Hôm qua thăm giáo đường cổ xưa, tôi muốn thắp cho A-gien-đê ngọn nến
Nhưng lửa cách mạng cao hơn nghìn ánh sáng
Các dân tộc ngày nay không phải Chúa Giê-su giang tay mà chịu đóng đinh
Cây thập tự nghìn năm nhân loại vác trên mình
Đã thành vũ khí
Chiến thắng ngày mai càng sẽ vinh quang.
Sông Ngân Hà tình yêu cháy rực hai bờ ai cũng thấy
Anh và em chưa đến đấy bao giờ
Ly biệt đoàn viên ngày nay là giữa đất bùn và bom đạn
Mỗi con sông đôi lứa ngày nay đều chia cách đôi bờ.
Người con trai miền Bắc có một danh hiệu thứ hai mình đánh giặc ở phương Nam
Tên vay mượn góp phần xương máu nhất
Tên giả khắc rõ ràng trên bia đục bằng tôn
Còn tên thật khắc chìm dâng Tổ quốc.
Năm một nghìn chín trăm bảy hai
Năm hết sức dài
Trong lịch sử
Trái đất quay một vòng quay quá cỡ
Chung quanh ngôi mặt trời
Một vòng quay
Dài thêm hai giây
So với bao năm khác
Hai giây
Tai ương và hạnh phúc
Tuỳ theo từng độ góc
Ta đứng trong cuộc đời
Ở Khâm Thiên hai giây bấy giờ là hai giây máu
Khi ta lấy sinh mệnh người đo từng đợt B52
Khi trong lửa ta không còn nơi ẩn náu
Khi anh và em không sao đến được tia bình minh
thấy ở phía chân trời
Khi con xa mẹ một hơi thở thôi mà như hàng thế kỷ
Qua một viên gạch cách trùng con gọi “Mẹ ơi”.
Rượu nho uống duới hầm
Lấy từ thùng năm trước
Hầm rượu mờ khói thuốc
Bên ngoài tươi nắng xuân
Môi son và hạnh phúc
Xui nhớ lại quê nhà
Xuống hầm đêm bom dội
Con rúc vào tay cha.
Đây là hoa đại đỏ
Như tình yêu bình yên
Dù bừng lên sắc lửa
Vẫn cháy ở bên thềm.
Đứng ngã ba đường cây gạo son
Người tình nhân đỏ chói môi hôn
Xe ta qua mãi mà không dứt
Chiều tối màu son đỏ chói hồn.
Trên đây, uct.edu.vn đã chia sẻ đến cho quý độc giả Tuyển Tập Thơ ” Hái Theo Mùa” Đặc Sắc Của Chế Lan Viên Phần 1, mời quý vị đón xem phần 2. Hy vọng các bạn sẽ cảm nhận được ý nghĩa của những bài thơ này. Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết này chủa chúng tôi!
